Το τελικό ξεκαθάρισμα στις Ηνωμένες Πολιτείες δεν είναι πλέον μια μακρινή, θεωρητική συζήτηση—σύμφωνα με την ανάλυση του «Economist», πρόκειται για ένα αναπόφευκτο συμβάν.
Ενώ οι αναλυτές προσπαθούν να μας καθησυχάσουν ότι δεν έρχεται μια τυπική χρηματοπιστωτική κρίση, η αλήθεια είναι πολύ πιο τρομακτική: αυτό που περιμένουμε είναι μια πυρηνική οικονομική έκρηξη ικανή να γκρεμίσει τα θεμέλια ολόκληρου του παγκόσμιου συστήματος.
Το πιο εγκληματικό είναι ότι, παρά τα φανερά, κρυστάλλινα σημάδια, ο κόσμος αρνείται να προετοιμαστεί για το τσουνάμι των συνεπειών. Η άκρατη μέθη των αγορών, η τυφλή λατρεία στην Τεχνητή Νοημοσύνη και η παράλογη φούσκα στις αποτιμήσεις έχουν στήσει ένα κρημνώδες οικοδόμημα που θα καταρρεύσει με την παραμικρή δόνηση.
Η προβλεψιμότητα της καταστροφής
Εάν το αμερικανικό χρηματιστήριο καταρρεύσει, θα είναι η πιο προβλέψιμη οικονομική αυτοκτονία της ιστορίας. Από τους τραπεζίτες μέχρι το ΔΝΤ, όλοι έχουν εκπέμψει σήμα κινδύνου για τις εξωφρενικές και μηδενικά δικαιολογημένες αποτιμήσεις των τεχνολογικών κολοσσών. Οι κεντρικές τράπεζες προετοιμάζονται για σεισμούς. Ενώ οι θρυλικοί επενδυτές που κέρδισαν ποντάροντας ενάντια στην στεγαστική φούσκα του 2007-09, έχουν επιστρέψει για το μεγαλύτερο σορτάρισμα της ζωής τους.
Κάθε μικρό τίναγμα, όπως η πρόσφατη πτώση του τεχνολογικού δείκτη NASDAQ, ενισχύει τη φήμη ότι η αγορά βρίσκεται στην κόψη του ξυραφιού – και έχουν απόλυτο δίκιο. Ο λόγος τιμής προς κέρδη του S&P 500 έχει εκτοξευθεί σε επίπεδα που είδαμε μόνο στην εποχή της φούσκας του dotcom, καθοδηγούμενος από τους επτά «τίγρεις» της τεχνολογίας.
Οι επενδυτές στοιχηματίζουν τυφλά ότι οι δαπάνες για την AI θα φέρουν την απόλυτη χρυσόσκονη. Όμως, οι αριθμοί είναι μακάβριοι. Για να πετύχουν αυτές οι εταιρείες μια στοιχειώδη απόδοση, θα χρειαστούν έσοδα που ξεπερνούν τα 650 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως—ένα ποσό τόσο εξωφρενικό που, σύμφωνα με την JPMorgan, αντιστοιχεί σε πάνω από 400 δολάρια το χρόνο από ΚΑΘΕ κάτοχο iPhone! Η ιστορία είναι αμείλικτη: τέτοιες υπερβολικές προσδοκίες σπάνε πάντα στην αρχή.
Οι συνέπειες: Το δόγμα του καταναλωτή
Μια κατάρρευση δεν θα εκπλήξει κανέναν, ωστόσο, ελάχιστοι έχουν συνειδητοποιήσει τις ολέθριες συνέπειές της. Σε αντίθεση με το 2008, δεν είναι το χρέος η ρίζα του κακού, αλλά η αφύσικη διόγκωση των μετοχών.
Ωστόσο, είναι αφελές να πιστεύουμε ότι η πτώση θα περιοριστεί στα χαρτοφυλάκια των πλουσίων. Μια δραματική κατάρρευση θα γονάτιζε την παγκόσμια οικονομία και θα την έριχνε σε μια βαθιά ύφεση.
Ο πυρήνας της ευπάθειας είναι ο ίδιος ο Αμερικανός Καταναλωτής. Οι μετοχές αποτελούν το 21% του πλούτου των αμερικανικών νοικοκυριών—ποσοστό πολύ υψηλότερο από την κορύφωση του dotcom. Η μισή αύξηση του πλούτου τους τον τελευταίο χρόνο προήλθε από την φούσκα της AI. Ως αποτέλεσμα, τα νοικοκυριά έχουν γίνει εγκληματικά απρόσεκτα, αποταμιεύοντας ελάχιστα.
Η βουτιά στο χάος
Μια χρηματιστηριακή κατάρρευση θα ανατρέψει με βίαιο τρόπο αυτές τις τάσεις. Μια πτώση αντίστοιχη με εκείνη του dotcom θα εξαφάνιζε το 8% της καθαρής αξίας των αμερικανικών νοικοκυριών. Αυτό θα πυροδοτούσε μια δραματική συρρίκνωση της καταναλωτικής δαπάνης, ισοδύναμη με το 1,6% του ΑΕΠ—ποσό αρκετό για να σπρώξει τις ΗΠΑ σε ύφεση.
Το σοκ αυτό, σε συνδυασμό με την ασθενέστερη αμερικανική ζήτηση, θα μεταφερθεί ακαριαία στην στάσιμη Ευρώπη και την αποπληθωριστική Κίνα, τελειώνοντας τους εξαγωγείς. Επιπλέον, με 18 τρισεκατομμύρια δολάρια ξένων επενδύσεων σε αμερικανικές μετοχές, η παγκόσμια καταστροφή είναι εγγυημένη.
Ακόμα κι αν η ύφεση δεν είναι τόσο βαθιά όσο το 2008, θα ξεγυμνώσει τις αδυναμίες του σημερινού γεωπολιτικού τοπίου:
Το τέλος της Αμερικανικής Ηγεμονίας: Μια φυγή από το δολάριο, που ήδη υποχωρεί, δεν θα ήταν απίθανη. Η αντίληψη ότι η αμερικανική «εξαίρεση» είναι πλέον νεκρή θα επικρατούσε.
Δημοσιονομική Κόλαση: Οι υπερχρεωμένες κυβερνήσεις θα έμπαιναν σε σκληρή δοκιμασία. Τα ελλείμματα θα διευρύνονταν εκρηκτικά, καθώς οι κοινωνικές δαπάνες θα εκτοξεύονταν και τα φορολογικά έσοδα θα εξαφανίζονταν.
Προστατευτισμός και Χάος στο Εμπόριο: Η μείωση της αμερικανικής κατανάλωσης θα συρρίκνωνε το εμπορικό έλλειμμα, αλλά θα επιδείνωνε το κινεζικό πλεόνασμα. Η υπερπροσφορά κινεζικών προϊόντων θα πλημμύριζε τις παγκόσμιες αγορές, ενισχύοντας το καταστροφικό κύμα του προστατευτισμού.
Ο κόσμος βλέπει την κατάρρευση να έρχεται, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι είναι προετοιμασμένος για το χάος που θα ακολουθήσει, καταλήγει ο Economist.
