Τα πρόσφατα μεθοριακά ένοπλα επεισόδια μεταξύ Αρμενίων και Αζέρων κατέδειξαν το πόσο επίπλαστη είναι η ειρήνη στον Καύκασο, σε μια εποχή μάλιστα που διεξάγεται ο αιματηρότατος πόλεμος στην Ουκρανία.
Η αναζωπύρωση της στρατιωτικής έντασης μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν απασχολεί ιδιαίτερα τους Ουκρανούς, αφού έμμεσα σε αυτήν παίζουν σημαντικότατο ρόλο Τουρκία και Ρωσία.
Ενδιαφέρον έχει πως ακόμη και ομάδες Γιαζίντι ετοιμάζονται να πολεμήσουν στο πλευρό των Αρμενίων.
Ενώ ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες αναφέρουν έντονη κινητικότητα με μεταφορές οπλισμού.
Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν και ο πρωθυπουργός της Αρμενίας Νικόλ Πασινιάν είχαν τηλεφωνικές συνομιλίες για την επιδείνωση της κατάστασης μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν το βράδυ 15 προς 16 Σεπτεμβρίου.
Τι κρύβεται πίσω από την κλιμάκωση
Σε αυτό το πλαίσiο έγκριτο Ουκρανικό ΜΜΕ επιχειρεί με άρθρο-ανάλυσή του να ερμηνεύσει το τι κρύβεται πίσω από την κλιμάκωση μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν και τι σημαίνει αυτή για την Ουκρανία, αναφέροντας:
"Στο πλαίσιο των γεωπολιτικών εντάσεων και του πολέμου στην Ουκρανία, σημειώθηκε άλλη μια όξυνση της σύγκρουσης μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν.
Οι γειτονικές χώρες, που μόλις πριν από δύο χρόνια τερμάτισαν τον πόλεμο για το Ναγκόρνο-Καραμπάχ, αντάλλαξαν αμοιβαίες κατηγορίες για κλιμάκωση της σύγκρουσης.
Το βράδυ της 13ης Σεπτεμβρίου, ο στρατός του Αζερμπαϊτζάν άνοιξε πυρ στο έδαφος της Αρμενίας. Οι βομβαρδισμοί έπληξαν οικισμούς που δεν έχουν καμία σχέση με το Ναγκόρνο Καραμπάχ, αλλά βρίσκονται στο διεθνώς αναγνωρισμένο έδαφος της Αρμενίας. Ο αριθμός των νεκρών έχει ήδη ξεπεράσει, σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, τους εκατό και συγκεκριμένα 105 από την αρμενική πλευρά και 71 από την πλευρά του Αζερμπαϊτζάν.
Τόσο η Ρωσία όσο και η Δύση προσπαθούν να επηρεάσουν το Αζερμπαϊτζάν για να σταματήσει την κλιμάκωση. Την ίδια ώρα, η Τουρκία εγκρίνει τις ενέργειες του Μπακού. Παράλληλα οι αρχές του Αζερμπαϊτζάν κατηγορούν την Αρμενία ότι δεν συμμορφώθηκε με τις συμφωνίες για τον τερματισμό του προηγούμενου πολέμου του 2020, σύμφωνα με τις οποίες η Αρμενία έπρεπε να ανοίξει έναν διάδρομο συγκοινωνιών μέσω του εδάφους της από το Αζερμπαϊτζάν στον θύλακα της στο Ναχιτσεβάν.
Από το πρωί της 15ης Σεπτεμβρίου επικρατεί σχετική ηρεμία στα σύνορα, αλλά στην Αρμενία κυκλοφορούν φήμες ότι μετά την επιστροφή του προέδρου του Αζερμπαϊτζάν Ιλχάμ Αλίεφ από τη σύνοδο κορυφής της SCO στη Σαμαρκάνδη, θα ξεκινήσει μια νέα όξυνση στα σύνορα , εάν ο πρωθυπουργός Πασινιάν δεν συμμορφωθεί με τις απαιτήσεις του Μπακού.
Διάδρομος προς Ναχιτσεβάν
Πριν από ένα μήνα, υπήρξε ήδη ένα ξέσπασμα σύγκρουσης , όπου οι αρχές της μη αναγνωρισμένης Δημοκρατίας του Ναγκόρνο-Καραμπάχ δήλωσαν ότι ο στρατός του Αζερμπαϊτζάν "προσπάθησε να διασχίσει τη γραμμή επαφής, ενώ αυτές οι προσπάθειες αποτράπηκαν"
Σύμφωνα με την πλευρά του Αζερμπαϊτζάν, υπήρχε ανάγκη για «απόλυτη αποστρατιωτικοποίηση» της περιοχής, ενώ το υπουργείο Άμυνας του Αζερμπαϊτζάν ανακοίνωσε ότι, η αρμενική πλευρά φέρεται να παραβίασε διμερείς συμφωνίες.
Λίγο μετά, έλαβε χώρα ένα σημαντικό γεγονός , όπου το Αζερμπαϊτζάν πήρε τον έλεγχο του διαδρόμου του Λατσίν του δρόμου που συνδέει την Αρμενία με το Καραμπάχ.
Αυτό προβλεπόταν στις συμφωνίες του 2020 για τον τερματισμό του πολέμου στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ.
Ωστόσο, η τρέχουσα επιδείνωση είναι θεμελιωδώς διαφορετική.
Οι μάχες στην πραγματικότητα δεν διεξάγονται στο έδαφος του Καραμπάχ,το διεθνώς αναγνωρισμένο έδαφος του Αζερμπαϊτζάν, αλλά στα διεθνώς αναγνωρισμένα σύνορα της Αρμενίας, όπου δεν υπάρχουν Ρωσικές ειρηνευτικές δυνάμεις
Ο λόγος για την επιδείνωση ήταν το θέμα του διαδρόμου επικοινωνίας από το Αζερμπαϊτζάν μέσω του εδάφους της Αρμενίας στο Ναχιτσεβάν,ένας θύλακας του Αζερμπαϊτζάν μεταξύ Αρμενίας, Ιράν και Τουρκίας, η δημιουργία του οποίου προβλέπεται στις ίδιες συμφωνίες του 2020.
Τα μέρη κατανοούν την εφαρμογή αυτής της ρήτρας της συμφωνίας με διαφορετικούς τρόπους και ως εκ τούτου δεν έχει ακόμη διευθετηθεί το ζήτημα.
Σύμφωνα με την Αρμενία, μέσω της κλιμάκωσης το Μπακού προσπαθεί να αναγκάσει το Ερεβάν να ανοίξει τον δρόμο προς το Ναχιτσεβάν με τους δικούς του όρους, δείχνοντας ότι σε περίπτωση άρνησης μπορεί να το κάνει με στρατιωτική βία.
Όπως λέει ο Αρμένιος πολιτικός επιστήμονας Alexander Iskandaryan, ενώ η Ρωσία είναι απασχολημένη με τον πόλεμο στην Ουκρανία και δεν έχει χρόνο για τον Καύκασο, το Αζερμπαϊτζάν προσπαθεί να ασκήσει πίεση στην Αρμενία προκειμένου να επιτύχει παραχωρήσεις.
«Το Αζερμπαϊτζάν θέλει το Καραμπάχ και έναν διάδρομο μέσω του Αρμενικού Σιούνικ στο Ναχιτσεβάν», είπε ο ειδικός.
Το Μπακού, από την άλλη πλευρά, κάνει λόγο για αδυναμία της Αρμενίας να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της βάσει της συνθήκης και για «προκλήσεις στα σύνορα».
Παράλληλα, ο Πασινιάν δηλώνει ότι δεν θα συνάψει νέες συμφωνίες και συμφωνίες με το Αζερμπαϊτζάν.
Επομένως, σε γενικές γραμμές, η κατάσταση παραμένει εκρηκτική.
Θέσεις Ρωσίας, Δύσης, Τουρκίας και Ιράν
Η εξέλιξη της κατάστασης εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την αντίδραση των κύριων παγκόσμιων και περιφερειακών παραγόντων.
Μέχρι στιγμής, μόνο η Τουρκία έχει δείξει ξεκάθαρη θέση στη σύγκρουση υποστηρίζοντας πλήρως το Μπακού.
Ένας άλλος περιφερειακός παράγοντας το Ιράν, έκανε χθες μια γενικά φιλοαρμενική δήλωση, όπου είπε ότι τα σύνορα της Αρμενίας δεν πρέπει να αλλάξουν.
Η Δύση ζητά να σταματήσει η κλιμάκωση και εξωτερικά επιδεικνύει ουδέτερη θέση.
Ωστόσο, πρέπει να θυμόμαστε ότι η ίδια η Γαλλία είναι παραδοσιακά φιλοαρμενική. Και στις δηλώσεις του υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ για την τρέχουσα κλιμάκωση τονίζεται ότι βομβαρδίζεται το έδαφος της Αρμενίας.
Εντούτοις, η θέση της Δύσης εξακολουθεί να είναι πολύ επιφυλακτική.
Συμπεριλαμβανομένου του γεγονότος ότι η Ευρώπη πρόκειται να λύσει μέρος των χειμερινών ενεργειακών της προβλημάτων με τη βοήθεια των φορέων ενέργειας του Αζερμπαϊτζάν.
"Ο χειμώνας είναι προ των πυλών και οι τιμές του φυσικού αερίου θα ανέβουν ακόμη περισσότερο. Ως εκ τούτου, η Ευρώπη θα εμποδίσει με κάθε δυνατό τρόπο τα μέρη να ξεκινήσουν έναν νέο μεγάλο πόλεμο, παρόμοιο με αυτόν που έγινε πριν από δύο χρόνια. Και ο Αρμένιος πρωθυπουργός Πασινιάν το καταλαβαίνει αυτό καλά", είπε είπε ο Ιμαντόσοφ, ειδικός στην περιοχή του Καυκάσου.
Αλλά η θέση της Ρωσίας είναι η πιο σημαντική διότι είναι η ηγέτιδα χώρα της στρατιωτικής ένωσης (CSTO), που περιλαμβάνει την Αρμενία.
Και ο Πασινιάν είπε χθες ότι το Ερεβάν είχε ήδη στραφεί στον CSTO με αίτημα να χρησιμοποιήσει το άρθρο 4 της συνθήκης συλλογικής ασφάλειας, το οποίο προβλέπει στρατιωτική επέμβαση από τις χώρες του CSTO σε περίπτωση επίθεσης εναντίον ενός από τα μέλη του Οργανισμού.
Ταυτόχρονα, αν κατά τη διάρκεια του πολέμου στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, η Ρωσία και ο CSTO μπορούσαν να πουν ότι δεν θα παρέμβουν, επειδή οι εχθροπραξίες διεξάγονταν στο διεθνώς αναγνωρισμένο έδαφος του Αζερμπαϊτζάν, τώρα, όπως γράφτηκε παραπάνω, η κατάσταση είναι θεμελιωδώς διαφορετική και η Αρμενία έχει επίσημο λόγο να υποβάλει αίτηση για στρατιωτική βοήθεια στον CSTO.
Ωστόσο, ούτε η Ρωσία ούτε ο CSTO βιάζονται να ανταποκριθούν σε αυτό το κάλεσμα. Ο αρχηγός του κοινού στρατηγείου του CSTO έχει ήδη δηλώσει ότι δεν γίνεται ακόμη συζήτηση για αποστολή ειρηνευτικού σώματος στην Αρμενία. Η σύνοδος κορυφής του CSTO αποφάσισε μόνο να στείλει τον Γενικό Γραμματέα του Οργανισμού Zasia στην Αρμενία προκειμένου να αξιολογήσει την κατάσταση επί τόπου.
Η απροθυμία της Μόσχας να παρασυρθεί άμεσα στη σύγκρουση είναι κατανοητή.
Πρώτα απ 'όλα, λόγω του γεγονότος ότι η Ρωσία έχει κολλήσει στον ουκρανικό πόλεμο και το δεύτερο μέτωπο απλά δεν θα τραβήξει.
Υπάρχουν όμως και πολιτικά κίνητρα.
Σημειώνεται ότι υπάρχει ένας καταιγισμός κατηγοριών της αρμενικής διασποράς σε όλο τον κόσμο για διπλά μέτρα και σταθμά απο τη Δύση
Γιατί επιβλήθηκαν κυρώσεις κατά της Ρωσίας, αλλά όχι κατά του Αζερμπαϊτζάν.
Φυσικά, η Δύση μπορεί να αγνοήσει αυτές τις κατηγορίες, αλλά σε γενικές γραμμές, αυτό θα προσθέσει επιχειρήματα σε εκείνες τις δυνάμεις που αγωνίζονται για τη χαλάρωση των κυρώσεων κατά της Ρωσικής Ομοσπονδίας.
Επιπλέον, ο Πασινιάν δεν έχει καν ξεκινήσει προετοιμασία για μεγάλο πόλεμο και δεν έχει ανακοινώσει ούτε επιστράτευση ούτε στρατιωτικό νόμο. Και αν ξεκινήσει ένας μεγάλος πόλεμος, μπορεί να τελειώσει άσχημα για την Αρμενία.
Συμπεριλαμβανομένου του του Πασινιάν, ο οποίος κινδυνεύει να χάσει την εξουσία.
Την ίδια στιγμή, ο Πασινιάν δεν είναι φίλος της Ρωσίας. Αυτός είναι ένας φιλοδυτικός πολιτικός. Και η αποχώρησή του μπορεί να ανοίξει τον δρόμο προς την εξουσία για τις φιλορωσικές δυνάμεις. Πολλοί επέστησαν την προσοχή στην πρόσφατη μετακόμιση σε μόνιμη κατοικία στο Καραμπάχ, ενός μεγάλου Ρώσου επιχειρηματίας του Ruben Vardanyan.
Ήδη κυκλοφορούν φήμες ότι μπορεί να αντικαταστήσει τον Πασινιάν.
Τώρα η Δύση σίγουρα θα προσπαθήσει να αποτρέψει έναν μεγάλο πόλεμο, που είναι πολύ ασύμφορος γι' αυτήν.
Έτσι είναι πιθανό, ασκώντας πίεση στον Πασινιάν για να τον πείσουν να κάνει παραχωρήσεις, αν και για τον Αρμένιο πρωθυπουργό οι όποιες παραχωρήσεις είναι πλέον πολύ τοξικές, δεδομένης της κατάστασης στο εσωτερικό της χώρας.
Όμως η κατάστασή του είναι αντικειμενικά δύσκολη. Ως εκ τούτου, θα πρέπει να πάρει κάποιες αποφάσεις λέει διπλωματική πηγή που γνωρίζει την κατάσταση στον Καύκασο. .
Παρεμπιπτόντως, μια πηγή σε πολιτικούς κύκλους της Αρμενίας που γνωρίζει τον Vardanyan λέει ότι υπάρχουν περισσότερα οικονομικά κίνητρα στη μετακίνησή του στο Καραμπάχ παρά πολιτικά.
«Προσπαθεί να σώσει το κεφάλαιό του από κυρώσεις. Αυτό είναι το βασικό κίνητρο. Αλλά αν η Μόσχα αποφασίσει ξαφνικά να παίξει κάποιο από το μεγάλο πολιτικό παιχνίδι της στην Αρμενία και να στοιχηματίσει σε αυτόν, τότε ο Βαρντανιάν μπορεί να προσπαθήσει να ανταγωνιστεί για την εξουσία. Όλα όσα συμβαίνουν στο εσωτερικό της αρμενικής πολιτικής, αν και είναι προφανές ότι ο Πούτιν δεν συμπαθεί πραγματικά τον Πασινιάν», λέει η πηγή.
Αντίκτυπος στην Ουκρανία
Σε κάθε περίπτωση, ένας μεγάλος πόλεμος μεταξύ Αζερμπαϊτζάν και Αρμενίας δεν είναι επωφελής για την Ουκρανία. Η Ρωσία προφανώς δεν σκοπεύει να επέμβει εκεί στρατιωτικά. Δηλαδή δεν θα υπάρξει εκτροπή των στρατιωτικών της δυνάμεων από την Ουκρανία.
Από την άλλη πλευρά, θα υπάρξει απόσπαση της προσοχής της παγκόσμιας κοινότητας και της Δύσης, πιθανή επιδείνωση των σχέσεών της με Τουρκία και Αζερμπαϊτζάν, ενίσχυση των φωνών στην Ευρώπη ότι το θέμα στην Ουκρανία πρέπει να οδηγηθεί σε διαπραγματεύσεις με τη Ρωσία και άλλες συνέπειες που η Ουκρανία δεν χρειάζεται καθόλου τώρα "
Διαπιστώσεις-Συμπεράσματα
Από τα παραπάνω αντιλαμβανόμαστε τα εξής:
Η Τουρκία σύμμαχος με το Αζερμπαϊτζάν είναι ως γνωστόν εκείνη που στον πόλεμο μεταξύ Αζέρων και Αρμενίων πριν από 2 έτη βοήθησε στρατιωτικά τους πρώτους, κυρίως μέσω χρήσης των drone Bayraktar αλλά και λοιπού πολεμικού υλικού, να νικήσουν τους Αρμένιους
Ο λόγος της άμεσης και καταλυτικής τουρκικής στρατιωτικής εμπλοκής τότε, ήταν η διάνοιξη του διαδρόμου στο Ναχιτσεβάν, οπότε έτσι θα επικοινωνούσε χερσαία άμεσα η Τουρκία με το Αζερμπαϊτζάν και μέσω αυτού με τις χώρες του "Τουρκικού κόσμου"
Αυτός είναι ο λόγος που η Τουρκία παίρνει τώρα ξεκάθαρη στάση υπέρ των Αζέρων και κατά των Αρμενίων με αφορμή τα ένοπλα επεισόδια που διαδραματίστηκαν , αφού έτσι εξυπητερούνται τα δικά της συμφέροντα, με τη διάνοιξη του συγκεκριμένου χερσαίου διαδρόμου
Υπενθυμίζουμε ότι υπάρχει σχετική πρόβλεψη για την διάνοιξη του διαδρόμου του Ναχιτσεβάν από την Αρμενία, στους όρους τερματισμού του πολέμου της με το Αζερμπαϊτζάν το 2020.
Από την άλλη η Τουρκία βλέποντας τη ρωσική αδυναμία στην Ουκρανία, αντιλαμβάνεται ότι δεν έχει τη δυνατότητα μέσω CSTO να εμπλακεί και σε έναν πόλεμο Αζέρων-Αρμενίων
Επίσης γνωρίζει πολύ καλά ο Ερντογάν ότι το Αζερμπαϊτζάν θα αποτελέσει χώρα κλειδί ενεργειακά αναφορικά με την ΕΕ τον δύσκολο χειμώνα που έρχεται, ενώ παράλληλα ο πόλεμος στην Ουκρανία λόγω εδαφικής γειτνίασης με χώρες της ΕΕ, έχει μεγαλύτερη σπουδαιότητα για αυτήν
Συνεπώς ο Ερντογάν βλέπει αδυναμία παρέμβασης της Ρωσίας και της ΕΕ για τους λόγους που αναλύσαμε υπέρ της Αρμενίας σε περίπτωση στρατιωτικής κλιμάκωσης μεταξύ Αζέρων-Αρμενίων
Το Ιράν αν και αναμένουμε να τηρήσει φιλοαρμενική στάση δεν είναι σε θέση να επηρεάσει τις εξελίξεις, ενώ τέλος οι ΗΠΑ θα συνταχθούν με την ΕΕ
Κλείνοντας εκτιμούμε ότι αναμένονται πολλές και θερμές εξελίξεις το επόμενο χρονικό διάστημα μεταξύ Αζέρων και Αρμενίων
Οψόμεθα
