Ακίνητα που για χρόνια έμεναν αναξιοποίητα τώρα μπαίνουν σε τροχιά «απελευθέρωσης». Η Ελλάδα περνά σε μια νέα εποχή στο κληρονομικό δίκαιο, έπειτα από σχεδόν 80 χρόνια, με στόχο να προσαρμοστεί στις σημερινές κοινωνικές και οικονομικές ανάγκες. Οι νέες ρυθμίσεις στοχεύουν να σταματήσουν την απαξίωση περιουσιών που εγκαταλείπονταν επειδή περνούσαν σε πολλούς συνιδιοκτήτες, οι οποίοι συχνά δεν μπορούσαν να συμφωνήσουν στη διαχείρισή τους.
Κεντρική αλλαγή αποτελεί η ουσιαστική κατάργηση του «εξ αδιαιρέτου» – των γνωστών «αδελφομοιρίων». Μέχρι σήμερα, όταν οι κληρονόμοι δεν κατέληγαν σε κοινή απόφαση, το ακίνητο έμενε σε αδράνεια. Πλέον, αντί να μοιράζεται σε ποσοστά, το ακίνητο θα περνά σε έναν μόνο κληρονόμο, ενώ ο δεύτερος θα αποζημιώνεται είτε χρηματικά είτε με άλλο περιουσιακό στοιχείο αντίστοιχης αξίας.
Για παράδειγμα, αν ένας γονιός αφήσει ένα σπίτι σε ένα από τα παιδιά του, το άλλο παιδί δεν θα γίνεται αυτομάτως συγκύριος μέσω της νόμιμης μοίρας. Θα λαμβάνει όμως ισάξια αποζημίωση ή άλλη περιουσία. Αν υπάρξει σύγκρουση, το ζήτημα θα λύνεται δικαστικά: το δικαστήριο θα ορίζει την αποζημίωση και θα ρυθμίζει την άρση της συγκυριότητας.
Στόχος είναι να σταματήσει ο ακραίος κατακερματισμός των περιουσιών, ο οποίος έχει αφήσει χιλιάδες ακίνητα να ρημάζουν, και παράλληλα να καθοριστούν εκ νέου τα ποσοστά που δικαιούνται σύζυγοι και παιδιά.
Αλλαγές στα ποσοστά κληρονομιάς και στα δικαιώματα του επιζώντος συζύγου
Όταν κληρονομούν παιδιά μαζί με τον επιζώντα σύζυγο, το ποσοστό του συζύγου αυξάνεται από 25% σε 33% όταν υπάρχει μόνο ένα παιδί. Αν τα παιδιά είναι δύο ή περισσότερα, παραμένει η σημερινή αναλογία 25% για τον σύζυγο και 75% για τα παιδιά.
Παράλληλα, θεσμοθετείται δικαίωμα παραμονής στην κοινή κατοικία για τον/τη σύντροφο που μένει πίσω, ακόμη και χωρίς γάμο ή σύμφωνο συμβίωσης. Θα έχει το δικαίωμα να κατοικεί εκεί τουλάχιστον για τρία χρόνια, εκτός αν υπάρξει άλλη συμφωνία με τους κληρονόμους.
Νέες προβλέψεις για ζευγάρια χωρίς γάμο ή σύμφωνο συμβίωσης
Αν ένα ζευγάρι ζούσε μαζί χωρίς επίσημη δέσμευση και δεν υπάρχουν παιδιά ή άλλοι συγγενείς, ο σύντροφος που επιζεί θα μπορεί πλέον να κληρονομεί ολόκληρη την περιουσία, αποφεύγοντας την κατάληξή της στο Δημόσιο — κάτι που μέχρι τώρα συνέβαινε συχνά.
Νέες δυνατότητες για αξιοποίηση ακινήτων εν ζωή
Εισάγεται επίσης ρύθμιση που επιτρέπει σε ιδιοκτήτη να πουλά την κατοικία ή το εξοχικό του όσο ζει, να λαμβάνει τα χρήματα και να συμφωνεί με τον αγοραστή να μείνει στο ακίνητο μέχρι το τέλος της ζωής του. Εναλλακτικά, μπορεί να συνεχίσει να μένει στο ίδιο ακίνητο καταβάλλοντας ενοίκιο, χωρίς να αλλάξει η καθημερινότητά του.
