Ένα άγνωστο γεγονός που συνέβη στην Ελλάδα στα χρόνια του Εμφυλίου, πρόκειται να «φωτιστεί» σε αυτό το άρθρο. Οι λιγοστές αναφορές που υπάρχουν στο ίντερνετ γι’ αυτό, δεν δίνουν πολλά στοιχεία. Έτσι μέσω ξένων πηγών παρουσιάζεται η πτώση ενός Douglas C-47A στον Ταΰγετο στις 21/12/1948.
Το αεροπλάνο αυτό, με πενταμελές πλήρωμα και 19 επιβάτες, 2 Έλληνες και 17 Ισραηλινούς που μετέβαιναν για μόνιμη εγκατάσταση στο νεοσύστατο τότε (από τις 14 Μαΐου 1948) κράτος του Ισραήλ, με ενδιάμεσους σταθμούς τη Ρώμη και την Αθήνα, αφού αναχώρησε με μικρή καθυστέρηση από την ιταλική πρωτεύουσα έφτασε πάνω από την Πελοπόννησο όπου λόγω κακοκαιρίας ή λανθασμένων χειρισμών του κυβερνήτη συνετρίβη (στον Ταΰγετο κοντά στην Αλαγονία). Και οι 24 επιβαίνοντες στο αεροσκάφος έχασαν την ζωή τους. Θα επρόκειτο για ένα τραγικό και θλιβερό αεροπορικό δυστύχημα, αν δεν υπήρχαν κάποια επιπλέον στοιχεία που το καθιστούν πραγματικό θρίλερ.
Στην περιοχή μαίνονταν μάχες μεταξύ ανδρών του Δ.Σ.Ε. και του Εθνικού Στρατού. Μήπως το αεροπλάνο έπεσε από πυρά των ανταρτών; Και τι απέγιναν τα τεράστια χρηματικά ποσά, τα τιμαλφή και τα άλλα πολύτιμα αντικείμενα που μετέφεραν οι Ισραηλινοί; Υπάρχουν αναφορές για πλιάτσικο λιρών, δολαρίων, άλλων νομισμάτων, ρολογιών αξίας, κοσμημάτων κ.ά., τόσο από τους αντάρτες του Δ.Σ.Ε., όσο και από άνδρες του Ε.Σ. και διασώστες (της εποχής), που έφτασαν στον χώρο της τραγωδίας. Ό,τι απέμεινε, το πήραν οι Μεσσήνιοι βοσκοί που είχαν δει την πτώση του Douglas C – 47.
Το μόνο που βρέθηκε, επισήμως, ήταν η… αλληλογραφία προς την Παλαιστίνη, η οποία στάλθηκε από τις ελληνικές Αρχές στην Πράγα… Πολύτιμοι βοηθοί μας στην έρευνα που κάναμε για το τραγικό αυτό δυστύχημα είναι οι εφημερίδες «Εμπρός» και «Ελευθερία» της εποχής, αλλά και τα σάιτ crashmail.dk και asn.flightsafety org, στα οποία υπάρχουν συνοπτικές, αλλά περιεκτικές αναφορές για την τραγωδία. Τέλος, θα παραθέσουμε, κρατώντας βέβαια κάποιες επιφυλάξεις, τη μαρτυρία ενός άνδρα του Δ.Σ.Ε. και τις πληροφορίες που υπάρχουν στο ίντερνετ, από Έλληνες, που πιθανότατα, γνωρίζουν περισσότερα για το γεγονός.
Τσεχοσλοβακικόν αεροσκάφος απωλέσθη εις Πελοπόννησον
Η εφημερίδα «ΕΜΠΡΟΣ», στο φύλλο της Τετάρτης 22/12/1948, στη σελ. 4 είχε κάτω αριστερά ένα σύντομο ρεπορτάζ με τίτλο «ΤΣΕΧΟΣΛΟΒΑΚΙΚΟΝ ΑΕΡΟΣΚΑΦΟΣ ΑΠΩΛΕΣΘΗ ΕΙΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΝ». Για τους νεότερους, η Τσεχοσλοβακία ήταν χώρα της Ευρώπης που ιδρύθηκε το 1918 και διαλύθηκε τα μεσάνυχτα της 31/12/1992 ,με βελούδινο διαζύγιο σε δύο χώρες: την Τσεχία και τη Σλοβακία: Μεταπολεμικά, η Τσεχοσλοβακία ανήκε στο Ανατολικό (Κομμουνιστικό) Μπλοκ.
Σύμφωνα με το δημοσίευμα της εφημερίδας, το αεροπλάνο προερχόμενο από την Πράγα (πρωτεύουσα της Τσεχοσλοβακίας) και με ενδιάμεσο σταθμό τη Ρώμη είχε επόμενο προορισμό το αεροδρόμιο του Ελληνικού, στην Αθήνα. Κυβερνήτης του ήταν ο Τσέχος Φοκλόρ (αν διακρίνουμε καλά). Στην πορεία του όμως, στον Κορινθιακό Κόλπο, πιθανότατα συνάντησε κακοκαιρία και έχασε τον προσανατολισμό του. Στις 18.33, της 21/12/1948 ο ασυρματιστής του έχασε την επαφή του με τον πύργο ελέγχου του Ελληνικού. Εκείνη την ώρα, το Douglas C-47Α (Dakota) βρισκόταν μάλλον πάνω από την Ελαφόνησο, με κατεύθυνση προς Καλαμάτα.
Έπειτα συνέχισε την εναέρια περιπλάνησή του εκπέμποντας σήματα κινδύνου πάνω από την Πύλο (στις 7 μ.μ.) και την Καλαμάτα λίγο αργότερα. Στις 19.35 το αεροσκάφος είχε πάρει πορεία από την Αλαγονία Μεσσηνίας προς τον Ταΰγετο. Άρχισε να ρίχνει ερυθρές φωτοβολίδες και στη συνέχεια εξαφανίστηκε… Στις 8.10 μ.μ. ο σταθμός του Ελληνικού κήρυξε το αεροσκάφος «εις άγνοιαν».
Την επόμενη, 23/12/1948, το «ΕΜΠΡΟΣ» με πρωτοσέλιδο «ΟΙ ΣΥΜΜΟΡΙΤΑΙ ΤΟΙΣ ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΥ ΕΙΣ ΤΑΣ ΠΑΡΑΜΟΝΑΣ ΤΗΣ ΔΙΑΛΥΣΕΩΣ ΤΩΝ» και υπότιτλο: «ΤΟ ΛΗΣΤΑΡΧΕΙΟΝ ΔΙΕΤΑΞΕ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗΝ ΕΜΠΕΔΩΝ ΚΑΙ ΕΔΩΣΕ ΑΟΡΙΣΤΟΥΣ ΑΔΕΙΑΣ ΕΙΣ ΤΟΥΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΟΜΕΝΟΥΣ», παρουσιάζει στη σελ. 6 εκτενές ρεπορτάζ στο οποίο αναφέρεται ότι παρέμειναν και την 22/12 άκαρπες οι έρευνες για τον εντοπισμό του τσεχικού αεροπλάνου. Σ’ αυτές συμμετείχαν και τρία αμερικανικά αεροσκάφη, ανάμεσά τους και ένα εφοδιασμένο με όλα τα τεχνολογικά μέσα της εποχής. Σε αυτό επέβαινε και ο Αμερικανός διοικητής της αεροπορικής βάσης των Η.Π.Α. στην Τρίπολη (της σημερινής Λιβύης). Στις 18.15 οι έρευνες τελείωσαν και το αεροσκάφος θεωρήθηκε «οριστικά απολεσθέν».
Τελικά, την παραμονή των Χριστουγέννων του 1948, το ΕΜΠΡΟΣ ανέφερε ότι «ΕΙΣ ΤΗΝ ΑΛΑΓΟΝΙΑΝ (ΜΕΣΣΗΝΙΑΣ) ΑΝΕΥΡΕΘΗΣΑΝ ΣΥΝΤΡΙΜΜΑΤΑ ΤΟΥ ΤΣΕΧΙΚΟΥ ΑΕΡΟΠΛΑΝΟΥ». Αυτό έγινε χάρη στην υπόδειξη ενός βοσκού που ανέφερε ότι είδε φωτοβολίδες και φωτεινά σήματα στην Αλαγονία, στην περιοχή Μεγάλη Λάκκα.
Αμερικανικό αεροσκάφος έσπευσε στην περιοχή και διαπίστωσε ότι το Douglas C-47 είχε προσκρούσει στο έδαφος και είχε συντριβεί. Μάλιστα είχε αναφλεγεί και απανθρακώθηκε. Τέλος, τα Χριστούγεννα το 1948, το ΕΜΠΡΟΣ αναφέρει ότι δεν βρέθηκε κανένα στοιχείο για τους επιβάτες του αεροσκάφους και προσθέτει: «Δέον ενταύθα (πρέπει εδώ) να σημειωθεί ότι η περιοχή εις την οποίαν συνετρίβη το αεροσκάφος ελέγχεται υπό των συμμοριτών» (εννοεί τους άνδρες του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας).
Πόσοι ήταν οι επιβάτες του αεροσκάφους;
Σύμφωνα με όσα αναφέρουν και τα ξένα σάιτ, στο αεροπλάνο επέβαιναν 24 άτομα (5 μέλη του πληρώματος και 19 επιβάτες). Στο φύλλο του ΕΜΠΡΟΣ όμως της 23/12/1948 γίνεται αναφορά για τέσσερα μέλη του πληρώματος (κυβερνήτης, συγκυβερνήτης, ασυρματιστής και μία συνοδός), δύο Έλληνες, ο διπλωματικός ταχυδρόμος του ΥΠΕΞ Κοσμόπουλος που μετέφερε τον διπλωματικό φάκελο των Βαλκανίων και της Πράγας και ένας ακόμα, που λεγόταν Ρήγας.
Οι υπόλοιποι ήταν Ισραηλινοί, που όπως αναφέραμε μετέβαιναν στο νεοσύστατο τότε κράτος του Ισραήλ συγκεκριμένα στην πόλη Λοντ, κοντά στο Τελ Αβίβ. Πρόκειται για την πόλη Λύδδα ή Λωδ της Παλαιστίνης. Μια άλλη εφημερίδα που κυκλοφορούσε εκείνη την εποχή, η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, στο φύλλο της 23/12/1948 αναφέρει: «ΠΟΙΜΗΝ ΕΙΔΕ ΚΑΤΕΡΧΟΜΕΝΟΝ ΤΟ ΤΣΕΧΙΚΟΝ ΑΕΡΟΠΛΑΝΩΝ ΕΙΣ ΤΗΝ ΠΕΡΙΟΧΗΝ ΚΑΛΑΜΩΝ».
Το αεροπλάνο συνετρίβη στη θέση Χάνι Λαγού της Αλαγονίας. Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ αναφέρει ότι το αεροσκάφος, το οποίο έπεσε γύρω στις 19.33 της 21/12/1948 είχε τετραμελές πλήρωμα, με κυβερνήτη τον Τσέχο Φογκλόρ (ή Φογκλάρ;) και 18 επιβάτες, ανάμεσά τους και ο Έλληνας Ρήγας. Δεν γίνεται καμία αναφορά σε Έλληνα διπλωματικό υπάλληλο. Επειδή είναι αδύνατο να παρακολουθήσουμε και τα δημοσιεύματα των επομένων ημερών, θεωρούμε δεδομένο ό,τι γράφουν και τα ξένα σάιτ: 5 άτομα πλήρωμα και 19 επιβάτες.
Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ, που δεξιά από τον τίτλο της γράφει «Η Ελλάς είναι δημοκρατική», σε ρεπορτάζ της 24/12/1948, αναφέρει ότι ο στρατιωτικός διοικητής Πελοποννήσου, Υποστράτηγος Πεντζόπουλος, ειδοποίησε το πρωί της 23/12 τα αεροπλάνα που έκαναν έρευνες στην περιοχή για το σημείο πτώσης του DC-47. Ένα αμερικανικό αεροσκάφος βρήκε τα συντρίμμια του, στις 11.15 π.μ. της ίδιας μέρας…
Τι γράφουν για το τραγικό δυστύχημα ξένα σάιτ
Το crashmail.dk γράφει (περιληπτικά), ότι το αεροσκάφος Douglas C-47-OK-WDN, με πενταμελές πλήρωμα και 19 επιβάτες ξεκίνησε από την Πράγα στις 11.46 π.μ. της 21/12/1948. Αργότερα έφτασε στο αεροδρόμιο Τσιαμπίνο της Ρώμης, απ’ όπου αναχώρησε για την Αθήνα, πετώντας πάνω από την Αδριατική και τον Κορινθιακό Κόλπο. Έχασε όμως τον προσανατολισμό του και κατευθύνθηκε νότια της Πελοποννήσου. Ο πιλότος ανέφερε θέσεις που δεν υπήρχαν. Σταδιακά κατέβηκε κάτω από τα σύννεφα. Στις 17.40 (ώρα Ελλάδος ή ώρα Γκρίνουιτς;) χάθηκε η επαφή του με το Ελληνικό.
Το αεροπλάνο συνετρίβη 15 χλμ. ΒΑ της Καλαμάτας. Αξίζει να παραθέσουμε τα τελευταία σημεία της αναφοράς: «Οι διασώστες έφτασαν στο σημείο υπό στρατιωτική προστασία στις 23 Δεκεμβρίου. Καθώς ο Ελληνικός Εμφύλιος Πόλεμος βρισκόταν σε εξέλιξη εκείνη την εποχή, υπήρχαν εικασίες ότι το αεροπλάνο είχε καταρριφθεί από το έδαφος. Αλλά δεν βρέθηκαν ποτέ στοιχεία που να επιβεβαιώνουν αυτή την υπόθεση».
Το AVIATION SAFETY NETWORK (asnflightsafety.org), δίνει πιο… μυστηριώδη τόνο στο δυστύχημα. Ο πιλότος έριξε μια φωτοβολίδα. Οι αντάρτες το εξέλαβαν ως απειλή και εξαπέλυσαν πυρά προς το DC-47A καταρρίπτοντάς το. Άλλοι ισχυρίζονται ότι οι αντάρτες έριξαν φωτοβολίδες για να οριοθετήσουν μια περιοχή προσγείωσης για αλεξίπτωτα, καθώς θεώρησαν ότι το αεροπλάνο θα τους ρίξει όπλα. Ο πιλότος νόμισε ότι σκιαγραφούν διάδρομο έκτακτης προσγείωσης. Προσπάθησε να προσγειωθεί εκεί, αλλά το αεροπλάνο προσέκρουσε σε πλαγιά λόφου και συνετρίβη…
Τι απέγιναν τα χρήματα και τα τιμαλφή των επιβαινόντων στο αεροσκάφος;
Σύμφωνα με το kokkinosfakelos.blogspot.com (9/5/2017) στην περιοχή του δυστυχήματος υπήρχαν άνδρες της επιμελητείας του ΔΣΕ, που όταν είδαν το αεροπλάνο των Ceskoslovenske Aerolinie να πέφτει έτρεξαν να δουν αν υπήρχαν επιζώντες. Δυστυχώς δεν είχε ζήσει κανείς από τους 23, όπως αναφέρει, επιβάτες. Παραθέτει τη μαρτυρία του αντάρτη Μήτσου Πράττη.
«Βρεθήκαμε μπροστά σε ένα απερίγραπτο και συγκλονιστικό θέαμα. Πτώματα ανδρών και γυναικών κρέμονταν από τα κλαδιά των δέντρων ακρωτηριασμένα, ενώ σε ένα μεγάλο σχετικά χώρο βρίσκονταν σκορπισμένες και στραπατσαρισμένες οι βαλίτσες και οι τσάντες των επιβατών του αεροπλάνου, που είχε αναφλεγεί και έκαιγε στο σκοτάδι. Εδώ κι εκεί ήταν σκόρπια χαρτονομίσματα - δολάρια Αμερικής, χρυσές λίρες, κοσμήματα και ρούχα».
Οι άνδρες του ΔΣΕ μάζεψαν 1.500 χρυσές λίρες και μερικές χιλιάδες δολάρια και αποχώρησαν από την περιοχή, καθώς κατέφθαναν δυνάμεις του Εθνικού Στρατού. Τα χρήματα τα πήραν οι επικεφαλής τους Κώστας Ξυδέας και Γιώργος Παπαδόπουλος και τελικά μοιράστηκαν στους αξιωματικούς του ΔΣΕ από 25 χρυσές λίρες και μερικά δολάρια. Έχει γραφτεί ότι ο Ξυδέας υποχρέωσε τους άνδρες του να γδυθούν, ενώ στην περιοχή χιόνιζε, για να σιγουρευτεί ότι δεν πήρε κάποιος από αυτούς χρήματα ή κάτι άλλο.
Το πρωί της 23/12/1948 έφτασε στην περιοχή κλιμάκιο του Εθνικού Στρατού, το οποίο περισυνέλεξε ολόκληρο θησαυρό από χρυσές λίρες και δολάρια, τα οποία και δεν δήλωσαν ποτέ στους ανωτέρους τους…Φαίνεται ότι ήταν τόσα πολλά τα χρήματα, που οι βοσκοί που πήγαν τελευταίοι στο σημείο της τραγωδίας έκαναν τεράστιες περιουσίες σε λίγα λεπτά…. Και φυσικά υπήρχαν και πανάκριβα κοσμήματα, ρολόγια κ.λπ τα οποία κάποιοι τα… τσέπωσαν!
Επίλογος
Αυτή είναι η τραγική ιστορία του τσεχοσλοβακικού αεροσκάφους και των 23 ή 24 επιβατών του που βρήκαν τραγικό θάνατο κοντά στην Αλαγονία Μεσσηνίας το απόγευμα της 21/12/1948. Το δυστύχημα, αυτό έκανε πλούσιους κάποιους συμπατριώτες μας. Τελικά, εκτός απ’ όλα τ’ άλλα, μένει κι ένα αναπάντητο, καίριο ερώτημα: το αεροπλάνο συνετρίβη λόγω λάθους του πιλότου ή καταρρίφθηκε από το έδαφος, το οποίο έλεγχαν τότε οι άνδρες του ΔΣΕ; Αναπάντητα ερωτήματα για 77 σχεδόν χρόνια, που μάλλον δεν θα απαντηθούν ποτέ…
