Σε μια εξέλιξη που χαρακτηρίζεται ως ορόσημο για τις διμερείς σχέσεις, η Κυπριακή Δημοκρατία και ο Λίβανος προχώρησαν την Τετάρτη στην επισημοποίηση της συνεργασίας τους σε κρίσιμους τομείς. Οι δύο χώρες προχώρησαν στην υπογραφή της Συμφωνίας Οριοθέτησης της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ), ενώ παράλληλα συμφώνησαν στην προώθηση της διερεύνησης για την ηλεκτρική διασύνδεση Κύπρου-Λιβάνου, μέσω της σύστασης τεχνικών ομάδων και της διενέργειας σχετικής μελέτης βιωσιμότητας.
Διπλωματικός Μαραθώνιος στη Βηρυτό
Η συμφωνία επισφραγίστηκε κατά την επίσκεψη του Προέδρου της Δημοκρατίας, Νίκου Χριστοδουλίδη, στη Βηρυτό το πρωί της Τετάρτης. Το πρόγραμμα περιλάμβανε κατ’ ιδίαν συνάντηση με τον ομόλογό του, Ζοζέφ Αούν, και ακολούθως διευρυμένες συνομιλίες. Η διαδικασία κορυφώθηκε με την υπογραφή της συμφωνίας οριοθέτησης της ΑΟΖ από τον Πρόεδρο Χριστοδουλίδη και τον Υπουργό Μεταφορών και Δημοσίων Έργων του Λιβάνου, Φαγιέζ Ρασάμνι.
Στις δηλώσεις του, ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης έκανε λόγο για «ορόσημο στρατηγικής σημασίας», εκφράζοντας αισθήματα χαράς και περηφάνειας. Υπενθύμισε μάλιστα πως αυτή ήταν η τρίτη ανταλλαγή επισκέψεων σε λιγότερο από έναν χρόνο, γεγονός που, όπως τόνισε, αντικατοπτρίζει τους στενούς διαχρονικούς δεσμούς και την προσωπική φιλία που συνδέει τις δύο πλευρές.
Μήνυμα Σταθερότητας και Διεθνούς Δικαίου
Αναλύοντας τη σημασία της συμφωνίας, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας υπογράμμισε τον «σημαντικό και ιστορικό» χαρακτήρα της παρουσίας του στον Λίβανο. Τόνισε πως η υπογραφή στέλνει ένα ισχυρό πολιτικό μήνυμα προσήλωσης στο Διεθνές Δίκαιο και στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας.
Κύπρος και Λίβανος, σημείωσε, επενδύουν στην ενίσχυση της εμπιστοσύνης και του αμοιβαίου σεβασμού, προωθώντας τη διμερή και περιφερειακή συνεργασία και σταθερότητα, προς όφελος τόσο των πολιτών τους όσο και της ευρύτερης Μέσης Ανατολής.
Κλείσιμο Εκκρεμοτήτων και Ευχαριστίες
Ο Νίκος Χριστοδουλίδης επεσήμανε ότι με την ιστορική αυτή συμφωνία διευθετείται οριστικά μια εκκρεμότητα πολλών ετών, επιτρέποντας στις δύο χώρες να ατενίσουν το μέλλον με νέα δυναμική.
Τέλος, εξέφρασε τις ευχαριστίες του προς την ηγεσία του Λιβάνου, τον Πρωθυπουργό Nawaf Salam και τον ομόλογό του για την πολιτική τους βούληση. Ιδιαίτερη μνεία έκανε στην «άοκνη και μεθοδική εργασία» των διαπραγματευτικών ομάδων, εκφράζοντας την ευγνωμοσύνη του στους επικεφαλής, Φαγιέζ Ρασάμνι και Τάσο Τζιωνή (Σύμβουλο Εθνικής Ασφαλείας της ΚΔ), καθώς και στα μέλη της κυπριακής ομάδας για την τεχνογνωσία και την αφοσίωσή τους.
Το χρονικό της συμφωνίας: Πώς έκλεισε μια εκκρεμότητα δύο δεκαετιών
Οριοθέτησης ΑΟΖ δεν αποτελεί απλώς μια τυπική διαδικασία, αλλά την οριστική διευθέτηση μιας εκκρεμότητας που ταλάνιζε τις σχέσεις των δύο χωρών για σχεδόν είκοσι χρόνια. Σύμφωνα με πληροφορίες, κομβικό σημείο αποτελεί το γεγονός ότι η Συμφωνία βασίζεται στην αρχή της Μέσης Γραμμής, η οποία αποτελεί πάγια και διαχρονική θέση της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Η διαδρομή μέχρι τις υπογραφές υπήρξε περίπλοκη. Η αρχική Συμφωνία είχε υπογραφεί τον Ιανουάριο του 2007, ωστόσο δεν επικυρώθηκε ποτέ από τον Λίβανο λόγω εσωτερικών πολιτικών ζητημάτων. Η κατάσταση περιπλέχθηκε περαιτέρω μετά την υπογραφή της Συμφωνίας ΑΟΖ Κύπρου-Ισραήλ το 2010, με τη λιβανική πλευρά να εγείρει τότε αξιώσεις περί απώλειας θαλάσσιας έκτασης, συνδέοντας το ζήτημα με τη διαφορά της με το Ισραήλ. Ο «γόρδιος δεσμός» λύθηκε ουσιαστικά το 2022, όταν η διαφορά Λιβάνου-Ισραήλ επιλύθηκε μέσω αμερικανικής διαμεσολάβησης, ανοίγοντας τον δρόμο για τη διευθέτηση και με την Κύπρο.
Διπλωματικό παρασκήνιο και τουρκικές πιέσεις
Η επανεκκίνηση των συνομιλιών ήρθε μετά την εκλογή του Προέδρου Αούν τον Ιανουάριο του 2025. Οι διαπραγματεύσεις έτρεξαν με εντατικούς ρυθμούς, κορυφώθηκαν τον Σεπτέμβριο του 2025 στη Βηρυτό και κατέληξαν στο αναθεωρημένο κείμενο που ενέκριναν τα Υπουργικά Συμβούλια των δύο χωρών τον Οκτώβριο του ίδιου έτους.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η επιτυχία αυτή ήρθε παρά το γεγονός ότι η Τουρκία διαχρονικά προέβαλλε αντιδράσεις και προχωρούσε σε ενέργειες με στόχο την αποτροπή της υπογραφής. Πηγές από την Προεδρία αναφέρουν χαρακτηριστικά ότι «οι διαπραγματεύσεις διεξήχθησαν εντατικά, διακριτικά και μεθοδικά», τονίζοντας πως η συμφωνία «επιβεβαιώνει τη δυναμική στην Ανατολική Μεσόγειο, με την Κυπριακή Δημοκρατία ως σταθερό και αξιόπιστο παράγοντα».
Πρόκειται για μια εξέλιξη που αναβαθμίζει ουσιαστικά τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κύπρου επί της ΑΟΖ της, στέλνοντας παράλληλα μήνυμα ικανότητας σύναψης συμφωνιών βάσει του διεθνούς δικαίου.
Νέοι ορίζοντες σε Ενέργεια και Υποδομές
Σε δηλώσεις του, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας εστίασε στην προστιθέμενη αξία της συμφωνίας για την οικονομία και την ενέργεια. Όπως υπογράμμισε, η συμφωνία παρέχει την αναγκαία νομική και οικονομική βεβαιότητα και ασφάλεια σε δυνητικούς επενδυτές, ενισχύοντας την προσπάθεια ανάπτυξης των ενεργειακών προγραμμάτων.
Παράλληλα, αναδείχθηκε η γεωπολιτική διάσταση, καθώς η συμφωνία ενισχύει την προοπτική της Ανατολικής Μεσογείου να λειτουργήσει ως εναλλακτικός ενεργειακός διάδρομος για την Ευρώπη.
Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης κατέληξε τονίζοντας πως πέρα από το οικονομικό αποτύπωμα, τέτοιες συμφωνίες αποτελούν «στρατηγικό θεμέλιο περιφερειακής σταθερότητας», σε μια περίοδο έντονων προκλήσεων για την ευρύτερη περιοχή.
Κοινό μέτωπο για την Ενέργεια και «γέφυρα» προς την Ε.Ε.
Πέρα από την οριοθέτηση της ΑΟΖ, η συνάντηση των δύο ηγετών επισφράγισε την κοινή βούληση για την υλοποίηση μεγάλων έργων υποδομής. Οι Πρόεδροι Χριστοδουλίδης και Αούν χαιρέτισαν τον διάλογο που βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη για την ηλεκτρική διασύνδεση Κύπρου–Λιβάνου, προχωρώντας άμεσα σε πρακτικά βήματα. Συγκεκριμένα, όπως αποκάλυψε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κύπρος και Λίβανος απέστειλαν κοινό αίτημα προς την Παγκόσμια Τράπεζα για την εκπόνηση μελέτης σκοπιμότητας, κίνηση που θέτει το έργο σε τροχιά υλοποίησης με την εγγύηση διεθνών θεσμών.
Στήριξη στην κυριαρχία και τον ρόλο της UNIFIL
Η ατζέντα των συζητήσεων επεκτάθηκε πέραν των ενεργειακών, καλύπτοντας τις κρίσιμες περιφερειακές εξελίξεις. Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης εξέφρασε την πλήρη στήριξη της Λευκωσίας στην ανεξαρτησία, την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα του Λιβάνου.
Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στα ζητήματα ασφαλείας, με τον Κύπριο Πρόεδρο να υπογραμμίζει την ανάγκη για πλήρη εφαρμογή των Ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας σχετικά με την UNIFIL. «Γνωρίζουμε πολύ καλά πως ένας σταθερός και ισχυρός Λίβανος αποτελεί θεμέλιο για μια ειρηνική και ασφαλή Ανατολική Μεσόγειο», τόνισε, διαβεβαιώνοντας τον ομόλογό του ότι η Κυπριακή Δημοκρατία παραμένει ο «πιο σταθερός, αξιόπιστος και προβλέψιμος εταίρος» της Βηρυτού.
Η Κυπριακή Προεδρία ως καταλύτης εξελίξεων
Κρίσιμος παράγοντας για την επόμενη μέρα των σχέσεων ΕΕ-Λιβάνου αναδεικνύεται η επικείμενη ανάληψη της Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ από την Κύπρο, σε περίπου 40 ημέρες. Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης δεσμεύτηκε ότι η Λευκωσία θα λειτουργήσει ως «δίαυλος επικοινωνίας και φορέας ουσιαστικής ενίσχυσης της συνεργασίας» μεταξύ Βηρυτού και Βρυξελλών.
Στο πλαίσιο αυτό, απηύθυνε επίσημη πρόσκληση στον Πρόεδρο Αούν να παραστεί στην τελετή ανάληψης της Προεδρίας στην Κύπρο, στις 7 Ιανουαρίου, καθώς και στο Συμβούλιο τον Απρίλιο. Στόχος είναι η έναρξη συζητήσεων για την επίτευξη συμφωνίας ΕΕ-Λιβάνου το συντομότερο δυνατό, με έμφαση σε τομείς όπως η ενέργεια και η εκπαίδευση.
Μια σχέση με δυναμική μέλλοντος
Κλείνοντας, ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας χαρακτήρισε τη σχέση των δύο χωρών όχι απλώς ιστορική, αλλά «δυναμική και εξελισσόμενη». Η υπογραφή της συμφωνίας και οι κοινές πρωτοβουλίες περιγράφονται ως ένα ακόμη «λιθαράκι» σε μια στρατηγική πορεία που αντικατοπτρίζει τους στενούς δεσμούς των δύο λαών και τη βούληση για οικοδόμηση ενός κοινού μέλλοντος ασφάλειας και ευημερίας.
