Με την επίσημη έγκριση του ΚΥΣΕΑ, που συνεδρίασε την Τετάρτη, η Ελλάδα προχωρά στην εξάσκηση του δικαιώματος προαίρεσης για την τέταρτη φρεγάτα Belharra. Η απόφαση αυτή σηματοδοτεί την ουσιαστική έναρξη του εξοπλιστικού προγράμματος ύψους 30 δισ. ευρώ που έχει εξαγγείλει η κυβέρνηση.
Το σχετικό νομοσχέδιο κατατέθηκε ήδη στη Βουλή το βράδυ της Τετάρτης και αναμένεται να παρουσιαστεί σύντομα στην αρμόδια επιτροπή εξοπλιστικών προγραμμάτων, ώστε να κυρωθεί από την Ολομέλεια.
Η «Θεμιστοκλής»: Πρώτη στη λίστα, έτοιμη για υλοποίηση
Η τέταρτη φρεγάτα, που θα φέρει το όνομα «Θεμιστοκλής», ήταν εξαρχής πρώτη στη λίστα των εξοπλιστικών προτεραιοτήτων και θεωρείται το πιο άμεσα υλοποιήσιμο έργο. Η υλοποίηση θα γίνει μέσω τροποποίησης της υπάρχουσας σύμβασης με τη Naval Group, με πρόσθετες προβλέψεις και ενισχυμένη ελληνική συμμετοχή.
Το συνολικό κόστος ανέρχεται σε 982 εκατ. ευρώ, εκ των οποίων 922 εκατ. ευρώ αφορούν την προμήθεια της φρεγάτας και 60 εκατ. ευρώ την υποστήριξη και των τεσσάρων φρεγατών.
Η δαπάνη θα καταβληθεί τμηματικά από το 2025 έως το 2030:
- 2025: 409 εκατ. ευρώ
- 2026: 141 εκατ. ευρώ
- 2027: 247 εκατ. ευρώ
- 2028: 126 εκατ. ευρώ
- 2029: 31 εκατ. ευρώ
- 2030: 28 εκατ. ευρώ
Ο υπουργός Εθνικής Άμυνας Νίκος Δένδιας τόνισε πως: «Ο Θεμιστοκλής δεν είναι απλώς μία τέταρτη φρεγάτα. Είναι Standard 2++, με +10 αυξημένες δυνατότητες σε σχέση με τον βασικό τύπο».
Προσδοκίες για κινητικότητα και σχεδιασμό
Η εξέλιξη αυτή δημιουργεί ελπίδες ότι θα ξεπαγώσουν και τα υπόλοιπα εξοπλιστικά προγράμματα, ενώ στελέχη της αμυντικής βιομηχανίας εκφράζουν την προσδοκία για περισσότερη κινητικότητα και στρατηγικό σχεδιασμό από την κυβέρνηση.
Σύμφωνα με παράγοντες του κλάδου, η ελληνική αμυντική βιομηχανία βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή, σε μια περίοδο όπου οι γεωπολιτικές εξελίξεις στην περιοχή είναι τεταμένες και έχουν οδηγήσει σε ραγδαία αύξηση των αμυντικών δαπανών στην Ευρώπη.
Η νέα ευρωπαϊκή πολιτική για την ενίσχυση της αμυντικής αυτονομίας δημιουργεί τεράστιες ευκαιρίες, τις οποίες η Ελλάδα δεν έχει την πολυτέλεια να αγνοήσει. Ωστόσο, οι μέχρι τώρα κινήσεις χαρακτηρίζονται από δισταγμό και καθυστερήσεις.
Το πρόγραμμα SAFE και η ευρωπαϊκή χρηματοδότηση
Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το πρόγραμμα SAFE της ΕΕ, με προϋπολογισμό 150 δισ. ευρώ, που στοχεύει στην ενίσχυση της αμυντικής παραγωγής των κρατών-μελών. Η Ελλάδα εξασφάλισε 787,7 εκατ. ευρώ για την τριετία 2026-2028, καταλαμβάνοντας την προτελευταία θέση μεταξύ των 19 χωρών που υπέβαλαν αιτήματα.
Το ποσό, αν και σημαντικό, θεωρείται περιορισμένο σε σχέση με τις συνολικές διαθέσιμες ευρωπαϊκές χρηματοδοτήσεις. Επιπλέον, η χώρα κατέθεσε τα αιτήματα καθυστερημένα, και μόνο μετά από παρέμβαση του πρωθυπουργού, ο οποίος δήλωσε ότι η Ελλάδα θα διεκδικήσει χρηματοδότηση ύψους 1,2 δισ. ευρώ.
Αξιοσημείωτο είναι ότι η Κύπρος εξασφάλισε 1,18 δισ. ευρώ, η Πολωνία πάνω από 40 δισ. ευρώ και η Ουγγαρία 16 δισ. ευρώ.
Φορολογικά κίνητρα για επενδύσεις στην άμυνα
Από την άλλη πλευρά, θετικά αξιολογείται η ανακοίνωση του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ για φορολογικά και επενδυτικά κίνητρα στις εταιρείες που θα επενδύσουν στην άμυνα. Συγκεκριμένα προβλέπονται:
- Υπερεκπτώσεις 100% για δαπάνες που σχετίζονται με παραγωγή όπλων, πυρομαχικών, στρατιωτικών οχημάτων, ηλεκτρονικών συστημάτων και τμημάτων αεροσκαφών
- Μηδενικός φόρος εισοδήματος για επενδύσεις την περίοδο 2026-2028
Το πακέτο αυτό θεωρείται ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς αποτελεί πρόσκληση και προς ξένες εταιρείες να επενδύσουν στην ελληνική αμυντική βιομηχανία.
Η καθυστέρηση και η ανάγκη για δομές
Παρά τις εξαγγελίες για συμμετοχή ελληνικών εταιρειών κατά 25%, η Ελλάδα εμφανίζεται ουραγός στις ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες. Πολλοί στην αγορά επισημαίνουν ότι πρόκειται για τελευταία ευκαιρία για την ανάπτυξη της ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας.
Τα προβλήματα είναι γνωστά εδώ και καιρό, και παρά τις ραγδαίες εξελίξεις, τα βήματα που γίνονται είναι αργά και διστακτικά. Παρά την ιστορική πρωτοβουλία του πρωθυπουργού για σύσκεψη στο Μέγαρο Μαξίμου, οι φορείς του κλάδου ζητούν:
- Δημιουργία κρατικής δομής επιπέδου γενικής γραμματείας ή υφυπουργείου, που θα έχει τον σχεδιασμό, την επίβλεψη και τον καθορισμό κανόνων.
Διεθνή παραδείγματα στρατηγικής επιτυχίας
Η εμπειρία άλλων χωρών δείχνει ότι η επιτυχία δεν εξαρτάται μόνο από το μέγεθος της οικονομίας ή τις δαπάνες, αλλά από τον τρόπο αξιοποίησης των πόρων:
- Πολωνία: Συμφωνίες με ΗΠΑ και Κορέα, με μεταφορά τεχνολογίας και συμπαραγωγή
- Σουηδία: Επένδυση στην καινοτομία, με αποτέλεσμα το μαχητικό Gripen
- Ισραήλ: Ολοκληρωμένο οικοσύστημα στρατού, πανεπιστημίων και ιδιωτών, με τεχνολογίες διπλής χρήσης
- Γαλλία και Γερμανία: Συμμετοχή σε διεθνείς κοινοπραξίες όπως Airbus και MBDA
- Τουρκία: Αμυντικές εξαγωγές 7,1 δισ. δολάρια το 2024, με παγκόσμια παρουσία
Το στοίχημα της Ελλάδας
Η Ευρώπη αποφάσισε, έστω και καθυστερημένα, να επανεξοπλιστεί και να αποκτήσει στρατηγική αυτονομία. Η Ελλάδα βρίσκεται μπροστά σε μεγάλες προκλήσεις, και για να ξεπεράσει το «μετέωρο βήμα», χρειάζεται ολοκληρωμένη στρατηγική.
Στελέχη της αγοράς τονίζουν ότι το κλειδί είναι οι συμπράξεις με μεγάλους ευρωπαϊκούς και διεθνείς ομίλους. Σε αυτό το πλαίσιο, η 25% συμμετοχή των ελληνικών εταιρειών μπορεί να αποδειχθεί καθοριστική – αν και παραμένει υπόσχεση, χωρίς να έχει νομοθετηθεί ή εξειδικευτεί.
Μόνο έτσι θα μπορέσει η ελληνική βιομηχανία να αποκτήσει πρόσβαση σε τεχνογνωσία και να ενταχθεί σε ανταγωνιστικές γραμμές παραγωγής.
