Μια διαδικασία που χαρακτηρίζεται ως επίπονη και με αβέβαιη κατάληξη ξεκίνησε χθες στην Αθήνα, με την πρώτη επίσημη συνάντηση των Υπουργών Εξωτερικών Ελλάδας και Λιβύης, Γιώργου Γεραπετρίτη και Ταχέρ Σάλεμ Αλ Μπάουρ, με αντικείμενο την οριοθέτηση της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) μεταξύ των δύο χωρών.
Όπως ανακοίνωσε η εκπρόσωπος του ελληνικού ΥΠΕΞ, Λάνα Ζωχιού, οι δύο Υπουργοί κήρυξαν την έναρξη της διαδικασίας για την οριοθέτηση της ΑΟΖ, ενώ πραγματοποιήθηκε και η πρώτη συνεδρίαση των τεχνικών επιτροπών. Η επόμενη συνάντηση έχει ήδη συμφωνηθεί να πραγματοποιηθεί στην Τρίπολη, δείχνοντας πρόθεση συνέχισης του διαλόγου.
Αν και απουσίαζε η επικεφαλής της ελληνικής διαπραγματευτικής ομάδας, υφυπουργός Εξωτερικών Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου, η οποία βρισκόταν στην Ουάσιγκτον, κρίθηκε ότι δεν υπήρχε λόγος καθυστέρησης. Την ελληνική πλευρά εκπροσώπησαν ο πρέσβης Α. Φρυγανάς, ο διευθυντής της Α6 Διεύθυνσης Φ. Γεωργακάκης, καθώς και τα μέλη της Ειδικής Νομικής Υπηρεσίας Αλέξανδρος Κολλιόπουλος και Αλίκη Γκανά.
Μετά την αρχική συνάντηση των αντιπροσωπειών, οι δύο Υπουργοί είχαν κατ’ ιδίαν συνομιλία, ενώ οι διαπραγματευτικές ομάδες συνεδρίασαν για περισσότερο από μία ώρα, ακολουθούμενες από διευρυμένες συνομιλίες.
Σύμφωνα με το ΥΠΕΞ, ο κ. Γεραπετρίτης τόνισε την ανάγκη σεβασμού του Διεθνούς Δικαίου, συμπεριλαμβανομένου του Δικαίου της Θάλασσας, και επανέλαβε την ελληνική και ευρωπαϊκή θέση για το άκυρο και ανυπόστατο τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Η πρώτη συνεδρίαση των τεχνικών ομάδων είχε διερευνητικό χαρακτήρα, με στόχο να διαπιστωθούν οι θέσεις των δύο πλευρών και τυχόν αλλαγές από τις προηγούμενες συνομιλίες της περιόδου 2010–2011. Από τότε, όμως, το τοπίο έχει αλλάξει δραστικά, με κορυφαία εξέλιξη την υπογραφή του τουρκολιβυκού μνημονίου από την Τρίπολη.
Το ζήτημα της Βεγγάζης
Ένα ακόμη κρίσιμο ζήτημα είναι η ενδεχόμενη εμπλοκή της Βεγγάζης στον διάλογο, καθώς η πλευρά του Χάφταρ δεν αναγνωρίζει την κυβέρνηση Ντμπεϊμπά και δεν θεωρεί ότι δεσμεύεται από τις συμφωνίες της. Η αμφισβήτηση του τουρκολιβυκού μνημονίου από την Ανατολική Λιβύη βασίζεται στη μη κύρωσή του από τη Βουλή και στη μη νομιμοποίηση της προσωρινής κυβέρνησης να υπογράφει τέτοιου είδους συμφωνίες.
Ωστόσο, αυτή η στάση ενδέχεται να αλλάξει, τόσο λόγω των πιέσεων από την Τουρκία, όσο και εξαιτίας της πρόθεσης της πλευράς Χάφταρ να μην εμφανιστεί υποχωρητική απέναντι στην Ελλάδα σε αυτή την κρίσιμη συγκυρία.
Αντίθετες θέσεις Ελλάδας και Λιβύης
Η ελληνική πλευρά ξεκαθαρίζει από την αρχή ότι η οριοθέτηση πρέπει να αφορά το σύνολο της ΑΟΖ των δύο χωρών, συμπεριλαμβανομένης της περιοχής που καλύπτει το τουρκολιβυκό μνημόνιο. Αν δεν υπάρξει συμφωνία, η Ελλάδα επιδιώκει την παραπομπή της διαφοράς στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, ώστε να εξεταστεί και η νομιμότητα του μνημονίου.
Αντίθετα, η Λιβύη θεωρεί ότι πρέπει να αρθούν τα τετελεσμένα της Ελλάδας, που προέκυψαν από τη χάραξη της μέσης γραμμής βάσει του νόμου 4001/2011. Οι δύο χώρες έχουν εκφράσει τις διαμετρικά αντίθετες θέσεις τους μέσω επιστολών στον ΟΗΕ από το 2019, με την Λιβυκή πλευρά να υιοθετεί τουρκική ερμηνεία του Δικαίου της Θάλασσας, παρά το γεγονός ότι η Λιβύη έχει υπογράψει τη σχετική Συνθήκη, σε αντίθεση με την Τουρκία.
Η στάση της Τρίπολης και οι διμερείς σχέσεις
Ο Λίβυος ΥΠΕΞ, σύμφωνα με πληροφορίες, επέδειξε ιδιαίτερη σπουδή για την έναρξη των συνομιλιών. Αυτό αποδίδεται τόσο στην πίεση που έχει ασκήσει η Ελλάδα με την αδειοδότηση οικοπέδων Δυτικά, Νοτιοδυτικά και Νότια της Κρήτης, όσο και στην προσπάθεια της Τρίπολης να εμφανιστεί διαλλακτική απέναντι στην Ε.Ε. και την Ελλάδα, η οποία έχει βαρύνοντα ρόλο στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Κατά τη διάρκεια των συνομιλιών στο Υπουργείο Εξωτερικών, συζητήθηκαν και οι διμερείς σχέσεις, σε συνέχεια των επαφών του κ. Γεραπετρίτη στην Τρίπολη. Εξετάστηκε η συνεργασία στο μεταναστευτικό, με την Ελλάδα να εκφράζει ετοιμότητα να συνεχίσει την εκπαίδευση στελεχών της λιβυκής ακτοφυλακής, καθώς και η συνεργασία στους τομείς της οικονομίας, ενέργειας, μεταφορών και κατασκευών.
Τέλος, οι δύο Υπουργοί εξέφρασαν την πρόθεσή τους για έναρξη απευθείας αεροπορικής σύνδεσης Αθήνας – Τρίπολης, ενώ συμφωνήθηκε η πραγματοποίηση ελληνικής επιχειρηματικής αποστολής στην Τρίπολη εντός του φθινοπώρου.
