Μια σειρά ευρωπαϊκών χωρών ετοιμάζονται να κάνουν ένα βήμα που θα μπορούσε να αλλάξει τις ισορροπίες στη Μέση Ανατολή: να αναγνωρίσουν επίσημα την Παλαιστίνη ως κράτος στα Ηνωμένα Έθνη. Η κίνηση αυτή έχει ήδη προκαλέσει έντονες αντιδράσεις, με το Ισραήλ και τους συμμάχους του να την απορρίπτουν ως «πολιτικό θέατρο», ενώ οι υποστηρικτές των παλαιστινιακών δικαιωμάτων την χαρακτηρίζουν αναγκαία αφετηρία για την αποκατάσταση της δικαιοσύνης.
Διπλωματική πρωτοβουλία με φόντο τη Γάζα
Τη Δευτέρα, η Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη θα πραγματοποιήσει ειδική σύνοδο για τον πόλεμο στη Λωρίδα της Γάζας, στο πλαίσιο μιας πρωτοβουλίας που συντονίζουν η Γαλλία και η Σαουδική Αραβία. Στόχος είναι η αναβίωση της λύσης των δύο κρατών, όπου Ισραηλινοί και Παλαιστίνιοι θα συνυπάρχουν ειρηνικά — μια πρόταση που παραμένει επίκαιρη, παρά τις δεκαετίες συγκρούσεων.
Στη συνεδρίαση αναμένεται να συμμετάσχουν χώρες όπως η Γαλλία, ο Καναδάς, το Ηνωμένο Βασίλειο, το Βέλγιο, η Αυστραλία, το Λουξεμβούργο και η Μάλτα, οι οποίες προτίθενται να προστεθούν στις πάνω από 145 χώρες-μέλη του ΟΗΕ που ήδη αναγνωρίζουν την Παλαιστίνη.
Η αιματηρή πραγματικότητα στη Γάζα
Η ώθηση για αναγνώριση δεν είναι τυχαία. Συνδέεται άμεσα με τη συνεχιζόμενη στρατιωτική εκστρατεία του Ισραήλ, η οποία έχει προκαλέσει πάνω από 65.000 θανάτους, σύμφωνα με το υπουργείο Υγείας της Χαμάς. Διεθνείς ερευνητές εκτιμούν ότι ο πραγματικός αριθμός είναι ακόμη μεγαλύτερος. Μάλιστα, η Ανεξάρτητη Διεθνής Εξεταστική Επιτροπή του ΟΗΕ δημοσίευσε πρόσφατα έκθεση που καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το Ισραήλ διαπράττει γενοκτονία στη Γάζα.
Το Ισραήλ και οι Ηνωμένες Πολιτείες απέρριψαν την έκθεση, όπως και άλλες παρόμοιες, καταδικάζοντας κάθε σχέδιο αναγνώρισης της Παλαιστίνης. Χαρακτηρίζουν την κίνηση ως «ανταμοιβή στην τρομοκρατία», επικαλούμενοι τις επιθέσεις της 7ης Οκτωβρίου 2023 από τη Χαμάς, που στοίχισαν τη ζωή σε περίπου 1.200 ανθρώπους.
Συμβολισμός χωρίς ουσία;
Ακόμη και φωνές υπέρ της παλαιστινιακής υπόθεσης εκφράζουν επιφυλάξεις. Η Ινές Άμπντελ Ραζέκ, διευθύντρια συνηγορίας στο Palestine Institute for Public Diplomacy, σημείωσε ότι «τα δυτικά κράτη αρκούνται σε συμβολικές κινήσεις», ενώ οι Παλαιστίνιοι παραμένουν χωρίς δικαιοσύνη και χωρίς κράτος.
Ο αρθρογράφος Όουεν Τζόουνς του Guardian έγραψε ότι «κάθε ενέργεια κατά του Ισραήλ είναι επιφανειακή», με στόχο να κατευνάσει την κοινή γνώμη. Την ίδια στιγμή, ο Ρίτσαρντ Γκόουαν του International Crisis Group προειδοποίησε ότι ο Νετανιάχου ενδέχεται να απαντήσει με επίσημη προσάρτηση παλαιστινιακών εδαφών, κάτι που θα επιδεινώσει περαιτέρω την κατάσταση.
Η αναγνώριση δεν φτάνει από μόνη της
Η αναγνώριση της Παλαιστίνης ως κράτους δεν αρκεί για να σταματήσει τον πόλεμο. Ο αρθρογράφος Γκιντεόν Λέβι στην Haaretz υποστήριξε ότι πρόκειται για «λανθασμένο υποκατάστατο» πρακτικών μέτρων, όπως κυρώσεις και μποϊκοτάζ. Το διεθνές δίκαιο ήδη υποχρεώνει τα κράτη να ενεργούν για την αποτροπή γενοκτονίας, ανεξαρτήτως της κρατικής υπόστασης της Παλαιστίνης.
Διπλωματική αναβάθμιση και διαπραγματευτική ισχύς
Η αναγνώριση μπορεί να ενισχύσει τη θέση της Παλαιστίνης σε διεθνές επίπεδο. Η Νόμι Μπαρ-Γιαακόβ, διαπραγματεύτρια ειρήνης, δήλωσε ότι «δίνει στους Παλαιστινίους ισχυρότερο διαπραγματευτικό χαρτί», καθώς οι διαπραγματεύσεις μεταξύ κρατών έχουν διαφορετική βαρύτητα.
Η διμερής αναγνώριση συνεπάγεται αναθεώρηση των σχέσεων με την Παλαιστίνη και πιθανώς με το Ισραήλ, σύμφωνα με ειδικούς. Ο Χιου Λόβατ του ECFR τόνισε ότι «η αναγνώριση δεν είναι πολιτική· είναι ένα άνοιγμα», και η ουσιαστική δουλειά ξεκινά την επόμενη μέρα.
Ο Άνας Ικτάιτ, λέκτορας πολιτικής οικονομίας, συμφωνεί: «Η πραγματική δουλειά ξεκινά την επόμενη μέρα», υπογραμμίζοντας ότι η αναγνώριση είναι απλώς η αρχή.
Ο συμβολισμός έχει δύναμη
Παρά τον συμβολικό χαρακτήρα της αναγνώρισης, ειδικοί επισημαίνουν ότι ο συμβολισμός έχει αξία, ειδικά όταν προέρχεται από χώρες όπως η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Πρόκειται για επαναβεβαίωση των παλαιστινιακών δικαιωμάτων και της αυτοδιάθεσης.
Η επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ, Κάγια Κάλας, κάλεσε για αύξηση δασμών σε ισραηλινά προϊόντα και κυρώσεις σε εποίκους και πολιτικούς, ενώ η Ιταλία φαίνεται να αλλάζει στάση ως προς τη χρηματοδότηση του Ισραήλ από την ΕΕ.
Ο Λόβατ σημείωσε ότι η αναγνώριση δεν είναι πλέον το τέλος της ιστορίας, αλλά μέρος μιας ευρύτερης πορείας. Η αλλαγή της κοινής γνώμης από το 2023 και μετά δείχνει ότι η κατεύθυνση είναι σαφής, ακόμη κι αν ο στόχος δεν επιτευχθεί άμεσα.
