Η Ευρωπαϊκή Ένωση αντιμέτωπη με τις προκλήσεις της διεύρυνσης, εξετάζει μια ριζική αλλαγή στους κανόνες ένταξης νέων χωρών, που μπορεί να αφήσει την Ελλάδα και την Κύπρος εκτός κρίσιμων αποφάσεων. Σύμφωνα με αποκλειστικό ρεπορτάζ του Politico, η πρόταση προβλέπει την ένταξη χωρών όπως η Αλβανία, τα Σκόπια ή ακόμα και η Τουρκία χωρίς πλήρη δικαιώματα ψήφου, περιορίζοντας το βέτο των υφιστάμενων μελών.
Η ιδέα που προωθείται από χώρες όπως η Αυστρία και η Σουηδία, στοχεύει να ξεμπλοκάρει τη διεύρυνση, ιδιαίτερα για την Ουκρανία, χωρίς να απαιτείται πλήρης συναίνεση από όλα τα 27 μέλη. Τα νέα μέλη θα λειτουργούν με περιορισμένα δικαιώματα, αποκτώντας βέτο μόνο μετά από θεσμικές μεταρρυθμίσεις, όπως η ψηφοφορία με ειδική πλειοψηφία.
Ο Άντον Χοφράιτερ, πρόεδρος της Επιτροπής Ευρωπαϊκών Υποθέσεων του γερμανικού Κοινοβουλίου, τονίζει: «Η επέκταση δεν μπορεί να μπλοκάρεται από μεμονωμένα κράτη – τα νέα μέλη πρέπει να παραιτηθούν από βέτο μέχρι να εφαρμοστούν μεταρρυθμίσεις». Η πρόταση, που θα παρουσιαστεί στο «πακέτο διεύρυνσης» της Επιτροπής, απαντά στην αργή πρόοδο, η τελευταία ένταξη, η Κροατία το 2013, έδειξε ότι η ΕΕ χρειάζεται νέο μοντέλο για να αντιμετωπίσει απειλές όπως η Ρωσία.
Η ΕΕ βλέπει τη διεύρυνση ως όπλο ενάντια στην επεκτατική πολιτική του Πούτιν, με στόχο 30 μέλη έως το 2030. Χώρες όπως Μαυροβούνιο και Σερβία πιέζουν για ταχύτερη πορεία, με τον Γιάκοβ Μιλάτοβιτς, πρόεδρο Μαυροβουνίου, να υπενθυμίζει: «Η τελευταία ένταξη ήταν πριν 10 χρόνια – πρέπει να αναστηθεί η διαδικασία».
Ο αντιπρόεδρος Ουκρανίας Τάρας Κάτσκα καλεί για «δημιουργικές λύσεις», ενώ η Αυστρία τονίζει: «Αν δεν επιταχύνουμε, θα χάσουμε έδαφος σε άλλους παράγοντες». Η επόμενη σύνοδος «Διαδικασίας Βερολίνου» στο Λονδίνο, με ηγέτες Δυτικών Βαλκανίων και ΕΕ, θα συζητήσει το μέλλον, ενώ η Επιτροπή ετοιμάζει μεταρρυθμίσεις πριν νέες εντάξεις.
Οι αντιδράσεις είναι έντονες, η Ουγγαρία του Ορμπάν μπλοκάρει, φοβούμενη ανταγωνισμό, ενώ η Γερμανία, με Μερτς να προβλέπει ένταξη Ουκρανίας μετά το 2034, δείχνει σκεπτικισμό . Η πρόταση, που θα επιτρέψει λειτουργία χωρίς βέτο, προσθέτει σε «πακέτο διεύρυνσης», αλλά η συνάντηση ηγετών ΕΕ στις Βρυξέλλες απέφυγε αναφορές, δείχνοντας διαιρέσεις .
Η Ελλάδα και Κύπρος, με ανοιχτά ζητήματα όπως Τουρκία και Σκόπια, βλέπουν απειλή, χωρίς βέτο, η ένταξη γειτόνων μπορεί να υπονομεύσει συμφέροντα . Σε εποχή κρίσεων, η διεύρυνση γίνεται διπλωματικό ναρκοπέδιο.
Η διεύρυνση, προτεραιότητα απέναντι σε Ρωσία, απαιτεί μεταρρυθμίσεις αλλά η αργή πρόοδος δείχνει εσωτερικές ρωγμές. Η Ελλάδα, πρέπει να πιέσει για ισορροπημένη προσέγγιση, αλλιώς η ένταξη γειτόνων θα βαθύνει ανισότητες.
