Πόσες φορές έχετε ακούσει ότι η υγιεινή διατροφή και η αποχή από βλαβερές συνήθειες, όπως το κάπνισμα και το αλκοόλ, είναι το κλειδί για μακροζωία; Κι όμως, ένας άλλος παράγοντας, λιγότερο εμφανής, αλλά βαθιά επιδραστικός, φαίνεται πως επηρεάζει εξίσου τη βιολογική μας ηλικία. Σύμφωνα με νέα επιστημονικά ευρήματα, η χρόνια έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες, ειδικά σε αστικά περιβάλλοντα με συχνά επεισόδια καύσωνα, συνδέεται με επιτάχυνση της βιολογικής γήρανσης, σε βαθμό συγκρίσιμο με το κάπνισμα ή τη συστηματική κατανάλωση αλκοόλ.
Η ζέστη «γράφει» στο DNA
Η βιολογική ηλικία δεν ταυτίζεται απαραίτητα με την αριθμητική. Αντιπροσωπεύει την κατάσταση των κυττάρων, όπως αυτή αντικατοπτρίζεται μέσα από επιγενετικές τροποποιήσεις, δηλαδή χημικές αλλαγές που επηρεάζουν τον τρόπο λειτουργίας των γονιδίων. Σε πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Science Advances, η Eun Young Choi, γηριατρική ερευνήτρια από το USC Leonard Davis School of Gerontology, αναφέρει: «Τοποθετήσαμε δείκτες επιγενετικής ηλικίας σε ηλικιωμένα άτομα και βρήκαμε πως, όσοι ζούσαν σε περιοχές με υψηλή θερμοκρασία, είχαν βιολογική ηλικία έως και 14 μήνες μεγαλύτερη από εκείνους σε ψυχρότερα κλίματα».
Η συσχέτιση αυτή παρέμενε ισχυρή ακόμη κι όταν λήφθηκαν υπόψη παράγοντες όπως το εισόδημα, η διατροφή, η σωματική δραστηριότητα ή η ύπαρξη χρόνιων παθήσεων. Με άλλα λόγια, η θερμοκρασία από μόνη της φαίνεται να λειτουργεί ως επιβαρυντικός παράγοντας γήρανσης.
Ζέστη και πολλαπλά συστήματα του σώματος
Η επίδραση της θερμότητας δεν περιορίζεται μόνο στα κύτταρα. Ο Amit Shah, γηρίατρος στη Mayo Clinic, εξηγεί ότι η χρόνια έκθεση σε υψηλές θερμοκρασίες καταπονεί το σύνολο του οργανισμού. «Το καρδιαγγειακό σύστημα δουλεύει εντατικά για να αποβάλλει τη θερμότητα μέσω της κυκλοφορίας του αίματος, ενώ το νευρικό και το ανοσοποιητικό σύστημα αντιδρούν με τρόπους που μπορεί να προκαλέσουν εξάντληση, σύγχυση ή ακόμη και φλεγμονώδεις αντιδράσεις». Με απλά λόγια, ο οργανισμός λειτουργεί διαρκώς υπό καταπόνηση, σαν μια μηχανή που υπερθερμαίνεται ξανά και ξανά.
Το σώμα «θυμάται» τη ζέστη
Ο Adedapo Iluyomade, καρδιολόγος στο Miami Cardiac & Vascular Institute, εξηγεί πως η θερμότητα δρα ως βιολογικός στρεσογόνος παράγοντας, προκαλώντας φλεγμονή, οξειδωτική βλάβη και ορμονικές διαταραχές. «Με τον καιρό, αυτές οι επαναλαμβανόμενες αντιδράσεις αλλάζουν τον τρόπο που λειτουργούν τα γονίδιά μας. Αντί να προσαρμόζεται, το σώμα αρχίζει να απορρυθμίζεται». Αυτή η «επιγενετική μνήμη», δηλαδή οι αλλαγές στη γονιδιακή έκφραση λόγω περιβαλλοντικών παραγόντων, μπορεί να επιμένει ακόμη κι όταν το σώμα δεν είναι πλέον εκτεθειμένο σε υπερβολική θερμότητα. Όπως σημειώνει η δρ. Choi: «Σε ορισμένες περιπτώσεις, το σώμα ‘θυμάται’ τη ζέστη με τρόπους που είναι επιβλαβείς μακροπρόθεσμα».
Πώς μπορούμε να προστατευθούμε;
Αν και οι μελέτες είναι παρατηρητικές, οι επιστήμονες συμφωνούν ότι τα ευρήματα είναι επαρκώς ανησυχητικά ώστε να απαιτούν δράση πρόληψης. «Ο κλιματισμός δεν είναι πολυτέλεια. Είναι αναγκαίο μέσο προστασίας, ιδιαίτερα για άτομα άνω των 50 ετών», υπογραμμίζει ο δρ. Iluyomade.
Επιπλέον προτεινόμενα μέτρα:
- Αποφυγή εξωτερικών δραστηριοτήτων μεταξύ 10:00 και 16:00
- Συστηματική ενυδάτωση, ακόμη και πριν εμφανιστεί δίψα
- Αστικός σχεδιασμός με σκιερά σημεία, πράσινο και κυκλοφορία αέρα
Όπως επισημαίνει η Wenli Ni, περιβαλλοντική επιδημιολόγος από τη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Harvard: «Το να ζεις σε θερμότερο περιβάλλον μπορεί να αυξήσει σιωπηρά τον κίνδυνο γήρανσης και χρόνιων παθήσεων. Η πρόληψη δεν περιορίζεται μόνο στην αποφυγή θερμοπληξίας».
Πλέον, η φροντίδα της υγείας μας αποκτά νέα διάσταση. Δεν αρκεί πια να τρώμε σωστά και να κινούμαστε. Η προστασία από τη θερμική επιβάρυνση γίνεται κρίσιμος πυλώνας μακροβιότητας. «Με σωστό σχεδιασμό, κοινωνική στήριξη και καθημερινές επιλογές που δίνουν προτεραιότητα στη δροσιά και την ενυδάτωση, μπορούμε να ενισχύσουμε την ανθεκτικότητά μας, ακόμη και σ’ έναν θερμότερο πλανήτη», καταλήγει η δρ. Choi.
Πηγή: ygeiamou.gr
