Τον Νοέμβριο του 1971, δύο ισραηλινά μαχητικά αεροσκάφη απογειώνονται για να αναχαιτίσουν ένα άγνωστο ιπτάμενο αντικείμενο. Τα F-4 Phantom είναι από τα ταχύτερα μαχητικά στον κόσμο — όμως δεν είναι αρκετά γρήγορα. Γιατί κυνηγούν ένα MiG-25. Ένα αεροσκάφος που πετάει τόσο ψηλά και τόσο γρήγορα, που μπορεί να ξεφύγει από κάθε μαχητικό ή αντιαεροπορικό σύστημα. Για σχεδόν μια δεκαετία, το MiG-25 της Σοβιετικής Ένωσης θα παραμείνει ένα απόλυτο μυστήριο, αναγκάζοντας τις δυτικές μυστικές υπηρεσίες να ψάχνουν απαντήσεις.
Η Εμφάνιση του Νέου Εφιάλτη
Στις αρχές του Ψυχρού Πολέμου, εμφανίστηκε ένα νέο όπλο: το στρατηγικό βομβαρδιστικό αεροσκάφος. Ένα αεροσκάφος με τόσο μεγάλη εμβέλεια, που μπορούσε να φτάσει σχεδόν οπουδήποτε για να ρίξει πυρηνικά όπλα. Το πρώτο βομβαρδιστικό των ΗΠΑ όχι μόνο πέταγε πιο μακριά από κάθε προηγούμενο, αλλά και ψηλότερα και ταχύτερα, καθιστώντας το σχεδόν αδύνατο να αναχαιτιστεί.
Αυτό ξεκίνησε έναν αγώνα κατασκευής βομβαρδιστικών που πετούσαν συνεχώς όλο και ψηλότερα και ταχύτερα. Η Σοβιετική Ένωση απάντησε κατασκευάζοντας όλο και πιο ισχυρά αναχαιτιστικά. Αλλά στα τέλη της δεκαετίας του ’50, οι Σοβιετικές μυστικές υπηρεσίες ανακάλυψαν ότι οι Αμερικανοί ετοίμαζαν ένα νέο υπερσύγχρονο βομβαρδιστικό — τόσο εξελιγμένο, που θα καθιστούσε όλη τη Σοβιετική Αεροπορία παρωχημένη.
Το XB-70 ήταν τόσο καινοτόμο, που λίγα χρόνια νωρίτερα θα ήταν αδύνατο να κατασκευαστεί. Και όμως, οι Αμερικανοί σχεδίαζαν να το έχουν έτοιμο σε μερικά χρόνια. Για τη σοβιετική ηγεσία, ήταν ώρα πανικού.
Ως η μεγαλύτερη χώρα στον κόσμο, η Σοβιετική Ένωση είχε πάνω από 22 εκατομμύρια τετραγωνικά χιλιόμετρα εναέριου χώρου να προστατεύσει. Βομβαρδιστικά θα μπορούσαν να εισέλθουν από τον Βορρά, από βάσεις στην Ανατολή, ή από χώρες του ΝΑΤΟ στη Δύση. Μερικά μόνο υπερηχητικά βομβαρδιστικά θα ήταν αρκετά για να καταρρεύσει η άμυνα.
Η Σοβιετική Ένωση είχε μόλις λίγα χρόνια για να σχεδιάσει και να κατασκευάσει ένα νέο μαχητικό αναχαίτισης, ικανό να αντιμετωπίσει το XB-70. Έπρεπε να είναι όσο πιο γρήγορο γινόταν, και να παραχθεί μαζικά — εκατοντάδες αεροσκάφη.
Η Γέννηση του MiG-25
Το MiG-25 ήταν η σοβιετική λύση: ένα αναχαιτιστικό που βασιζόταν στην ωμή δύναμη. Για να προλάβει το XB-70, θα χρειαζόταν πανίσχυρους κινητήρες. Δεν υπήρχε όμως χρόνος για νέα σχέδια. Οι μηχανικοί κατέφυγαν σε turbojet κινητήρες που αρχικά είχαν σχεδιαστεί για πυραύλους cruise και drones αναγνώρισης.
Ήταν οι μεγαλύτεροι κινητήρες που τοποθετήθηκαν ποτέ σε μαχητικό — αλλά ουσιαστικά αναλώσιμοι. Οι πρώτες εκδόσεις του MiG είχαν διάρκεια ζωής μόλις 150 ώρες. Στις ταχύτητες αναχαίτισης, το αεροσκάφος έπρεπε να αντέχει σε θερμότητα που έφτανε μέχρι και τους 300°C. Όμως το τιτάνιο ήταν δύσκολο να παραχθεί μαζικά.
Έτσι το MiG-25 κατασκευάστηκε κυρίως από βαριά κράματα νικελίου-χάλυβα. Ήταν εύκολα συγκολλήσιμα και επισκευάζονταν σε κάθε είδους βάση.
Αυτό σήμαινε πως το MiG-25, με βάρος άνω των 18.000 κιλών, δεν θα μπορούσε ποτέ να είναι ευέλικτο — αλλά αυτό δεν είχε σημασία για την αποστολή του.
Οπλισμός και Τεχνολογία
Διέθετε ένα πανίσχυρο ραντάρ 600 κιλοβάτ, σχεδιασμένο να εντοπίζει εχθρικά αεροσκάφη υψηλού ύψους μέχρι και 100 χιλιόμετρα μακριά — ακόμα και μέσα από παρεμβολές. Και χρειαζόταν μόνο ένα είδος όπλου: τέσσερις από τους μεγαλύτερους πυραύλους αέρος-αέρος που είχαν ποτέ κατασκευαστεί.
Παράλληλα, υπήρξαν εκδόσεις αναγνώρισης με κάμερες υψηλής ευκρίνειας, μεγαλύτερη εμβέλεια και ικανότητα πτήσης σε ακόμα μεγαλύτερα ύψη. Κάποιες εκδόσεις μπορούσαν να φέρουν βόμβες. Όμως οι περισσότερες ήταν αναχαιτιστικά. Η μαζική παραγωγή ξεκίνησε το 1969, και σε κάποια φάση κατασκευάζονταν 100 MiG-25 κάθε μήνα.
Το MiG-25 πέταξε πιο γρήγορα και πιο ψηλά από κάθε μαχητικό στην ιστορία, με βαθύ αντίκτυπο στον Ψυχρό Πόλεμο — αν και όχι με τον τρόπο που οι Σοβιετικοί περίμεναν.
Το Σοκ του '67
Το 1967, η Σοβιετική Ένωση διοργάνωσε μια εντυπωσιακή αεροπορική επίδειξη — και φρόντισε να τη δει η Δύση. Μάλιστα, η εκδήλωση μεταδόθηκε και στα αγγλικά. Αποκαλύφθηκαν αρκετά νέα αεροσκάφη, αλλά το αποκορύφωμα ήρθε στα τελευταία δέκα λεπτά: τρία πρωτότυπα MiG-25 πέρασαν με θόρυβο πάνω από το κοινό.
Ήταν η πρώτη φορά που το είδε κάποιος εκτός Σοβιετικής Ένωσης — και προκάλεσε πανικό στις υπηρεσίες πληροφοριών της Δύσης. Το θολό βίντεο έδειχνε ένα αεροσκάφος με τεράστιες πτέρυγες και μεγάλες εισαγωγές αέρα. Οι ειδικοί υπέθεσαν ότι χρησιμοποιούσε προηγμένα, ελαφριά υλικά όπως τιτάνιο — και ότι ίσως είχε εξαιρετική ευελιξία.
Ακόμα πιο ανησυχητικό ήταν το γεγονός ότι το σχήμα του θύμιζε τα σχέδια του επόμενου υπερ-εξελιγμένου αμερικανικού μαχητικού — που όμως δεν θα ήταν έτοιμο πριν από δέκα χρόνια.
Στην Ουάσιγκτον, στρατιωτικοί σχεδιαστές δεν μπορούσαν να καταλάβουν πώς οι Σοβιετικοί κατάφεραν να προηγηθούν τόσο πολύ. Λίγους μήνες αργότερα, η Σοβιετική Ένωση καταρρίπτει παγκόσμια ρεκόρ ταχύτητας και ύψους.
Τα ΜΜΕ διαδίδουν τον φόβο: ένα μυστηριώδες νέο αεροσκάφος μπορεί να ξεπερνά οτιδήποτε έχει κατασκευαστεί από τη Δύση. Ακόμα και ο Αρχηγός της Πολεμικής Αεροπορίας των ΗΠΑ παραδέχθηκε δημόσια ότι για πρώτη φορά, οι Σοβιετικοί έχουν μαχητικό που οι ΗΠΑ δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν.
Το 1971, οι Ισραηλινοί αρχίζουν να εντοπίζουν MiG-25 πάνω από τη χερσόνησο του Σινά. Καταγράφονται να πετούν με ταχύτητα πάνω από 2,5 Mach, σε ύψος άνω των 20 χιλιομέτρων. Σε κάποια στιγμή, ένα MiG επιταχύνει πέρα από το Mach 3. Ήταν τόσο γρήγορα και τόσο ψηλά, που κανένα μαχητικό στον κόσμο δεν μπορούσε να τα φτάσει.
Για πάνω από μία δεκαετία, το MiG-25 παρέμενε μυστήριο και φόβος στη Δύση — μέχρι που συνέβη κάτι απροσδόκητο.
Η Απόδραση του Μπελένκο
Στις 6 Σεπτεμβρίου 1976, το πιο απόρρητο σοβιετικό μαχητικό εμφανίζεται ξαφνικά πάνω από τη βόρεια Ιαπωνία. Κάνει μια θεαματική προσγείωση σε πολιτικό αεροδρόμιο, λίγο πριν συγκρουστεί με επιβατικό αεροπλάνο. Ο κόσμος κοιτάζει με απορία: από πού ήρθε αυτό το αεροσκάφος;
Στα χειριστήρια ήταν ο 29χρονος πιλότος Βίκτορ Μπελένκο, ο οποίος ζητούσε άσυλο στις ΗΠΑ. Απογοητευμένος από τη ζωή στην ΕΣΣΔ και τις συνθήκες στη μονάδα του, είχε σχεδιάσει την απόδραση για μήνες. Κατά τη διάρκεια άσκησης πάνω από τη Θάλασσα της Ιαπωνίας, ανέφερε «βλάβη κινητήρα», αποσπάστηκε από το σχηματισμό και κατευθύνθηκε χαμηλά για να αποφύγει τα ραντάρ.
Έβαλε πορεία για ιαπωνική αεροπορική βάση, αλλά λόγω περιορισμένων καυσίμων και δυσκολιών πλοήγησης, προσγειώθηκε στο πλησιέστερο πολιτικό αεροδρόμιο.
Οι ΗΠΑ απέκτησαν ένα «δώρο» ανεκτίμητης αξίας. Το MiG-25 μεταφέρθηκε σε στρατιωτική βάση και ερευνήθηκε εξονυχιστικά. Αυτό που ανακάλυψαν, τους άφησε άφωνους.
Το MiG-25 δεν ήταν το ευέλικτο μαχητικό που φοβούνταν. Ο βαρύς χαλύβδινος σκελετός περιόριζε σοβαρά την ευελιξία του. Οι μεγάλες πτέρυγες δεν το έκαναν ευέλικτο — απλώς το κρατούσαν στον αέρα.
Οι κινητήρες μπορούσαν να πετάξουν σε Mach 3, αλλά όχι για πολύ — καταστρέφονταν μόνιμα. Το πραγματικό του όριο ήταν περίπου Mach 2.8.
Το ραντάρ του ήταν ισχυρό, αλλά δεν είχε δυνατότητα «look-down», δηλαδή δεν μπορούσε να εντοπίσει στόχους που πετούσαν χαμηλά. Οι τεχνικές παραχωρήσεις που είχαν κάνει οι Σοβιετικοί ήταν πλέον φανερές. Αλλά αυτές οι αδυναμίες δεν θα είχαν σημασία αν υπήρχε το XB-70 — ένα βομβαρδιστικό που δεν κατασκευάστηκε ποτέ.
Αντί γι’ αυτό, οι ΗΠΑ στράφηκαν σε νέα τακτική: χαμηλό ύψος και αποφυγή ραντάρ. Έτσι, το MiG-25, σχεδιασμένο να αντιμετωπίζει απειλές από τον ουρανό, έχανε τον σκοπό του.
Η Δύση αναρωτιόταν γιατί κατασκευάστηκε σε τόσο μεγάλους αριθμούς. Το μόνο που απέμενε ήταν η αναχαίτιση αναγνωριστικών αεροσκαφών.
Τα ΜΜΕ, που κάποτε το παρουσίαζαν ως υπερόπλο, τώρα το χλεύαζαν ως βαριά, αδέξια και άχρηστη μηχανή. Ένα ακόμη σημάδι ότι η Σοβιετική τεχνολογία ήταν πίσω.
Η ΕΣΣΔ απαίτησε την επιστροφή του Μπελένκο και του MiG-25. Αντίθετα, ο Μπελένκο έλαβε την αμερικανική υπηκοότητα. Το MiG στάλθηκε πίσω — σε δεκάδες κομμάτια.
Οι Αμερικανοί γνώριζαν πλέον τα πάντα για το MiG-25 — και σημαντικά σημεία του σοβιετικού συστήματος αεράμυνας.
Οι Σοβιετικοί άρχισαν να το εκσυγχρονίζουν: ισχυρότεροι κινητήρες, ραντάρ με look-down δυνατότητα, νέοι πύραυλοι.
Τα παλαιότερα μοντέλα, πλέον ξεπερασμένα, εξήχθησαν σε άλλες χώρες. Συνολικά κατασκευάστηκαν σχεδόν 1.200 MiG-25.
Περισσότερα από 50 χρόνια μετά, το MiG-25 παραμένει το ταχύτερο μαχητικό που κατασκευάστηκε ποτέ.
