Ο Νικόλαος Κασομούλης θεωρείται ένας από τους σημαντικούς αγωνιστές του 1821, παρόλο που δεν είναι από πιο αναγνωρίσιμα ονόματα. Εκτός όμως από τη σημαντική του συμβολή στον αγώνα, ο Κασομούλης με το συγγραφικό του έργο παρέδωσε σημαντικές iιστορικές πηγές για τις στρατιωτικές επιχειρήσεις.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Η συνεισφορά του Γεώργιου Κουντουριώτη στην Επανάσταση του 1821
Γεννήθηκε το 1795 στην Κοζάνη – αν και κάποιες πηγές αναφέρουν ως γενέτειρά του την Σιάτιστα ή το Πισοδέρι. Όλες οι πηγές τον βρίσκουν στα 12 χρόνια του στην Σιάτιστα και την Τσαρίτσανη όπου και μαθαίνει τα πρώτα του γράμματα. Πατέρας του ήταν ο Κωνσταντίνος Κασομούλης, ευκατάστατος έμπορος που είχε γενική στην Κοζάνη. Ο Νικόλαος ήταν γιος της Σουλτάνας, και είχε δύο αδέλφια, τον Γιώργο και τον Δημήτρη. Όταν πέθανε η μητέρα του, ο πατέρας ξαναπαντρεύτηκε την Αλεξάνδρα και απέκτησε μαζί της ακόμη τρία παιδιά. Την Κατερίνα, τη Σουλτάνα και τον Γιάννη. Ο Κωνσταντίνος Κασομούλης ήταν μέλος της Φιλικής Εταιρείας και πολέμησε στην επανάσταση της Νάουσας όπου τραυματισμένος συνελήφθη και πέθανε. Η μητέρα του, Σουλτάνα, πήρε και αυτή μέρος στον αγώνα στο πλευρό του Γεωργάκη Ολύμπιου, πριν από τον θάνατό της στη Σιάτιστα, σύμφωνα με την ιστοσελίδα mixanitouxronou.gr
Η ένταξή του στη Φιλική Εταιρεία
Στα 20 χρόνια του, ο Νικόλαος Κασομούλης βρίσκεται στην Αίγυπτο για τις δουλειές του πατέρα του και επιστρέφοντας περνάει από τη Σμύρνη. Εκεί διαποτισμένος από την οικογενειακή παράδοση υπέρ του αγώνα για την αποτίναξη του τουρκικού ζυγού, μυείται στη Φιλική Εταιρεία. Φτάνοντας στις Σέρρες, όπου ζει η οικογένεια, μυεί και τα αδέλφια του. Συμμετέχουν στην Επανάσταση των Σερρών και μετά την αποτυχία της διαφεύγει για να σωθεί από τους παιδικούς του φίλους στη Σιάτιστα. Τον Σεπτέμβριο του 1821 οι πρόκριτοι της Σιάτιστας στέλνουν τον Κασομούλη στην Πελοπόννησο για να βρει βοήθεια για την έναρξη του αγώνα στη Δυτική Μακεδονία. Εκεί συναντήθηκε με τον Δημήτριο Υψηλάντη.
Ο ρόλος του στην Έξοδο του Μεσολογγίου
Το 1826 ο Κασομούλης βρίσκεται στο Μεσολόγγι μαζί με τους πολιορκημένους. Μαζί του είναι τα αδέλφια του, Δημήτρης και Γιώργος. Ο Επίσκοπος Ρωγών, Ιωσήφ, του ανέθεσε την σύνταξη της απόφασης της Εξόδου και ανέλαβε τον συντονισμό όλων των τμημάτων των πολιορκημένων ώστε να επιτευχθεί η Έξοδος. Η κατάσταση στην πολιορκημένη πόλη ήταν τραγική και οι στιγμές κρίσμες....
Ο κ. Μάκης Κουτσαγγέλης, αρχιμουσικός της φιλαρμονικής “Διονύσιος Σολωμός” στο Μεσολόγγι και μελετητής της τοπικής ιστορίας του Μεσολογγίου περιγράφει στη Μηχανή του Χρόνου ένα χαρακτηριστικό στιγμιότυπο που δείχνει ανάγλυφα την ψυχική κατάσταση των πολιορκημένων: Επικαλείται τα λόγια του Κασομούλη: «είχε σκληρύνει η καρδιά και το μυαλό μας και δεν ξέραμε τι κάναμε, περπατούσα κάποια στιγμή στο δρόμο και μια γυναίκα φώναζε, φώναζε απελπισμένη τόσο δυνατά που προσπάθησα να την ηρεμήσω και δεν μπορούσα και τότε την κάρφωσα με την ξιφολόγχη μου. Και ακούω μια γνώριμη φωνή πίσω μου και κάποιος μου λέει “Νικολάκη, εσύ σκοτώνεις τη μάνα μου”». Ήταν ο σαλπιγκτής της φρουράς, ένας Γρηγόρης νομίζω στο όνομα και αγκαλιάστηκαν και κλαίγανε, ο ένας στην αγκαλιά του άλλου. Κατά την Έξοδο, σκοτώθηκε ο αδελφός του Νικόλαου Κασομούλη, Δημήτριος. Ο Ν. Κασομούλης, αναφερόμενος στις τελευταίες στιγμές του Μεσολογγίου, γράφει μεταξύ άλλων: «Από τα μέσα Φεβρουαρίου 1826 άρχισαν πολλαίς φαμελλιαίς να υστερούνται το ψωμί. Μία Μεσολογγίτισσα, ήτις περιέθαλπεν ασθενή και τον αυτάδελφόν μου Μήτρον, ετελείωσεν την θροφή της, και μυστικά, μαζύ με δύο φαμελλιαίς Μεσολογγίτικες, έσφαξαν ένα γαϊδουράκι, πωλάρι που το έφαγαν. Ταις ηύρα οπού έτρωγαν, ερώτησα που ηύραν το κρέας, και τρόμαξεν η ψυχή μου όταν ήκουσα ότι ήτο γαϊδούρι. Μία συντροφιά στρατιωτών Κραβαριτών είχεν έναν σκύλον και, κρυφά και αυτοί, τον έσφαξαν και τον μαγείρευσαν. Εμαθεύθη και τούτο. Ημέραν παρ’ ημέραν αυξάνουσα η πείνα, έπεσεν και η πρόληψις και όλα του να τρώγουν ακάθαρτα, και άρχισαν αναφανδόν πλέον να σφάζουν άλογα, μουλάρια, γαϊδούρια και ακόμη να τα πωλούν μία λίρα την οκά οι ιδιοκτήται των, και που να προφθάσουν; Τρεις ημέραις απέρασαν και ετελείωσαν και αυτά τα ζώα…»...
