Τα επιτελεία των τεσσάρων συστημικών τραπεζών προετοιμάζονται για ένα σκληρό δεύτερο εξάμηνο, το οποίο θα έχει τα εξής χαρακτηριστικά: αυξημένη ζήτηση για δάνεια από επιχειρήσεις και νοικοκυριά, αξιοποίηση των πρώτων επενδυτικών σχεδίων από το Ταμείο Ανάκαμψης, αλλά και μεγάλες αποπληρωμές δανείων κυρίως από ξενοδοχεία, εστίαση και στεγαστικά δάνεια. Συνεπώς, θα πρέπει να ξεπεράσουν τις επιδόσεις του πρώτου εξαμήνου προκειμένου να αυξήσουν τα μερίδια αγοράς και να πετύχουν τους ετήσιους στόχους.
Τα δεδομένα που έχουν στα χέρια τους παρουσιάζουν έκδηλα τον ανταγωνισμό που πρόκειται να ακολουθήσει στα επόμενα δύο τρίμηνα:
1. Οι εκταμιεύσεις νέων δανείων από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες το πρώτο εξάμηνο ανήλθαν σε 11,2 δισ. ευρώ, με ετήσιο στόχο τα 15 δισ. ευρώ. Τώρα ο στόχος αυτός αναθεωρείται προς τα πάνω, δηλαδή γύρω στα 16-17 δισ.
2. Η καθαρή πιστωτική επέκταση προς τις επιχειρήσεις αυξήθηκε μόλις κατά 150 εκατ. ευρώ, παρά τις παραπάνω εκταμιεύσεις που αφορούσαν κυρίως επιχειρηματικά δάνεια, σύμφωνα με στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος. Αιτία ήταν οι μεγάλες αποπληρωμές δανείων λόγω αυξημένης ρευστότητας και αβεβαιότητας από την πανδημία.
3. Η καθαρή πιστωτική επέκταση προς τα νοικοκυριά ήταν αρνητική κατά 809 εκατ. ευρώ, κυρίως λόγω αποπληρωμών από στεγαστικά δάνεια (-746 εκατ. ευρώ). Σημειώνεται ότι η καθαρή πιστωτική επέκταση μετρά τις καθαρές ροές χρηματοδότησης (νέα δάνεια μείον αποπληρωμές), χωρίς να επηρεάζεται από διαγραφές, συναλλαγματικές διαφορές ή πώληση τιτλοποιημένων δανείων-αναταξινομήσεις (όπως τα παρακολουθεί η ΤτΕ).
4. Αναμένονται μεγάλες αποπληρωμές κατά το δεύτερο εξάμηνο κυρίως από τις επιχειρήσεις του τουρισμού (ξενοδοχεία, εστίαση, κλπ), οι οποίες απέκτησαν ρευστότητα κατά την θερινή σεζόν και θα κλείσουν μέρος ή το σύνολο των δανείων, ώστε να αποφύγουν τους τόκους κατά τη χειμερινή περίοδο. Ο κλάδος αυτός αύξησε τον καθαρό δανεισμό του κατά 290 εκατ. ευρώ κυρίως με νέα δάνεια μέχρι τον Απρίλιο και ήδη από τον Ιούλιο έχουν ξεκινήσει οι πρώτες αποπληρωμές (2 εκατ. ευρώ καθαρή μείωση).
5. Μεγάλες αποπληρωμές εμφανίζονται και από το εμπόριο, το οποίο ενισχύθηκε συνολικά με καθαρά νέα δάνεια 202 εκατ. ευρώ στο πρώτο εξάμηνο. Η καθαρή μείωση του δανεισμού μόνο τον Ιούλιο ήταν 113 εκατ. ευρώ. Επίσης, μεγάλες αποπληρωμές παρουσίασε τον Ιούλιο ο κατασκευαστικός κλάδος. Ωστόσο, αυτό αναμένεται να ισορροπήσει και να επανέλθει η ζήτηση με την επερχόμενη ανάπτυξη και προβλεπόμενη αύξηση της κατανάλωσης.
6. Οι συνολικές καθαρές ροές χρηματοδότησης στις επιχειρήσεις τον Ιούλιο (περισσότερες αποπληρωμές από νέα δάνεια) ήταν αρνητικές κατά 311 εκατ. ευρώ. Μόνο στους ελεύθερους επαγγελματίες το αντίστοιχο ποσό ήταν 47 εκατ. και στα νοικοκυριά 144 εκατ. ευρώ (-140 εκατ. από στεγαστικά και -26 εκατ. από καταναλωτικά).
Και αυξημένη ζήτηση για νέα δάνεια
Από την άλλη, όμως, πλευρά, οι ενδείξεις ισχυρής επανεκκίνησης της οικονομίας και αυξημένης ζήτησης για νέα δάνεια στα επόμενα τρίμηνα είναι ηχηρές.
- Τα πρώτα επενδυτικά σχέδια του Ταμείου Ανάκαμψης προϋπολογισμού 1,4 δισ. ευρώ που πιθανότατα θα φτάσουν τα 4 δισ. μέχρι το τέλος του έτους, αφορά έργα με βασικό πελάτη το Δημόσιο (εκσυγχρονισμός υποδομών για τον δημόσιο τομέα και βελτίωση υπηρεσιών του κράτους προς τους πολίτες και τις επιχειρήσεις). Καθώς το κομμάτι αυτό έχει τεκμηριωθεί και προετοιμαστεί αρκετά καλά εδώ και μήνες ως προς την επιλεξιμότητα, οι τράπεζες θέλουν να αποκτήσουν μερίδου τουλάχιστον 25% η μία.
- Αναμένεται μεγάλος ανταγωνισμός στη χορήγηση επιχειρηματικών δανείων (εντός και εκτός Ταμείου Ανάκαμψης), αλλά αυτός θα επικεντρωθεί σε μεγάλες επιχειρήσεις, σε μεγάλα δάνεια και σε πελάτες που πληρούν τα τραπεζικά κριτήρια. Επειδή ο αριθμός των επιχειρήσεων αυτών και των προγραμματισμένων για το β’ εξάμηνο επενδύσεων δεν είναι τεράστιος, οι τράπεζες πρόκειται να προχωρήσουν σε επιθετική τιμολογιακή πολιτική, δηλαδή σε μεγάλες μειώσεις επιτοκίων προκειμένου να κερδίσουν μερίδια σε νέα και υγιή δάνεια.
- Αναμένεται ισχυρή ανάπτυξη στα επόμενα τρίμηνα. Έτσι, εκτιμάται ότι οι επιχειρήσεις, σε πολλούς κλάδους, θα αυξήσουν τις παραγγελίες και την παραγωγή αποθεμάτων. Κάτι το οποίο ήταν πιο ήπιο στο πρώτο εξάμηνο λόγω αβεβαιότητας αλλά και της ρευστότητας. Η δημιουργία αποθεμάτων για να προλάβουν τη ζήτηση θα αυξήσει τις ανάγκες για δανεισμό.
- Η ζήτηση για στεγαστικά δάνεια από ιδιώτες αλλά και η ζήτηση για πώληση χαρτοφυλακίου επενδυτικών ακινήτων σε ξένα funds είναι ισχυρή. Από την πλευρά των ιδιωτών, η ζήτηση προέρχεται κυρίως από ηλικίες 35-45, με υψηλό εισόδημα που προτιμούν μικρότερα αλλά ποιοτικότερα ακίνητα, σε σχέση με τις προηγούμενες γενιές, και με μικρότερο ποσοστό χρηματοδότησης από τις τράπεζες. Ενώ τα δάνεια μπορεί να καλύψουν μέχρι το 75% της αξίας, σήμερα το ποσοστό αυτό κινείται γύρω στο 60%. Επομένως, έχουν εξασφαλίσεις (ακίνητο) και ρευστότητα.
- Οι αγορές κατοικιών συνοδεύονται και με άνοδο των καταναλωτικών δανείων κυρίως μέσω των εμπορικών-λιανικών αλυσίδων για οικιακό εξοπλισμό και αυτοκίνητο. Τα στεγαστικά και καταναλωτικά δάνεια είναι τα πιο κερδοφόρα από πλευράς επιτοκιακού περιθωρίου για τις τράπεζες και συνεπώς θα δώσουν μεγαλύτερη έμφαση σε αυτά. Τα νέα δάνεια προς νοικοκυριά στο δεύτερο εξάμηνο εκτιμάται ότι μπορεί να ξεπεράσουν τα 1,5 δισ. ευρώ.
- Αναμένεται μεγάλος ανταγωνισμός στη χορήγηση επιχειρηματικών δανείων (εντός και εκτός Ταμείου Ανάκαμψης), αλλά αυτός θα επικεντρωθεί σε μεγάλες επιχειρήσεις, σε μεγάλα δάνεια και σε πελάτες που πληρούν τα τραπεζικά κριτήρια. Επειδή ο αριθμός των επιχειρήσεων αυτών και των προγραμματισμένων για το β’ εξάμηνο επενδύσεων δεν είναι τεράστιος, οι τράπεζες πρόκειται να προχωρήσουν σε επιθετική τιμολογιακή πολιτική, δηλαδή σε μεγάλες μειώσεις επιτοκίων προκειμένου να κερδίσουν μερίδια σε νέα και υγιή δάνεια.
- Αναμένεται ισχυρή ανάπτυξη στα επόμενα τρίμηνα. Έτσι, εκτιμάται ότι οι επιχειρήσεις, σε πολλούς κλάδους, θα αυξήσουν τις παραγγελίες και την παραγωγή αποθεμάτων. Κάτι το οποίο ήταν πιο ήπιο στο πρώτο εξάμηνο λόγω αβεβαιότητας αλλά και της ρευστότητας. Η δημιουργία αποθεμάτων για να προλάβουν τη ζήτηση θα αυξήσει τις ανάγκες για δανεισμό.
- Η ζήτηση για στεγαστικά δάνεια από ιδιώτες αλλά και η ζήτηση για πώληση χαρτοφυλακίου επενδυτικών ακινήτων σε ξένα funds είναι ισχυρή. Από την πλευρά των ιδιωτών, η ζήτηση προέρχεται κυρίως από ηλικίες 35-45, με υψηλό εισόδημα που προτιμούν μικρότερα αλλά ποιοτικότερα ακίνητα, σε σχέση με τις προηγούμενες γενιές, και με μικρότερο ποσοστό χρηματοδότησης από τις τράπεζες. Ενώ τα δάνεια μπορεί να καλύψουν μέχρι το 75% της αξίας, σήμερα το ποσοστό αυτό κινείται γύρω στο 60%. Επομένως, έχουν εξασφαλίσεις (ακίνητο) και ρευστότητα.
- Οι αγορές κατοικιών συνοδεύονται και με άνοδο των καταναλωτικών δανείων κυρίως μέσω των εμπορικών-λιανικών αλυσίδων για οικιακό εξοπλισμό και αυτοκίνητο. Τα στεγαστικά και καταναλωτικά δάνεια είναι τα πιο κερδοφόρα από πλευράς επιτοκιακού περιθωρίου για τις τράπεζες και συνεπώς θα δώσουν μεγαλύτερη έμφαση σε αυτά. Τα νέα δάνεια προς νοικοκυριά στο δεύτερο εξάμηνο εκτιμάται ότι μπορεί να ξεπεράσουν τα 1,5 δισ. ευρώ.
