Στις 1 Ιουνίου 2025, η Ουκρανία εξαπέλυσε μια ευρείας κλίμακας επίθεση με μη επανδρωμένα αεροσκάφη (drones) εναντίον ρωσικών στρατιωτικών εγκαταστάσεων, σηματοδοτώντας μια από τις πιο φιλόδοξες και καταστροφικές επιχειρήσεις από την έναρξη του πολέμου το 2022. Σύμφωνα με ουκρανική πηγή ασφαλείας, η επιχείρηση, με την κωδική ονομασία «Pavutyna» (Ιστός Αράχνης), είχε ως αποτέλεσμα την καταστροφή περισσότερων από 40 ρωσικών μαχητικών αεροσκαφών, συμπεριλαμβανομένων στρατηγικών βομβαρδιστικών Tu-95 και Tu-22M3, καθώς και αεροσκαφών έγκαιρης προειδοποίησης A-50. Η επίθεση, που έπληξε τέσσερις αεροπορικές βάσεις –Μπελάγια, Ντιαγκίλεβο, Ολένια και Ιβάνοβο– πραγματοποιήθηκε την παραμονή των προγραμματισμένων ειρηνευτικών συνομιλιών στην Κωνσταντινούπολη, εντείνοντας την ένταση σε μια ήδη εύθραυστη διαπραγματευτική διαδικασία.
Η επιχείρηση, που οργανώθηκε από την ουκρανική υπηρεσία εσωτερικής ασφάλειας SBU, είχε προετοιμαστεί με απόλυτη μυστικότητα επί 18 μήνες, αποδεικνύοντας την ικανότητα της Ουκρανίας να διεξάγει σύνθετες επιχειρήσεις βαθιά μέσα στην εχθρική επικράτεια. Σύμφωνα με την ουκρανική εφημερίδα Ukrainska Pravda, τα drones μεταφέρθηκαν λαθραία στη Ρωσία και αποθηκεύτηκαν σε μικρές ξύλινες κατασκευές τοποθετημένες σε φορτηγά, τα οποία στη συνέχεια σταθμεύτηκαν κοντά στις στοχευμένες αεροπορικές βάσεις. Αυτή η μέθοδος επέτρεψε την αιφνιδιαστική εκτόξευση των drones, παρακάμπτοντας τα ρωσικά συστήματα ανίχνευσης.
Η βάση Μπελάγια, που βρίσκεται στην περιφέρεια Ιρκούτσκ της Σιβηρίας, σε απόσταση άνω των 4.000 χιλιομέτρων από την Ουκρανία, ήταν μεταξύ των κύριων στόχων. Ο κυβερνήτης της περιφέρειας, Ίγκορ Κόμπζεφ, επιβεβαίωσε την επίθεση σε στρατιωτική μονάδα στο χωριό Σρέντνι, χωρίς να παρέχει περαιτέρω λεπτομέρειες. Ανεπιβεβαίωτα βίντεο που κυκλοφόρησαν στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δείχνουν φλεγόμενα αεροσκάφη, πιθανότατα Tu-95, τα οποία έχουν σχεδιαστεί για τη μεταφορά πυρηνικών όπλων και τη χρήση πυραύλων cruise μεγάλου βεληνεκούς. Το Reuters ανέφερε ότι ουκρανική πηγή παρείχε πλάνα που τεκμηριώνουν την καταστροφή, αν και η ανεξάρτητη επαλήθευση παραμένει εκκρεμής.
Η επιχείρηση «Pavutyna» δεν περιορίστηκε μόνο στη Μπελάγια. Οι βάσεις Ντιαγκίλεβο (700 χλμ. από τα ουκρανικά σύνορα), Ιβάνοβο (900 χλμ.), και Ολένια (2.000 χλμ.) υπέστησαν επίσης σημαντικές ζημιές, με το συνολικό κόστος να εκτιμάται ότι ξεπερνά τα 2 δισ. δολάρια. Τα αεροσκάφη που καταστράφηκαν αποτελούν κρίσιμα στοιχεία της ρωσικής πολεμικής αεροπορίας, καθώς χρησιμοποιούνται για την εκτόξευση πυραύλων μακράς εμβέλειας εναντίον ουκρανικών στόχων. «Στοχεύσαμε τα αεροσκάφη που βομβαρδίζουν τις πόλεις μας κάθε νύχτα», δήλωσε ανώνυμη πηγή της SBU στο Sky News, υπογραμμίζοντας τον στρατηγικό σκοπό της επιχείρησης.
Παράλληλα, η Ρωσία αντέδρασε με τη δική της μαζική επίθεση την ίδια νύχτα, εκτοξεύοντας 472 drones και επτά πυραύλους εναντίον της Ουκρανίας, με αποτέλεσμα τον θάνατο 12 στρατιωτών και τον τραυματισμό δεκάδων. Η ουκρανική πολεμική αεροπορία ανέφερε ότι αναχαίτισε 385 στόχους, αλλά η κλιμάκωση των επιθέσεων και από τις δύο πλευρές υποδεικνύει ότι οι ελπίδες για άμεση κατάπαυση του πυρός παραμένουν ελάχιστες.
Η επιχείρηση «Pavutyna» αποτελεί απόδειξη της τεχνολογικής και στρατηγικής προόδου της Ουκρανίας στον τομέα των drones. Από την έναρξη της ρωσικής εισβολής, η Ουκρανία έχει επενδύσει σημαντικά στην ανάπτυξη μη επανδρωμένων αεροσκαφών μεγάλης εμβέλειας, με πρόσφατες αναφορές να κάνουν λόγο για drones ικανά να πλήξουν στόχους σε απόσταση έως και 3.000 χιλιομέτρων. Η ικανότητα μεταφοράς και εκτόξευσης αυτών των όπλων από φορτηγά εντός της Ρωσίας υποδεικνύει υψηλό επίπεδο συντονισμού και μυστικότητας, καθώς και την ύπαρξη δικτύου υποστήριξης εντός της ρωσικής επικράτειας.
Η Ρωσία, από την πλευρά της, δεν έχει επιβεβαιώσει επίσημα το εύρος των ζημιών, αν και η σιωπή της Μόσχας θεωρείται ενδεικτική της σοβαρότητας του πλήγματος. Ρωσικά μέσα, όπως το κανάλι Telegram Mash, δημοσίευσαν πλάνα που δείχνουν προσπάθειες αποτροπής της εκτόξευσης drones στην περιοχή Ιρκούτσκ, υποδηλώνοντας ότι η επίθεση αιφνιδίασε τις ρωσικές δυνάμεις. Επιπλέον, αναφορές για εκρήξεις που κατέστρεψαν γέφυρες στις περιοχές Κουρσκ και Μπριάνσκ, με επτά νεκρούς και δεκάδες τραυματίες, ενισχύουν την εικόνα μιας κλιμακούμενης σύγκρουσης.
Ενόψει των συνομιλιών στην Κωνσταντινούπολη, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι επιβεβαίωσε τη συμμετοχή αντιπροσωπείας υπό τον υπουργό Άμυνας Ρουστέμ Ουμέροφ, τονίζοντας ότι οι προτεραιότητες της Ουκρανίας περιλαμβάνουν την πλήρη και άνευ όρων κατάπαυση του πυρός, την απελευθέρωση αιχμαλώτων και την επιστροφή απαχθέντων παιδιών. Ωστόσο, η κλιμάκωση των επιθέσεων, τόσο από την Ουκρανία όσο και από τη Ρωσία, υποδηλώνει ότι οι διαπραγματεύσεις αντιμετωπίζουν σοβαρά εμπόδια. Οι προηγούμενες συνομιλίες στην Κωνσταντινούπολη απέφεραν μόνο μια ανταλλαγή αιχμαλώτων, ενώ οι ρωσικές απαιτήσεις –όπως η μη ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ και η αναγνώριση εδαφικών κερδών– παραμένουν απαράδεκτες για το Κίεβο.
Η επιχείρηση «Pavutyna» αποτελεί μια στρατηγική νίκη για την Ουκρανία, ενισχύοντας τη θέση της στις διαπραγματεύσεις και αποδεικνύοντας την ικανότητά της να πλήττει κρίσιμους στόχους βαθιά μέσα στη Ρωσία. Ωστόσο, η συνεχιζόμενη ανταλλαγή επιθέσεων υπογραμμίζει ότι ο πόλεμος παραμένει μακριά από το τέλος του. Με τις δύο πλευρές να εντείνουν τις στρατιωτικές τους ενέργειες, η προοπτική μιας διαρκούς ειρήνης φαίνεται πιο μακρινή από ποτέ, καθώς η σύγκρουση συνεχίζει να αφήνει πίσω της καταστροφή και απώλειες.