Με εκτενή κάλυψη από τα μεγαλύτερα διεθνή μέσα ενημέρωσης συνοδεύτηκε η εξάωρη επίσκεψη του Ουκρανού Προέδρου Βολοντιμίρ Ζελένσκι στην Αθήνα, η οποία σηματοδότησε την άμεση ενεργοποίηση του «Κάθετου Διαδρόμου». Η εξέλιξη αυτή παρουσιάζεται ως κομβικό βήμα στη δυναμική προσπάθεια της Ευρώπης για απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο.
Διεθνείς αντιδράσεις και ευρωπαϊκή στρατηγική
Οι Financial Times τόνισαν ότι «η Ουκρανία εξασφαλίζει χειμερινή υποστήριξη φυσικού αερίου από την Ελλάδα», επισημαίνοντας πως το Κίεβο αναζητά εισαγωγές από συμμάχους μετά τις επανειλημμένες ρωσικές επιθέσεις στις ενεργειακές του υποδομές. Παράλληλα, η Le Monde υπενθύμισε ότι οι περισσότερες χώρες της Ε.Ε. έχουν εγκρίνει την απαγόρευση εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου έως το 2027, απόφαση που στοχεύει να περιορίσει τη χρηματοδότηση του πολέμου από τη Μόσχα.
Συμφωνία-πιλότος και περιφερειακή διάσταση
Η δέσμευση της Αθήνας να καλύψει με LNG τις χειμερινές ανάγκες της Ουκρανίας καθιστά τον «Κάθετο Διάδρομο» πιο λειτουργικό από ποτέ και ανοίγει τον δρόμο για νέες συμφωνίες με την ελληνική πλευρά ως σταθερό εταίρο. Σημαντική ένδειξη της περιφερειακής διάστασης αποτέλεσε η πρόσφατη Σύνοδος P-TEC στο Ζάππειο, όπου συμμετείχαν κυβερνητικοί αξιωματούχοι από σχεδόν όλη τη Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Θέση της Ελλάδας και ενεργειακή ασφάλεια
Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης επανέλαβε την ανάγκη για άμεση και άνευ όρων κατάπαυση των εχθροπραξιών, ως πρώτο βήμα προς μια βιώσιμη ειρήνη. Παράλληλα, επιβεβαίωσε τη συνεχιζόμενη στήριξη της Ελλάδας προς την Ουκρανία και την ευρωπαϊκή της πορεία. Ο ίδιος ανέδειξε τον αναβαθμισμένο ρόλο της Ελλάδας στην ευρωπαϊκή και περιφερειακή ενεργειακή ασφάλεια, με συμφωνίες για την προμήθεια και μεταφορά αμερικανικού LNG μέσω του Κάθετου Διαδρόμου, καθώς και με τη συμφωνία ΔΕΠΑ–Naftogaz που υπεγράφη στην Αθήνα.
Αμυντική συνεργασία και τεχνολογικές προοπτικές
Στη διμερή ατζέντα εντάχθηκαν επίσης συζητήσεις για την αμυντική συνεργασία Ελλάδας–Ουκρανίας, με έμφαση στα αυτόνομα συστήματα και την πιθανή συνεργασία στον τομέα των θαλασσίων drones. Τα συγκεκριμένα μέσα θεωρούνται ιδιαίτερα κρίσιμα για την Ελλάδα, ενώ η Ουκρανία διαθέτει σημαντική τεχνογνωσία στον συγκεκριμένο τομέα.
Η Κοινή δήλωση των 7 σημείων:
Αναλυτικά, ο πρωθυπουργός και ο Πρόεδρος της Ουκρανίας έκαναν την εξής κοινή δήλωση:
«Τη 16η Νοεμβρίου 2025, κατόπιν πρόσκλησης του Πρωθυπουργού της Ελληνικής Δημοκρατίας Κυριάκου Μητσοτάκη, ο Πρόεδρος της Ουκρανίας Βολοντίμιρ Ζελένσκι πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στην Ελλάδα.
Η επίσκεψη ανέδειξε την ισχυρή και διαχρονική εταιρική σχέση μεταξύ Ελλάδας και Ουκρανίας, η οποία εδράζεται στους μακραίωνους ιστορικούς δεσμούς ανάμεσα στους λαούς της Ουκρανίας και της Ελλάδας, καθώς και στις κοινές αξίες της δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, του σεβασμού της κυριαρχίας, της διεθνούς δικαιοταξίας και του διεθνούς δικαίου, όπως επίσης και στην κοινή πεποίθηση ότι τα σύνορα των κρατών δεν μπορούν να αλλάζουν διά της βίας.
Κατά την επίσκεψη, ο Πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι και ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης συζήτησαν τρόπους ενίσχυσης της συνεργασίας με σκοπό την αποκατάσταση μιας συνολικής, δίκαιης και διαρκούς ειρήνης στην Ουκρανία, καθώς και τη διασφάλιση της σταθερότητας και της ασφάλειας στη Μεσόγειο και τη Μαύρη Θάλασσα, στη Νοτιοανατολική Ευρώπη και στη ευρύτερη Ευρωατλαντική περιοχή.
Οι δύο πλευρές επαναβεβαίωσαν την κοινή δέσμευσή τους για την αντιμετώπιση της ένοπλης ρωσικής επίθεσης και την υπέρβαση των λοιπών συνεχιζόμενων προκλήσεων για την περιφερειακή σταθερότητα και την εδαφική ακεραιότητα, συμπεριλαμβανομένων των χωρικών υδάτων, καθώς και για την ανάπτυξη των διμερών σχέσεων στους τομείς της ασφάλειας, της άμυνας, της οικονομίας, της προστασίας κρίσιμων υποδομών και της ανθρωπιστικής βοήθειας.
Τα μέρη συμφώνησαν επί των εξής:
Τα μέρη υπογραμμίζουν την επιτακτική ανάγκη για την επίτευξη πλήρους και άνευ όρων κατάπαυσης του πυρός ως πρώτο βήμα για την έναρξη μιας γνήσιας ειρηνευτικής διαδικασίας, η οποία θα διασφαλίσει μια συνολική, δίκαιη και διαρκή ειρήνη, σύμφωνα με τις αρχές του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.
Τα μέρη τονίζουν τη σημασία παροχής στην Ουκρανία αξιόπιστων και ισχυρών εγγυήσεων ασφαλείας -οι οποίες θα αποτρέψουν αποτελεσματικά κάθε επανάληψη ένοπλης επίθεσης- μέσω της ενίσχυσης των Ενόπλων Δυνάμεων της Ουκρανίας. Η Ελλάδα επιβεβαιώνει τη δέσμευσή της να υποστηρίξει την Ουκρανία στην αμετάκλητη πορεία της προς την πλήρη ευρωατλαντική ενσωμάτωση, συμπεριλαμβανομένης της μελλοντικής ένταξής της στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Στο πλαίσιο αυτό, τα μέρη θα ενισχύσουν τη συνεργασία στην αμυντική βιομηχανία, συμπεριλαμβανομένων κοινών έργων.
3. Τα μέρη υπογραμμίζουν τη σημασία της ενεργειακής ασφάλειας και του εφοδιασμού με φυσικό αέριο και συμφώνησαν να ενισχύσουν τη συνεργασία για τη διαφοροποίηση των πηγών ενέργειας, την ανάπτυξη ανανεώσιμων μορφών ενέργειας και την αποκατάσταση των ενεργειακών υποδομών της Ουκρανίας που έχουν υποστεί ζημιές από τις ρωσικές επιθέσεις. Η Ελλάδα εξέφρασε την ετοιμότητά της να συμβάλει με τεχνογνωσία και πόρους στην ενίσχυση της ενεργειακής ανθεκτικότητας της Ουκρανίας.
4. Τα μέρη συμφώνησαν στην εμβάθυνση της αμυντικής συνεργασίας με επίκεντρο την ενίσχυση της ασφάλειας στον θαλάσσιο τομέα, συμπεριλαμβανομένης της συνεργασίας στην ανάπτυξη και χρήση θαλάσσιων μη επανδρωμένων αεροχημάτων (UAVs), στη διεξαγωγή κοινών ασκήσεων και εκπαιδεύσεων σχετικών με μη επανδρωμένα συστήματα θαλάσσης, καθώς και στην ενισχυμένη ανταλλαγή πληροφοριών για θαλάσσιες απειλές.
5. Αμφότερες οι πλευρές αναγνώρισαν τη σημασία της κυβερνοασφάλειας και συμφώνησαν στην ανάπτυξη κοινών πρωτοβουλιών για την ενίσχυση της προστασίας κρίσιμων υποδομών και την αντιμετώπιση κυβερνοεπιθέσεων και υβριδικών απειλών που στοχεύουν αμφότερα τα έθνη.
6. Τα μέρη εξέφρασαν την κοινή τους δέσμευση να υποστηρίξουν τις διεθνείς προσπάθειες για τη διασφάλιση της επιστροφής των παιδιών της Ουκρανίας που έχουν παράνομα απαχθεί από τη Ρωσική Ομοσπονδία, καθώς και για την απόδοση ευθυνών στους υπεύθυνους σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο.
7. Τα μέρη τόνισαν την ανάγκη διατήρησης πολυεπίπεδης πίεσης επί της Ρωσικής Ομοσπονδίας έως ότου αυτή αποσυρθεί πλήρως από τα ουκρανικά εδάφη, συμμορφωθεί με το διεθνές δίκαιο και λογοδοτήσει για τις παραβιάσεις που έχει διαπράξει· συμφώνησαν δε να συντονίσουν, όπου είναι σκόπιμο, την πολιτική κυρώσεων προς ενίσχυση της αποτελεσματικότητάς της. Ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης εξέφρασε τον βαθύ σεβασμό του για το σθένος του ουκρανικού λαού και την εκτίμησή του για την εταιρική σχέση μεταξύ Ελλάδας και Ουκρανίας. Ο Πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του προς τον Πρωθυπουργό Μητσοτάκη και την Ελλάδα για τη συνεπή υποστήριξή τους στην κυριαρχία της Ουκρανίας και για τη συνεχιζόμενη ανθρωπιστική, πολιτική και αμυντική συνδρομή».
Η εισβολή και η Κύπρος
Στο πλαίσιο της διμερούς συνάντησης με τον Πρόεδρο Ζελένσκι, ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης αναφέρθηκε εκτενώς στο Κυπριακό, υπογραμμίζοντας ότι η Ελλάδα στάθηκε από την πρώτη στιγμή στο πλευρό της Ουκρανίας απέναντι στη ρωσική εισβολή. Τόνισε πως η χώρα μας συμπορεύτηκε με τον αμυνόμενο απέναντι σε μια αιματηρή επιχείρηση που παραβιάζει κάθε έννοια κυριαρχίας και νομιμότητας.
Ο Πρωθυπουργός επισήμανε ότι η στήριξη της Ελλάδας αποτελεί στάση αρχής, πηγάζει από τον σεβασμό στον Καταστατικό Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, στο διεθνές δίκαιο και στην πεποίθηση ότι η χρήση ένοπλης βίας δεν μπορεί να γίνει ανεκτή. Υπό αυτό το πρίσμα, τόνισε ότι για την Ελλάδα το απαραβίαστο των συνόρων είναι αδιαπραγμάτευτο, ενώ κάθε παράνομο τετελεσμένο θα βρίσκει την Αθήνα απέναντι. Υπενθύμισε μάλιστα ότι το ζήτημα είναι ιδιαίτερα ευαίσθητο για τη χώρα μας, καθώς παραμένει ανοιχτή η «πληγή της Κύπρου» επί 51 χρόνια.
Κυρώσεις και ενεργειακή συνεργασία
Ο κ. Μητσοτάκης διαβεβαίωσε τον Ουκρανό Πρόεδρο ότι η Ελλάδα εφαρμόζει πλήρως τις ευρωπαϊκές κυρώσεις κατά της Μόσχας, παρά το οικονομικό κόστος, και στηρίζει την ευρωπαϊκή πορεία της Ουκρανίας. Παράλληλα, εστίασε στην κρίσιμη πτυχή των διμερών σχέσεων: την ενεργειακή συνεργασία, με επίκεντρο τον Κάθετο Ενεργειακό Διάδρομο και τον άξονα Αλεξανδρούπολης–Οδησσού, που προσφέρουν στην Ουκρανία πρόσβαση σε διαφοροποιημένες και αξιόπιστες πηγές ενέργειας. Με τον τρόπο αυτό, η Ελλάδα καθίσταται κόμβος τροφοδοσίας της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης με αμερικανικό LNG και πάροχος ενεργειακής ασφάλειας για την Ουκρανία.
Η ελληνική παρουσία στην επόμενη μέρα
Στις συνομιλίες τέθηκε και η μεταπολεμική ανοικοδόμηση της Ουκρανίας, με τον Πρωθυπουργό να τονίζει ότι η Ελλάδα μπορεί να συμβάλει ουσιαστικά μέσω της τεχνογνωσίας των ελληνικών εταιρειών. Οι τομείς που αναφέρθηκαν περιλαμβάνουν την ανασυγκρότηση υποδομών, την ψηφιοποίηση της υγείας και την προστασία πολιτιστικών μνημείων, με ειδική μνεία στην Οδησσό.
Δηλώσεις Ζελένσκι και αμερικανική συμβολή
Ο Πρόεδρος Βολοντιμίρ Ζελένσκι ανακοίνωσε ότι οι προμήθειες αερίου ξεκινούν τον Ιανουάριο, ενώ βρίσκονται σε εξέλιξη ταχείες συμφωνίες με αμερικανικές εταιρείες. Ευχαρίστησε τον Πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ για τη συμβολή του στην υλοποίηση του σχεδίου μέσω της Ελλάδας.
Παράλληλα, εξέφρασε ευγνωμοσύνη προς την Ελλάδα για τη στήριξη στις κυρώσεις της ΕΕ και για την ανθρωπιστική βοήθεια, ιδιαίτερα στον επαναπατρισμό απαχθέντων παιδιών και αιχμαλώτων πολέμου. «Είναι πολύ σημαντικό ότι στο πρώτο τρίμηνο θα εφαρμοστεί το σχέδιο» τόνισε, αναφερόμενος στις ενεργειακές συμφωνίες, προσθέτοντας ότι έχουν ήδη συμφωνηθεί νέες προμήθειες αερίου.
Τελευταίες επαφές στην Αθήνα
Πριν την αναχώρησή του, ο Ζελένσκι επισκέφθηκε την ουκρανική πρεσβεία στην Αθήνα για συνομιλίες, όπου παρευρέθηκε και η πρέσβης των ΗΠΑ Κίμπερλι Γκιλφόιλ, επιβεβαιώνοντας τον διπλωματικό και στρατηγικό χαρακτήρα της επίσκεψης.
