Σε μια κίνηση που υπογραμμίζει την αυξανόμενη ένταση στα ανατολικά σύνορα της Ευρώπης, η Εσθονία ζήτησε επίσημα διαβουλεύσεις με τα υπόλοιπα μέλη του ΝΑΤΟ, μετά την παραβίαση του εναέριου χώρου της από τρία ρωσικά μαχητικά MiG-31 την Παρασκευή. Σύμφωνα με το Υπουργείο Εξωτερικών της χώρας, τα αεροσκάφη εισήλθαν χωρίς άδεια και παρέμειναν για συνολικά 12 λεπτά πάνω από τον Κόλπο της Φινλανδίας, με την εσθονική κυβέρνηση να χαρακτηρίζει το περιστατικό ως «κατάφωρη πρόκληση».
Άμεση αντίδραση από το ΝΑΤΟ – Διάψευση από τη Μόσχα
Το ΝΑΤΟ επιβεβαίωσε το συμβάν, με εκπρόσωπό του να δηλώνει ότι η συμμαχία αντέδρασε άμεσα και αναχαίτισε τα ρωσικά αεροσκάφη, χαρακτηρίζοντας την ενέργεια ως «άλλο ένα παράδειγμα της απερίσκεπτης ρωσικής συμπεριφοράς» και επισημαίνοντας την ικανότητα του ΝΑΤΟ να ανταποκριθεί σε τέτοιες προκλήσεις. Στο πλαίσιο της αποστολής ενίσχυσης της ανατολικής πτέρυγας, μαχητικά αεροσκάφη από την Ιταλία, τη Φινλανδία και τη Σουηδία απογειώθηκαν για να αντιμετωπίσουν την κατάσταση.
Από την πλευρά της, η Ρωσία αρνήθηκε κατηγορηματικά την παραβίαση, με το Υπουργείο Άμυνας να υποστηρίζει ότι τα μαχητικά εκτελούσαν προγραμματισμένη πτήση σε πλήρη συμμόρφωση με τους διεθνείς κανονισμούς και ότι δεν παραβίασαν τα σύνορα άλλων κρατών, πετώντας πάνω από ουδέτερα ύδατα της Βαλτικής, σε απόσταση μεγαλύτερη των 3 χιλιομέτρων από το εσθονικό νησί Vaindloo.
Διπλωματική κινητοποίηση και επίσημο αίτημα διαβουλεύσεων
Ο Εσθονός Υπουργός Εξωτερικών, Μάργκους Τσαχκνά, χαρακτήρισε την ενέργεια ως «ξεκάθαρη πρόκληση» και κάλεσε τα μέλη του ΝΑΤΟ να επιδείξουν ενότητα στην απάντησή τους. Όπως δήλωσε, «παραβίαση 12 λεπτών – σοβαρή παραβίαση – του εναέριου χώρου του ΝΑΤΟ χρειάζεται σταθερή αντίδραση τόσο σε πολιτικό όσο και σε πρακτικό επίπεδο».
Ο Πρωθυπουργός της Εσθονίας, Κρίστεν Μίκαλ, ανακοίνωσε ότι η κυβέρνησή του αποφάσισε να ζητήσει διαβουλεύσεις βάσει του Άρθρου 4 του ΝΑΤΟ, σε κατεπείγουσα συνεδρίαση. Το συγκεκριμένο άρθρο προβλέπει την επίσημη έναρξη επειγόντων διαβουλεύσεων εντός της συμμαχίας, η οποία συνδέει τις ΗΠΑ και πολλές ευρωπαϊκές χώρες σε ένα σύστημα συλλογικής άμυνας. Πρόκειται για τη δεύτερη φορά μέσα σε μία εβδομάδα που ενεργοποιείται το άρθρο, μετά από αντίστοιχο αίτημα της Πολωνίας λόγω παραβίασης του εναέριου χώρου της από ρωσικά drones.
Αντιδράσεις από ΗΠΑ και ΕΕ – Διπλωματικές ενέργειες
Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, σχολίασε ότι «δεν του αρέσει καθόλου αυτό που συνέβη», προσθέτοντας πως «μπορεί να είναι μεγάλο πρόβλημα» και ότι θα ενημερωθεί αργότερα για το περιστατικό. Παράλληλα, το Υπουργείο Εξωτερικών της Εσθονίας κάλεσε τον Ρώσο επιτετραμμένο για να υποβάλει επίσημη διαμαρτυρία, ενώ η Ύπατη Εκπρόσωπος της ΕΕ, Κάγια Κάλας, χαρακτήρισε το περιστατικό ως «εξαιρετικά επικίνδυνη πρόκληση».
Τεχνικές λεπτομέρειες της παραβίασης και στρατιωτική αντίδραση
Οι εσθονικές αρχές ανέφεραν ότι τα ρωσικά αεροσκάφη εισήλθαν από τα βορειοανατολικά, αναχαιτίστηκαν αρχικά από φινλανδικά μαχητικά, και στη συνέχεια ιταλικά F-35 που εδρεύουν στην Εσθονία απογειώθηκαν στο πλαίσιο της αποστολής Baltic Air Policing του ΝΑΤΟ για να τα συνοδεύσουν εκτός του εναέριου χώρου. Τα ρωσικά μαχητικά δεν διέθεταν σχέδια πτήσης, είχαν απενεργοποιημένους πομποδέκτες και δεν είχαν επικοινωνία με τον εσθονικό έλεγχο εναέριας κυκλοφορίας.
Ο Υπουργός Άμυνας της Εσθονίας, Χάνο Πέβκουρ, δήλωσε στο BBC ότι «είναι πρωτοφανές να βρίσκονται ρωσικά μαχητικά για 12 λεπτά στον εναέριο χώρο μας», προσθέτοντας πως «το μόνο σωστό είναι να τους εκδιώξουμε».
Στρατηγική στόχευση της Ρωσίας και ευρωπαϊκή απάντηση
Ο Πρωθυπουργός Μίκαλ εκτίμησε ότι η ρωσική ενέργεια δείχνει πως ο πόλεμος επιθετικότητας της Μόσχας στην Ουκρανία δεν εξελίσσεται όπως είχε σχεδιάσει το Κρεμλίνο. Σύμφωνα με τον ίδιο, «ο στόχος είναι να αποσπάσουν την προσοχή και τη βοήθεια από την Ουκρανία, αναγκάζοντας τα κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ να επικεντρωθούν περισσότερο στην άμυνα των δικών τους εδαφών».
Η Κάλας, σε ανάρτησή της στην πλατφόρμα Χ, δήλωσε ότι η ΕΕ θα συνεχίσει να στηρίζει τα κράτη-μέλη στην ενίσχυση της άμυνάς τους με ευρωπαϊκούς πόρους, ενώ κατηγόρησε τον Ρώσο Πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν ότι «δοκιμάζει την αποφασιστικότητα της Δύσης», τονίζοντας πως «δεν πρέπει να δείξουμε αδυναμία». Στο ίδιο πνεύμα, η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, ανέφερε ότι η ΕΕ θα απαντά σε κάθε πρόκληση με αποφασιστικότητα, επενδύοντας σε ισχυρότερη ανατολική πτέρυγα.
Παραβιάσεις σε Πολωνία και Ρουμανία – Κλιμάκωση της έντασης
Την περασμένη εβδομάδα, ο πολωνικός στρατός ανακοίνωσε ότι κατέρριψε τουλάχιστον τρία ρωσικά drones, ενώ ο Πρωθυπουργός Ντόναλντ Τουσκ σημείωσε ότι 19 drones εισήλθαν στον πολωνικό εναέριο χώρο. Η Ρωσία επέμεινε ότι δεν υπήρχε κανένα σχέδιο να πληγούν εγκαταστάσεις σε πολωνικό έδαφος, ενώ η Λευκορωσία απέδωσε το περιστατικό σε παρεμβολές στα συστήματα πλοήγησης.
Λίγες ημέρες αργότερα, το Υπουργείο Άμυνας της Ρουμανίας ανακοίνωσε ότι εντόπισε ρωσικό drone κοντά στα σύνορα με την Ουκρανία, την ώρα που δύο μαχητικά F-16 περιπολούσαν στην περιοχή. Το drone εξαφανίστηκε από τα ραντάρ, ενώ η Ρωσία δεν έχει σχολιάσει το περιστατικό. Ως απάντηση, το ΝΑΤΟ ανακοίνωσε ότι θα μετακινήσει στρατεύματα και μαχητικά προς ανατολάς, με αεροσκάφη από Ηνωμένο Βασίλειο, Γαλλία, Γερμανία και Δανία να συμμετέχουν ήδη σε αποστολές αεράμυνας πάνω από την Πολωνία.
Ενίσχυση της ανατολικής πτέρυγας και στρατηγική ετοιμότητα
Ο Εσθονός Υπουργός Άμυνας, Χάνο Πέβκουρ, τόνισε ότι το ΝΑΤΟ πρέπει να επικεντρωθεί περισσότερο στην ανατολική πτέρυγα, δηλώνοντας χαρακτηριστικά: «εδώ στην Εσθονία κρατάμε την μπροστινή πόρτα κλειστή». Τη Δευτέρα, γαλλικό μαχητικό απογειώθηκε για να αναχαιτίσει πιθανή παραβίαση από ρωσικά drones, με το ΝΑΤΟ να αναφέρει ότι ο συναγερμός έληξε γρήγορα.
