Συμπληρώνονται σήμερα, 81 χρόνια από την περίφημη D – Day, την 6η Ιουνίου 1944 και την απόβαση των Συμμάχων στη Νορμανδία.
Η νίκη των Συμμάχων είχε καθοριστική σημασία για την τελική επικράτησή τους στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Θα δούμε σήμερα περισσότερες λεπτομέρειες για την D – Day, που ήταν η πρώτη μέρα της συμμαχικής επιχείρησης για απελευθέρωση της Γαλλίας και της Ευρώπης.
Πότε και ποιοι αποφάσισαν την απόβαση των Συμμάχων στη Νορμανδία
Η απόβαση στη Νορμανδία(Normandy Invasion) είναι γνωστή και ως «Operation Overlord»(«Επιχείρηση Επικυρίαρχος»). Ως D – Day είναι γνωστή η 6η Ιουνίου 1944, ημέρα και την οποία έγινε η αποβίβαση των Συμμάχων στη Νορμανδία. Το «D» σημαίνει απλώς «Day» (ημέρα), δηλαδή αναφέρεται στην απροσδιόριστη, μελλοντική ημέρα κατά την οποία θα ξεκινούσε μια προγραμματισμένη κίνηση.
Η απελευθέρωση της κατεχόμενης Ευρώπης ήταν στόχος των Συμμάχων ήδη από την εκκένωση της Δουνκέρκης το 1940, όταν 330.000 περικυκλωμένοι στρατιώτες ξέφυγαν από τις δυνάμεις της Βέρμαχτ. Αρχικά, οι ήττες των Συμμάχων διαδέχονταν η μία την άλλη και αυτό ήταν αδύνατο. Αν και ο Χίτλερ είχε ματαιώσει την εισβολή που σχεδίαζε το φθινόπωρο του 1940 στη Βρετανία, οι δυνάμεις του στη Βόρεια Αφρική και τη Ρωσία σημείωναν διαδοχικές επιτυχίες.
Όμως, τον χειμώνα του 1942 τα πράγματα είχαν αλλάξει άρδην. Οι γερμανικές δυνάμεις στο Στάλινγκραντ εγκλωβίστηκαν και αργότερα παραδόθηκαν, κάτι που αποτελούσε ταπείνωση. Στη Βόρεια Αφρική η 8η Βρετανική Στρατιά νίκησε τους αντιπάλους στο Ελ Αλαμέιν, αλλά και στον Ειρηνικό, οι Αμερικανοί που μπήκαν στον πόλεμο μετά την επίθεση των Ιαπώνων στο Περλ Χάρμπορ τον Δεκέμβριο του 1941 είχαν πολλές επιτυχίες.
Το ίδιο άσχημα για τους Ναζί ήταν τα πράγματα στον Βόρειο Ατλαντικό, καθώς τα γερμανικά υποβρύχια αντιμετωπίζονταν με επιτυχία από τις συμμαχικές νηοπομπές. Στα τέλη της άνοιξης 1943 ο Γερμανός Ναύαρχος Ντένιτς ομολογούσε ότι «χάθηκε η μάχη του Ατλαντικού».
Η ήττα αυτή των Γερμανών ήταν πολύ μεγάλης σημασίας, καθώς σημαντικός αριθμός Αμερικανών στρατιωτών και τεράστιες ποσότητες πολεμικού υλικού έφταναν πλέον απρόσκοπτα στη Βρετανία.
Στη διάσκεψη της Καζαμπλάνκας, τον Ιανουάριο του 1943, ο Ρούσβελτ έπεισε τον Τσόρτσιλ, που ήταν επιφυλακτικός, να γίνει προετοιμασία για επέμβαση στη Γαλλία. Αυτό ξεκίνησε με τη συγκρότηση συμμαχικού επιτελείου υπό τον Αντιστράτηγο Φρέντερικ Μόργκαν. Οι εντολές του Μόργκαν ήταν ξεκάθαρες: «Να νικήσουμε τους Γερμανούς στη Βορειοδυτική Ευρώπη».
Η τελική απόφαση πάρθηκε κατά τη διάρκεια Διάσκεψης στην Ουάσινγκτον την άνοιξη του 1943. Μόλις όμως τον Δεκέμβριο του 1943 ορίστηκε ο Στρατηγός Ντουάιτ Αϊζενχάουερ (γνωστός και με το χαϊδευτικό «Άικ»), ως Ανώτατος Συμμαχικός Διοικητής, ενώ ο Στρατηγός Μπέρναρντ Μοντγκόμερι ανέλαβε τη θέση του Διοικητή του 21ου Σώματος Στρατού, που περιλάμβανε όλες τις χερσαίες δυνάμεις που συμμετείχαν στην «εισβολή» στη Γαλλία. Το Επιτελείο του οποίου προϊστάμενος ήταν ως τότε ο Μόργκαν μετονομάστηκε σε «Ανώτατη Διοίκηση Συμμαχικών Εκστρατευτικών Δυνάμεων» (Supreme Headquarters Allied Expeditionary Force).
Έδρα του έγινε το Μέγαρο Νόρφολκ στο Λονδίνο. Τον Μάρτιο του 1944 μεταφέρθηκε στο Μπούσι Παρκ στο δυτικό Λονδίνο, ενώ ένα τμήμα της είχε έδρα το Σάουθγουικ Χάουζ στο Πόρτσμουθ. Οι υφιστάμενοι του Αϊζενχάουερ έφταναν τους 900.
Ο Μόργκαν είχε σχεδιάσει μια αμφίβια απόβαση τριών Μεραρχιών στη Νορμανδία όπου οι παράκτιες άμυνες ήταν λιγότερο ισχυρές απ’ ό, τι στο Πα ντε Καλέ. Αϊζενχάουερ και Μοντγκόμερι πρόσθεσαν δύο ακόμα Μεραρχίες στη σχεδιαζόμενη εισβολή, καθώς και ενός ισχυρού αερομεταφερόμενου σχηματισμού. Επίσης, διεύρυναν τη ζώνη της απόβασης στις ακτές της Νορμανδίας που κάλυπτε 100 χλμ. ακτής από το Σεντ-Μερ-Εγκλίζ μέχρι το Λιόν-σιρ-Μερ.
Οι δυνάμεις των Συμμάχων
Ο Αϊζενχάουερ κλήθηκε να συγκροτήσει τον μεγαλύτερο στόλο που επιχείρησε ποτέ απόβαση. Αρχικά, η επιχείρηση είχε προγραμματιστεί για τον Μάιο, αλλά μεταφέρθηκε για τις αρχές Ιουνίου 1944. Αντί για τις 5 Ιουνίου, λόγω της πρωτοφανούς κακοκαιρίας για την εποχή, ξεκίνησε την επόμενη μέρα.
Ο στόλος περιλάμβανε 1.200 πολεμικά πλοία, 10.000 αεροπλάνα, 4.126 αποβατικά σκάφη, 804 μεταγωγικά πλοία και εκατοντάδες άρματα διαφόρων αποστολών. 73.000 Αμερικανοί και 83.000 Βρετανοί και Καναδοί , συνολικά δηλαδή 156.000 άνδρες αποβιβάστηκαν στη Νορμανδία. 132.000 από αυτούς μέσω Μάγχης και οι υπόλοιποι αεροπορικώς.
Οι παραλίες που είχαν επιλεγεί για την απόβαση κάλυπταν μια τεράστια έκταση από τον ποταμόκολπο του Ορν, μέχρι το ΝΔ άκρο της χερσονήσου Cotentin. Οι Αμερικανοί πήραν θέση στις δυτικές περιοχές, ενώ Βρετανοί και Καναδοί στις ανατολικές.
Οι χερσαίες δυνάμεις για την αρχική έφοδο υπό τη διοίκηση του Βρετανού Στρατηγού Μπέρναρντ Μοντγκόμερι περιλάμβαναν: α) την καναδική 1η Στρατιά υπό τον Αντιστράτηγο H.D.G. Crerar, τη βρετανική 2η Στρατιά υπό τον Αντιστράτηγο Miles Dempsey και τις βρετανικές Ι και VI αερομεταφερόμενες Μεραρχίες και β)την αμερικανική 1η Στρατιά και τις επίσης αμερικανικές αερομεταφερόμενες 82η και 101η Μεραρχίες, υπό τον Αντιστράτηγο Omar N. Bradley.
Η επιχείρηση
Το πρωί της 6/6/1944 τα συμμαχικά στρατεύματα αποβιβάστηκαν σε πέντε ακτές της Νορμανδίας με τις κωδικές ονομασίες: Γιούτα, Όμαχα, Χρυσός, Ήρα και Σπαθί.
Σε όλες τις περιοχές, εκτός από την «Αιματηρή Όμαχα», όπου υπήρξε σφοδρή γερμανική αντίσταση, οι συμμαχικές δυνάμεις αποβιβάζονταν εύκολα και γρήγορα.
Πάντως, ως το σούρουπο και στις πέντε περιοχές είχαν δημιουργηθεί μεγάλα προγεφυρώματα και η αντίστροφη μέτρηση για τους Γερμανούς είχε αρχίσει. Πάντως, δεν τελείωσαν εκεί οι συγκρούσεις. Οι Βρετανοί κατέλαβαν την Καν όχι στις 6 Ιουνίου, σύμφωνα με το αρχικό σχέδιο, αλλά στις 9 Ιουλίου. Οι δε Αμερικανοί κατέλαβαν το λιμάνι του Χερβούργου στις 26 Ιουνίου.
Γιατί ηττήθηκαν οι Γερμανοί;
Οι Γερμανοί είχαν το μεγάλο μειονέκτημα ότι έπρεπε να φρουρούν 3.000 μίλια δυτικής ευρωπαϊκής ακτής και τη μισή Ολλανδία, ως την ορεινή περιοχή των ιταλικών συνόρων. Οι 59 Μεραρχίες τους στη Δ. Ευρώπη ήταν «στατικού τύπου». Οι υπόλοιπες όμως ήταν επιχειρησιακές, ενώ υπήρχαν και 10 Μεραρχίες Πάντσερ με υψηλή κινητικότητα.
Όμως, η σθεναρή και έγκαιρη αντιμετώπιση των Συμμάχων προσέκρουσε στις διαφωνίες των Γερμανών Στρατηγών για την τοποθεσία απόβασης και τον τρόπο αντιμετώπισής της. Ο Χίτλερ είχε δικαιωθεί, αλλά η κατάσταση ήταν πλέον μη αναστρέψιμη…
Επίλογος
Η επιτυχία των Συμμάχων στη Γαλλία οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό στον Ντουάιτ Αϊζενχάουερ (το επώνυμό του είναι γερμανικής προέλευσης και σημαίνει σιδηρουργός!). Μεγάλη ήταν η συμβολή των αεροσκαφών που κατέστρεψαν γέφυρες στον Σηκουάνα και τον Λίγηρα, εμποδίζοντας έτσι την τροφοδοσία των Γερμανών στο μέτωπο.
Οι απώλειες κι από τις δύο πλευρές ήταν μεγάλες. Οι Σύμμαχοι είχαν 36.000 νεκρούς και περίπου 200.000 τραυματίες, ενώ 4.000 άρματα μάχης αχρηστεύτηκαν. Οι Γερμανοί έχασαν 300.000 άνδρες (τα 2/3 απ' αυτούς αιχμαλωτίστηκαν), ενώ από τα 2.000 άρματα μάχης, μόνο τα 120 πέρασαν ανατολικά του Σηκουάνα.
Η Λουφτβάφε δεν μπορούσε πλέον να παίξει κανένα ρόλο στις επιχειρήσεις, καθώς το 1943 οι Γερμανοί κατασκεύασαν μόλις το 1/6 των αεροσκαφών που απέκτησαν οι Σύμμαχοι.
Κλείνουμε με την περιγραφή ενός εξαίρετου πιλότου της Λουφτβάφε ο οποίος έγινε αργότερα πετυχημένος βιομήχανος. Τις πρώτες πρωινές ώρες της 6/6/1944 απογειώθηκε με το αεροπλάνο του για περιπολία. Τότε αντίκρισε τον στόλο της εισβολής. 7.000 πλοία μετέφεραν 160.000 στρατιώτες, ενώ πάνω τους πετούσαν χιλιάδες αεροσκάφη.
«Τότε κατάλαβα ότι ο πόλεμος είχε χαθεί», είπε. Χάρη στην κάλυψη που του παρείχαν τα σύννεφα κατέρριψε έξι συμμαχικά αεροσκάφη, πριν προσγειωθεί λόγω έλλειψης καυσίμων.
Την ίδια ώρα τα άλλοτε πανίσχυρα γερμανικά υποβρύχια βύθισαν μόλις ένα πλοίο, ένα νορβηγικό αντιτορπιλικό. Η μάχη είχε κριθεί, πριν καλά καλά αρχίσει και οι Σύμμαχοι έσπασαν τον κλοιό των Γερμανών, αρχίζοντας την ορμητική τους προέλαση στο εσωτερικό της Ευρώπης…
Πηγές: Τζάιλς Μίλτον, "D-DAY Απόβαση στη Νορμανδία", Εκδόσεις ΜΙΝΩΑΣ, Πρώτη ανατύπωση, Ιανουάριος 2021,
NORMAN STONE, "ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΔΕΥΤΕΡΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ" ,Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ, Πρώτη ανατύπωση, Νοέμβριος 2016.
