Ογδόντα χρόνια μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, μια παγερή αίσθηση φόβου διαπερνά τις κοινωνίες της Δυτικής Ευρώπης και των ΗΠΑ. Η πρόσφατη δημοσκόπηση της YouGov, που δημοσιεύτηκε στον Guardian, αποκαλύπτει μια ζοφερή πραγματικότητα: ένας σημαντικός αριθμός πολιτών πιστεύει ότι ο Γ’ Παγκόσμιος Πόλεμος δεν είναι απλώς πιθανός, αλλά ίσως αναπόφευκτος μέσα στα επόμενα 5 έως 10 χρόνια. Με τη Ρωσία να προβάλλεται ως η κύρια απειλή και τον τρόμο των πυρηνικών όπλων να στοιχειώνει τις προβλέψεις, η ανθρωπότητα φαίνεται να βαδίζει σε ένα σκοτεινό μονοπάτι.
Ένας πόλεμος που σκιάζει το μέλλον
Η έρευνα αποτυπώνει έναν βαθύ φόβο: το 41% έως 55% των ερωτηθέντων σε Βρετανία, Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία και Ισπανία, καθώς και το 45% των Αμερικανών, θεωρούν «πολύ» ή «αρκετά πιθανό» το ξέσπασμα ενός παγκόσμιου πολέμου μέσα στη δεκαετία. Ακόμη πιο τρομακτικό, το 68% έως 76% πιστεύει ότι μια τέτοια σύγκρουση θα περιλαμβάνει πυρηνικά όπλα, ενώ το 57% έως 73% προβλέπει απώλειες που θα ξεπερνούν το μακάβριο απολογισμό του 1939–1945. Το πιο ανατριχιαστικό εύρημα; Το 25% έως 44% των πολιτών φοβάται ότι ένας τέτοιος πόλεμος θα μπορούσε να οδηγήσει στον αφανισμό του μεγαλύτερου μέρους της ανθρωπότητας.
Η εμπιστοσύνη στις ένοπλες δυνάμεις είναι δυσοίωνα χαμηλή. Μόλις το 16% των Ιταλών και το 44% των Γάλλων πιστεύουν ότι οι στρατοί τους μπορούν να τους προστατεύσουν, ενώ το 71% των Αμερικανών εμπιστεύεται τις δυνάμεις των ΗΠΑ. Παρά το γεγονός ότι το 66% έως 89% των πολιτών θεωρούν πιθανή την εμπλοκή της χώρας τους σε μια τέτοια σύρραξη, η αίσθηση ευαλωτότητας κυριαρχεί, ενισχύοντας το κλίμα ανασφάλειας.

Η Ρωσία στο επίκεντρο, αλλά και οι ΗΠΑ υπό καχυποψία
Η Ρωσία αναδεικνύεται ως η πρωταρχική απειλή, με το 72% έως 82% των Δυτικοευρωπαίων και το 69% των Αμερικανών να την θεωρούν πιθανή αιτία παγκόσμιας σύγκρουσης. Η ισλαμική τρομοκρατία ακολουθεί ως δεύτερος παράγοντας ανησυχίας. Ωστόσο, σε μια σοκαριστική αποκάλυψη, πολλοί Ευρωπαίοι βλέπουν και τις ΗΠΑ ως κίνδυνο: το 58% των Ισπανών, το 55% των Γερμανών και το 53% των Γάλλων θεωρούν τις εντάσεις με την Ουάσιγκτον «σημαντική ή μέτρια απειλή» για την ευρωπαϊκή ειρήνη. Αυτή η διχασμένη αντίληψη υπογραμμίζει μια βαθιά δυσπιστία ακόμη και προς παραδοσιακούς συμμάχους.
Η σκιά του παρελθόντος και ο φόβος του μέλλοντος
Η μνήμη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου παραμένει ζωντανή, με το 82% έως 90% των ερωτηθέντων να υποστηρίζουν τη διδασκαλία του στα σχολεία και το 72% έως 87% να θεωρούν τα μαθήματά του επίκαιρα. Ωστόσο, η ανησυχία ότι εγκλήματα αντίστοιχα με αυτά της ναζιστικής Γερμανίας θα μπορούσαν να επαναληφθούν είναι διάχυτη: το 31% έως 52% (με κορύφωση στις ΗΠΑ) πιστεύουν ότι τέτοια φρικαλεότητες είναι πιθανές ακόμη και στις δικές τους χώρες, ενώ το 44% έως 59% τις θεωρούν πιθανές σε άλλες δυτικοευρωπαϊκές χώρες.
Όσον αφορά τη νίκη κατά των Ναζί, οι απόψεις διίστανται: το 40% έως 52% πιστώνουν τις ΗΠΑ, το 17% έως 28% τη Σοβιετική Ένωση, ενώ το 41% των Βρετανών αποδίδουν καθοριστικό ρόλο στη χώρα τους. Στη Γερμανία, το 46% θεωρεί ότι η χώρα διαχειρίστηκε καλά το παρελθόν της, αλλά το 47% πιστεύει ότι η υπερβολική εστίαση στο παρελθόν εμποδίζει μια ισχυρή στάση σήμερα.

Το ΝΑΤΟ, η ΕΕ και ο ΟΗΕ ως τελευταία ασπίδα
Για τη διατήρηση της ειρήνης, το ΝΑΤΟ αναγνωρίζεται ως ο βασικός πυλώνας, με το 52% έως 66% να το θεωρούν κρίσιμο. Ο ΟΗΕ ακολουθεί (44% έως 60%), ενώ το 45% έως 56% πιστώνουν την ΕΕ για την αποτροπή νέων συγκρούσεων. Ωστόσο, η εμπιστοσύ Το φάντασμα ενός πυρηνικού ολοκαυτώματος και η δυσπιστία προς τις στρατιωτικές δυνατότητες των εθνών ενισχύουν την αίσθηση ότι η ειρήνη κρέμεται από μια κλωστή.
Ένα μέλλον υπό απειλή
Η δημοσκόπηση της YouGov ρίχνει φως σε έναν κόσμο που ζει υπό τη σκιά του φόβου. Η Ρωσία, οι ΗΠΑ, ακόμη και η ισλαμική τρομοκρατία θεωρούνται πυροκροτητές μιας καταστροφής που μπορεί να αλλάξει για πάντα την ανθρωπότητα. Με την πιθανότητα πυρηνικής κλιμάκωσης και την πεποίθηση ότι οι απώλειες θα ξεπεράσουν κάθε προηγούμενο, η ανθρωπότητα καλείται να αναλογιστεί: μπορούν το ΝΑΤΟ, η ΕΕ και ο ΟΗΕ να αποτρέψουν το αδιανόητο, ή μήπως οδεύουμε προς έναν όλεθρο χωρίς επιστροφή;