Ο Μαρκ Πιερίνι, ανώτερος συνεργάτης στο Carnegie Europe, όπου η έρευνά του επικεντρώνεται στις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και την Τουρκία από ευρωπαϊκή προοπτική, προσπαθεί να αποκρυπτογραφήσει την σχέση του Ερντογάν με τον Πούτιν σε άρθρο του στο έγκριτο ΜΜΕ, του οποίου τα κυριότερα σημεία είναι τα ακόλουθα:
''Από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Τουρκία επιδιώκει μια «ισορροπημένη προσέγγιση» στη Μόσχα και το Κίεβο και διαδραματίζει βασικό ρόλο με διάφορους τρόπους.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Οι Τούρκοι πάνε να ξεφτιλιστούν! Στέλνουν στο ΝΑΤΟ το θέμα με τους ελληνικούς S-300 με...ντοκουμέντα
Καταδίκασε την εισβολή και έκλεισε τα Τουρκικά Στενά. Διευκολύνει τον διάλογο μεταξύ των εμπόλεμων μερών. Και έχει καλλιεργήσει και παρακολουθήσει μια συμφωνία για τις εξαγωγές σιτηρών μαζί με τον ΟΗΕ.
Ο Πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν φείδεται προσπαθειών προσπαθώντας να παίξει μεσολαβητή όσον αφορά τη Ρωσία και την Ουκρανία: τηλεφωνήματα, επισκέψεις, διευκόλυνση συναντήσεων, διαπραγματεύσεις για τη συμφωνία σιτηρών— συμπεριλαμβανομένης της λειτουργίας του κέντρου παρακολούθησης της συμφωνίας στην Κωνσταντινούπολη και των ναυτικών συνοδών για τα πλοία μεταφοράς σιτηρών.
Μια προσεκτικά σχεδιασμένη επικοινωνιακή πολιτική προβάλλει μια θετική εικόνα του ρόλου του προέδρου, ο οποίος με τη σειρά του αναμένεται να βοηθήσει στην εγχώρια πολιτική σκηνή ενόψει των προεδρικών και βουλευτικών εκλογών τον Ιούνιο του 2023 . Ακόμα κι αν οι προσπάθειες της Τουρκίας είναι κάπως διογκωμένες για εγχώριους σκοπούς, οι δυτικές πρωτεύουσες θεωρούν ότι κάθε λίγη καλή θέληση είναι ευπρόσδεκτη και ως εκ τούτου επαινούν τις προσπάθειες της Άγκυρας.
Τα οικονομικά κίνητρα που ''κρύβονται''
Υπάρχουν, ωστόσο, δύο άλλες πλευρές αυτής της διπλωματικής ''χορογραφίας'': η Τουρκία έχει σημαντικά οικονομικά κίνητρα πίσω από τις ειρηνευτικές της προσπάθειες και η Ρωσία επιδιώκει σημαντικά στρατηγικά κέρδη για τον εαυτό της.
Τα πρόσθετα οφέλη από τις διπλωματικές προσπάθειες της Τουρκίας είναι αξιοσημείωτα. Αφενός, τα τέλη για τα εμπορικά πλοία που διέρχονται από τα Τουρκικά Στενά έχουν μόλις πενταπλασιαστεί καθώς η θαλάσσια κυκλοφορία αυξάνεται ξανά.
Ο αριθμός των Ρώσων ομογενών στην Τουρκία, καθώς και οι επενδύσεις τους σε ακίνητα και οι χρηματοοικονομικές μεταφορές σε τουρκικές τράπεζες, έχουν αυξηθεί σημαντικά. Επιπλέον, υπάρχει η υποψία ότι η Ρωσία προσπαθεί να παρακάμψει ορισμένες από τις επιπτώσεις των δυτικών κυρώσεων μέσω της Τουρκίας, ιδίως μέσω της απόκτησης μεριδίων σε τουρκικές πετρελαϊκές επιχειρήσεις, καθώς κοινές εταιρείες συμβάλλουν στη θόλωση του εμπορίου πετρελαίου.
Το πιο σημαντικό, Ουκρανοί εμπειρογνώμονες ισχυρίστηκαν ότι ορισμένα από τα δημητριακά που εξήχθησαν μέσω της συμφωνίας για τα σιτηρά στην πραγματικότητα είχαν κλαπεί από ουκρανικές εγκαταστάσεις στην κατεχόμενη περιοχή του Ντονμπάς. Αν και είναι δύσκολο να τεκμηριωθεί, μια τέτοια προσομοίωση δεν θα ήταν μεγάλη έκπληξη στον τομέα των διεθνών εμπορικών κυρώσεων.
Ομοίως, η Τουρκία προσπαθεί σκληρά να διατηρήσει και να αναπτύξει τη σχέση της με την ουκρανική στρατιωτική βιομηχανία , μεταξύ άλλων μέσω των συνεχιζόμενων πωλήσεων και ανεφοδιασμού drones Bayraktar, με απώτερο στόχο την προμήθεια κινητήρων αεροσκαφών από την ουκρανική αεροδιαστημική βιομηχανία για τις δικές της ανάγκες. Παρά τον κίνδυνο να προκαλέσει την οργή του Κρεμλίνου, μια τέτοια σχέση είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη της τουρκικής βιομηχανίας drone, η οποία αυτή τη στιγμή είναι πιο προηγμένη από την Ευρώπη.
Ακόμη πιο σημαντικό, η Τουρκία έχει συνάψει οικονομική σχέση με τη Ρωσία.
Δεδομένης της δεινής οικονομικής κατάστασης της χώρας, που επιδεινώνεται από μια παράλογη πολιτική επιτοκίων, η Άγκυρα προσπαθεί σκληρά να εξασφαλίσει χρηματοοικονομικές διευκολύνσεις ή συμφωνίες ανταλλαγής νομισμάτων με εταίρους όπως η Κίνα, το Κατάρ, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα.
Τώρα, σύμφωνα με το Bloomberg, μια οικονομική συμφωνία που συνδέεται με την κατασκευή του πυρηνικού σταθμού ηλεκτρικής ενέργειας από τη Ρωσία στο Akkuyu είχε ως αποτέλεσμα μια προκαταβολή 15 δισεκατομμυρίων δολαρίων από τη ρωσική πυρηνική εταιρεία Rosatom προκειμένου η τουρκική συνεργαζόμενη εταιρεία της να προμηθευτεί άμεσα κρίσιμο εξοπλισμό για την κατασκευή του εργοστασίου και έτσι να αποφευχθούν πιθανές κυρώσεις. Η εισροή σκληρού νομίσματος κατά την επόμενη διετία είναι μια ευπρόσδεκτη βραχυπρόθεσμη βελτίωση των εξαντλημένων αποθεμάτων της χώρας.
Στο αντίποδα τα οφέλη της Ρωσίας
Ούτε τα οφέλη της ίδιας της Ρωσίας είναι ασήμαντα.
Πρώτον, η συμφωνία για τα σιτηρά που σχεδιάστηκε από την Τουρκία και τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ μεταδίδει την εικόνα μιας συμφιλιωτικής στάσης εκ μέρους της Ρωσίας, όταν δεν υπήρχαν ποτέ κυρώσεις στις εξαγωγές τροφίμων από τη Ρωσία ή το κατεχόμενο ουκρανικό έδαφος. Η συμφωνία περιλαμβάνει επίσης τις ρωσικές αρχές σε έναν πολυμερή μηχανισμό παρακολούθησης που βρίσκεται στην Κωνσταντινούπολη, μετριάζοντας επομένως την αντίληψη μιας διπλωματικά απομονωμένης Ρωσίας.
Δεύτερον, η χρηματοοικονομική συμφωνία της Rosatom είναι ένας όχι και τόσο μυστικός τρόπος για τη Ρωσία να εφαρμόσει μια πολύ δύσκολη βιομηχανική συμφωνία με την Τουρκία, αποφεύγοντας παράλληλα προβλέψιμες κυρώσεις σε κρίσιμο εξοπλισμό. Με την ίδια λογική, παρέχει στον Ερντογάν μια πολύ ευπρόσδεκτη οικονομική ανάσα - μια εξαιρετική χειρονομία με πιθανά εκλογικά οφέλη για τον νυν πρόεδρο.
Τρίτον, αρνούμενος στην Άγκυρα το πράσινο φως για μια νέα στρατιωτική επιχείρηση στη βορειοανατολική Συρία, το Κρεμλίνο την υποχρέωσε να ξεκινήσει διακριτικό διάλογο με το καθεστώς Άσαντ —ενώ ο Ερντογάν μέχρι στιγμής εξέφραζε σθεναρή αντίθεση στον Μπασάρ αλ Άσαντ και μάλιστα υποστήριζε την απομάκρυνσή του από την εξουσία.
Τέλος, και ίσως το πιο σημαντικό, κρατώντας τον Ερντογάν στο πλευρό του (παρά τις πολλαπλές πολιτικές και στρατιωτικές διαφωνίες), ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν εδραιώνει το επίτευγμά του το 2009, την παράδοση πυραυλικών συστημάτων S-400 στην Τουρκία, η οποία δημιουργεί σφήνα μεταξύ του ΝΑΤΟ συνεργάτες.
Η πολιτική του Κρεμλίνου είναι εξαιρετικά ρεαλιστική: γνωρίζοντας ότι οι εταίροι της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ επιθυμούν να την κρατήσουν στη Βορειοατλαντική Συμμαχία και η Άγκυρα έχει κάθε συμφέρον να παραμείνει στο ΝΑΤΟ, ο στόχος του Πούτιν παραμένει να αγκυροβολήσει τον Ερντογάν όλο και περισσότερο στη Ρωσία μέσω ενός τεράστιου πλέγματος αμοιβαία επωφελών επιχειρήσεις στους τομείς της άμυνας, της ενέργειας, του εμπορίου και των οικονομικών.
Με αυτόν τον τρόπο, ο Πούτιν παρηγορεί έναν ταλαιπωρημένο νυν πρόεδρο και ενισχύει ανοιχτά τη θέση του Ερντογάν στις επερχόμενες εκλογές. Περισσότερο από το να εγκαταλείπει ο Τούρκος πρόεδρος τους παραδοσιακούς δυτικούς εταίρους του, ο κόσμος βλέπει τον Ρώσο πρόεδρο να χρησιμοποιεί την Τουρκία για τα δικά του οφέλη.
