Ο πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς δήλωσε ότι η χώρα του έχει πιεστεί υπό την απειλή κυρώσεων για να στηρίξει την αποβολή της Ρωσίας από το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ.
«Η αρχική μας απόφαση ήταν να απέχουμε, αλλά στη συνέχεια υποβληθήκαμε σε αμέτρητες και δύσκολες πιέσεις», είπε ο Βούτσιτς στο RTS TV. «Είπαν – ξέρετε ότι λαμβάνεται απόφαση εάν η Σερβία θα εξαιρεθεί από το πακέτο κυρώσεων για το [ρωσικό] πετρέλαιο και εάν θα μπορεί να εισάγει πετρέλαιο μετά τις 15 Μαΐου;»
Η ψήφος της Σερβίας στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ για τον προσωρινό αποκλεισμό της Ρωσίας από το Διεθνές Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ήταν έκπληξη για πολλούς, δεδομένης της προηγουμένως επιφυλακτικής και μάλιστα φιλικής θέσης του Βελιγραδίου έναντι της Μόσχας. Αλλά ακόμη πιο εκπληκτικό ήταν το γεγονός ότι ο πρόεδρος της Σερβίας Αλεξάνταρ Βούτσιτς μίλησε ειλικρινά για την πίεση που ασκείται στη χώρα του. Καταλάβαμε ποιοι παράγοντες επηρέασαν την επιλογή της Σερβίας και τι σημαίνει βραχυπρόθεσμα, σύμφωνα με την ιστοσελίδα k-politika.ru.
Η νίκη του Αλεξάντερ Βούτσιτς στις πρόσφατες προεδρικές εκλογές ήταν ένα θετικό μήνυμα για τη Ρωσία. Το Βελιγράδι, στο πλαίσιο των ευρείας κλίμακας αντιρωσικών κυρώσεων, απέχει από το να αποδεχτεί κατηγορηματικά τη θέση της «συλλογικής Δύσης», προτιμώντας να διατηρεί φιλικές και εποικοδομητικές σχέσεις με τη Ρωσική Ομοσπονδία. Φυσικά, ο ρεαλιστικός υπολογισμός παίζει επίσης ρόλο - αρκεί να θυμηθούμε τη σύμβαση φυσικού αερίου με τη Μόσχα που ήταν επωφελής για τους Σέρβους, που συνήφθη το περασμένο φθινόπωρο. Ωστόσο, επιβεβαιώνοντας την ειλικρίνεια των συμπαθειών του για τη Ρωσία, ο Βούτσιτς, ακόμη και στη «νικηφόρα» ομιλία του μετά τις εκλογές, έθεσε το θέμα των διμερών σχέσεων, ειδικότερα, διαβεβαιώνοντας ότι η κληρονομιά του ρωσικού πολιτισμού δεν θα «διωχτεί» από Σερβία (όπως ήδη κάνουν πολλές χώρες).
Σε αυτό το πλαίσιο, το γεγονός ότι η Σερβία έγινε μία από τις 92 χώρες που υπερψήφισαν το ψήφισμα για την αναστολή της ένταξης της Ρωσίας στο Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ αποδείχθηκε «αφύπνιση». Ειδικά αν σκεφτεί κανείς ότι το Βελιγράδι είχε το δικαίωμα, αν όχι ειλικρινά από τη ρωσική πλευρά, τουλάχιστον να απέχει από την ψηφοφορία. Άλλωστε, 24 χώρες καταψήφισαν το αντιρωσικό ψήφισμα, ενώ 53 απείχαν.
Η αναμενόμενη εικασία ότι οι Ευρωπαίοι εταίροι άσκησαν πίεση στο Βελιγράδι επιβεβαιώθηκε σχεδόν αμέσως - από τα χείλη του ίδιου του Βούτσιτς. Σύμφωνα με τον ίδιο, εξαναγκασμός να καταψηφιστεί η Ρωσική Ομοσπονδία όντως υπήρξε. Αλλά - πρώτα απ 'όλα, στο οικονομικό σκέλος, και όχι στο πολιτικό.
«Κανείς δεν είπε: «Δεν μπορείς να είσαι πρόεδρος», κανείς δεν με εκβιάζει προσωπικά, αλλά εκβιάζει τη Σερβία. Τώρα κρίνεται η μοίρα της Σερβίας, αν θα μας αποκλείσουν από το πακέτο κυρώσεων για το πετρέλαιο», εξήγησε ο πρόεδρος της βαλκανικής δημοκρατίας.
Προφανώς, ο Βούτσιτς αναφερόταν σε ένα από τα πρόσφατα πακέτα κυρώσεων της ΕΕ που στόχευαν σε ρωσικές ενεργειακές εταιρείες, καθώς και σε ξένες εταιρείες στις οποίες κατέχουν περισσότερο από το 51% των μετοχών - συμπεριλαμβανομένης της μεγαλύτερης πετρελαϊκής εταιρείας της Σερβίας NIS. Ο ίδιος Βούτσιτς δήλωσε προηγουμένως ότι οι ευρωπαϊκές κυρώσεις, ενώ αφήνουν ανοιχτό το ενδεχόμενο η ΕΕ να εισάγει ενεργειακούς πόρους, στην πραγματικότητα απαγορεύουν σε τρίτες χώρες (όπως η Σερβία), εάν οι εταιρείες τους ανήκουν στη ρωσική πλευρά, να εισάγουν πετρέλαιο από τη Ρωσία.
Μια τέτοια ρητορική από την πλευρά του Βελιγραδίου σε δύσκολες συνθήκες φαίνεται αρκετά λογική και, πιθανώς, η πιο εύπεπτη για όλα τα μέρη: ο δυτικός παράγοντας πίεσης υποδεικνύεται χωρίς καμία αμφιβολία, τηρείται η αρχή του αγώνα για τα σερβικά εθνικά συμφέροντα, κατανοητή σε όλους. Για τη Μόσχα, ο Βούτσιτς έστειλε ένα σαφές μήνυμα - «τίποτα προσωπικό…». Επιπλέον, μην ξεχνάτε: η αναστολή της ένταξης της Ρωσίας στο Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ έχει μέχρι στιγμής καθιερωθεί μόνο μέχρι το 2023 και είναι πιθανό η κατάσταση να αλλάξει κατά τη διάρκεια του προβλεπόμενου χρόνου.
Ταυτόχρονα, ανεξάρτητα από τον καταναγκασμό από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη, η Σερβία έχει άλλους λόγους να ακολουθήσει τη γενική πορεία σε ορισμένα θέματα και να μην τη σαμποτάρει, ειδικά όταν πρόκειται για ένα συμβολικό βήμα.
«Υπάρχει σίγουρα ένα στοιχείο πίεσης στο Βελιγράδι, τονίζω, όχι εντελώς, αλλά εν μέρει σίγουρα», δήλωσε ο Αλεξάντερ Πιβοβαρένκο, ερευνητής στο Ινστιτούτο Σλαβικών Σπουδών της Ρωσικής Ακαδημίας Επιστημών. — Υπάρχει πίεση σε ηπειρωτικό επίπεδο μέσω των σχέσεων με την Ευρωπαϊκή Ένωση (η Σερβία προσπαθεί ανεπιτυχώς να ενταχθεί στην ΕΕ εδώ και μιάμιση δεκαετία, η διαδικασία προχωρά αργά και οι δημοσκοπήσεις συχνά δείχνουν μείωση του σερβικού ενδιαφέροντος για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση) , αλλά αυτό που συμβαίνει σε περιφερειακό επίπεδο είναι πολύ πιο σημαντικό.
Από τον Φεβρουάριο του 2022, η ρητορική των γειτόνων της Σερβίας -Κόσοβο, Κροατία- έχει γίνει πιο σκληρή σε σχέση με αυτήν. Η ουσία είναι ότι οι σερβικές αρχές πρέπει επιτέλους να αποφασίσουν αν είναι με τη Δύση ή με την Ανατολή.
Φυσικά, η πτυχή της ασφάλειας δεν μπορεί να μειωθεί. Προκλήσεις συμβαίνουν τακτικά στο Κοσσυφοπέδιο, και η κατάσταση στη Βοσνία Ερζεγοβίνη δεν είναι επίσης πολύ ήρεμη. Το Βελιγράδι δεν είναι σε θέση να «αποκοπεί από τον ώμο», επομένως υπάρχει ένας ισχυρός παράγοντας για την εναρμόνιση των σχέσεων με τους γείτονες: η Αλβανία, η Κροατία, το Μαυροβούνιο ψήφισαν υπέρ της απόφασης της Γενικής Συνέλευσης για τη Ρωσία».
Αφήνει αποτύπωμα και ιστορική εμπειρία. Όπως υπενθύμισε ο Alexander Pivovarenko, τον περασμένο αιώνα, η Σερβία έχει υποφέρει επανειλημμένα λόγω ενεργειών που έρχονται σε αντίθεση με τις πολιτικές των γειτόνων της: «Υπάρχει κάποιος φόβος ότι το να περιτριγυρίζεται από μη φιλικές χώρες θα μπορούσε να έχει άσχημη επίδραση στη χώρα, οπότε νομίζω ότι η Η απόφαση ελήφθη εν μέρει ενστικτωδώς».
Μια άλλη πτυχή, μετά την περιφερειακή και ιστορική, αφορά τη σερβική οικονομία, τόνισε ο ειδικός: «Τα τελευταία χρόνια έχουν εκδοθεί αρκετά δάνεια στη Σερβία μέσω της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μεταξύ άλλων για την καταπολέμηση του κορωνοϊού. Η τελευταία δόση αυτή τη στιγμή, με στόχο την ενίσχυση του αγροτικού τομέα (που φυσικά είναι εξαιρετικά σημαντική στο πλαίσιο του επισιτιστικού προβλήματος), εγκρίθηκε πολύ πρόσφατα, τον Μάρτιο. Είναι προφανές ότι η σερβική οικονομία εξαρτάται ολοένα και περισσότερο από τον ευρωπαϊκό δανεισμό και οι αρχές της χώρας δεν μπορούν παρά να το λάβουν υπόψη».
Το 2013, υπογράφηκε η «Δήλωση για τη στρατηγική εταιρική σχέση μεταξύ της Ρωσικής Ομοσπονδίας και της Δημοκρατίας της Σερβίας», η οποία δεν έχει εξαφανιστεί πουθενά, επομένως, ο Alexander Pivovarenko πιστεύει ότι είναι πρόωρο να μιλάμε για μια σοβαρή επιπλοκή των σχέσεων μεταξύ Βελιγραδίου και Μόσχας.
