Κατά τη διαδικασία του Brexit, υπήρξε μια πληθώρα αντικρουόμενων απόψεων σχετικά με τον τρόπο σύλληψης του μέλλοντος της ηπειρωτικής ευρωπαϊκής ασφάλειας και άμυνας. Η περίοδος μετά το Brexit είναι πιθανό να διευρύνει περαιτέρω τη συζήτηση.
Η Μ. Βρετανία είχαμε επισημάνει σε προγενέστερο άρθρο μας, μετά την έξοδό της από την ΕΕ, θα είναι απελευθερωμένη να ακολουθήσει δική της εξωτερική πολιτική, προκειμένου να επανακτήσει το γεωπολιτικό της χώρο, μη λησμονώντας το Αυτοκρατορικό της παρελθόν.
Οι βάσεις της στην Κύπρο και ο απομονωτισμός του Ερντογάν από τη Δύση, σε συγκερασμό με τις διεκδικήσεις της Τουρκίας στη ΝΑ Μεσόγειο, αποτελούν μια συγκυρία που έχει τη δυναμική να προκαλέσει την Βρετανική γεωπολιτική-οικονομική επιστροφή στην ευρύτερη περιοχή της ΝΑ Μεσογείου, μέσω μιας στενότερης συμμαχίας και σχέσης μεταξύ Μ. Βρετανίας και Τουρκίας.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Ερντογάν-Μπαχτσελί-SADAT, χέρι-χέρι θα πάνε την Τουρκία στις εκλογές- Ακόμη και αν χυθεί αίμα
Παρακάτω θα αναλύσουμε την πιθανή κατεύθυνση στην οποία θα μπορούσε να εξελιχθεί η συνεργασία ασφάλειας μεταξύ Τουρκίας και Ηνωμένου Βασιλείου σε αυτήν τη νέα εποχή, όπως την βλέπουν ο Mehmet Fatih Ceylan Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ από το 2013-2018 και ο Tacan Ildem ,πρώην Βοηθός Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ και πρώην Μόνιμος Αντιπρόσωπος της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ και το OΑΣΑ, οι οποίοι αναφέρουν:
"Η συζήτηση μετά το Brexit έχει πολωθεί μεταξύ εκείνων που βλέπουν το Ηνωμένο Βασίλειο και την Ευρώπη να παραμένουν κοντά, και εκείνων που τους βλέπουν να πηγαίνουν ξεχωριστά. Η ιδέα ενός «ολικού διαζυγίου» στους τομείς της ασφάλειας και της άμυνας φαίνεται απίθανη, τουλάχιστον στο προβλεπόμενο μέλλον.
Κατά την περίοδο μετά τον Ψυχρό Πόλεμο, μεγάλες ευρωπαϊκές δυνάμεις δημιούργησαν ή ενίσχυσαν πολυεπίπεδες ρυθμίσεις πολλαπλών τομέων για τη διαμόρφωση της ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής ασφάλειας και άμυνας. Υπήρχαν επίσης σημαντικές διμερείς συμφωνίες άμυνας και ασφάλειας. Συνολικά, αυτές οι πολλαπλές ρυθμίσεις δεν θέτουν σε κίνδυνο το αδιαίρετο της ασφάλειας για τους συμμάχους του ΝΑΤΟ.
Αξίζει να σημειωθεί ότι υπάρχει ένα μακρύ ιστορικό γαλλογερμανικής και γαλλοβρετανικής συνεργασίας στην άμυνα, ξεκινώντας από τη δεκαετία του 1960 και κερδίζει δυναμική στην εποχή του Ψυχρού Πολέμου. Η Συνθήκη Élysée του 1963, η Διακήρυξη του Saint Malo του 1998, οι Συνθήκες του Λάνκαστερ το 2010 και η Συνθήκη του Άαχεν του 2019 είναι μόνο μερικά παραδείγματα γαλλογερμανικής και γαλλοβρετανικής προσπάθειας να συμβάλουν στην ευρωπαϊκή ασφάλεια και άμυνα.
Αυτές οι συμβατικές ρυθμίσεις έχουν κάνει τα αποτυπώματά τους ορατά σε συζητήσεις γύρω από την Ευρώπη ασφάλεια και άμυνα, για να μην αναφέρουμε τις προσπάθειες εντός της ΕΕ να αναπτύξει μια συνεκτική και ολιστική αμυντική αρχιτεκτονική μετά το Brexit.
Τώρα που έχει συνταχθεί η "Ολοκληρωμένη Αναθεώρηση 2021" (IR 2021) του Ηνωμένου Βασιλείου, υπάρχει η έκθεση του ΝΑΤΟ 2030, και η Στρατηγική Πυξίδα της ΕΕ βρίσκεται σε εξέλιξη, έχει καταστεί πιο απαραίτητο από ποτέ να αναδιαμορφωθούν νέα δομικά στοιχεία για την ευρωπαϊκή ασφάλεια και άμυνα, καθώς σχετίζεται με την παγκόσμια στρατηγική
Το Ηνωμένο Βασίλειο υπήρξε πάντοτε υποστηρικτής του κρίσιμου ρόλου των μη μελών της ΕΕ στην ευρωπαϊκή ασφάλεια και άμυνα. Μετά το Brexit και το IR 2021, μπορεί για άλλη μια φορά να πρωτοστατήσει στις προσπάθειες προώθησης της ατζέντας των μελών της ΕΕ που δεν ανήκουν στην ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της επέκτασης της συνεργασίας της μαζί τους για την ενίσχυση του ρόλου τους στις σχέσεις ΝΑΤΟ-ΕΕ.
Μεταξύ άλλων, η Τουρκία ξεχωρίζει ως καλός υποψήφιος για τη συνεργασία του Ηνωμένου Βασιλείου στη διαμόρφωση μιας τέτοιας ατζέντας. Ωστόσο, παρά τη γενικά εξαιρετική συνεργασία μεταξύ Τουρκίας και Ηνωμένου Βασιλείου, υπάρχει μόνο μια σύντομη αναφορά στην Τουρκία στον κατάλογο των χωρών του IR 2021 του Ηνωμένου Βασιλείου με τις οποίες το Ηνωμένο Βασίλειο προτίθεται να αναπτύξει περαιτέρω συνεργασία στον τομέα της ασφάλειας και της άμυνας.
Δεν φαίνεται να έχει προτεραιότητα ως σημαντικός εταίρος. Το αν αυτό είναι μια σκόπιμη επιλογή από τους υπεύθυνους σχεδιασμού άμυνας του Ηνωμένου Βασιλείου, είναι ασαφές και χρειάζεται βαθύτερη επεξεργασία.
Η Τουρκία είναι η κύρια πύλη και σύνδεσμος που συνδέει την Ευρώπη με την Ασία και την Αφρική γενικότερα. Για να στραφεί προς την Ασία, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο σκοπεύει να κάνει με την κίνηση« Indo-Pacific», η Τουρκία χρειάζεται περισσότερο από ποτέ.
Υπάρχουν ευκαιρίες για το Ηνωμένο Βασίλειο να συνεργαστεί με την Τουρκία για την αναζήτηση των παγκόσμιων δεσμών που διατυπώνονται στο IR 2021. Και αυτό θα αποφέρει αμοιβαία οφέλη και στις δύο χώρες, εάν αυξήσουν τη συνεργασία τους σε ένα διμερές πλαίσιο που επεκτείνεται στην ασφάλεια και την άμυνα.
Στον οικονομικό τομέα, η υπογραφή μιας συμφωνίας ελεύθερων συναλλαγών Ηνωμένου Βασιλείου-Τουρκίας στις 29 Δεκεμβρίου 2020 και η έναρξη ισχύος της από τον Ιανουάριο του 2021 θα πρέπει να δώσει νέα ώθηση στην ενίσχυση της συνεργασίας και της από κοινού παραγωγής αμυντικών προϊόντων από τις δύο χώρες.
Για να προωθήσουμε αυτήν τη συνεργασία, συνιστούμε στην Τουρκία και το Ηνωμένο Βασίλειο να εκπονήσουν ένα Κοινό Όραμα (JVP) που θα μοιραστεί εντός του ΝΑΤΟ, με σκοπό να διέπει μια βελτιωμένη μορφή αμυντικής συνεργασίας Τουρκίας-ΗΒ.
Αυτή η συνεργασία θα είχε ιδιαίτερη έμφαση στην ανάπτυξη ικανοτήτων για να δώσει περαιτέρω ώθηση στη συμμετοχή των συμμάχων του ΝΑΤΟ εκτός ΕΕ, στις δομές και τις δραστηριότητες της ΕΕ.
Κατά την ανάπτυξη αυτού του JVP, και οι δύο πλευρές θα μπορούσαν να επωφεληθούν από τις σχετικές πτυχές του IR 2021. Θα μπορούσαν επίσης να εμπνευστούν από τις διατάξεις συμβατικών ρυθμίσεων μεταξύ του Ηνωμένου Βασιλείου, της Γαλλίας και της Γερμανίας.
Πιθανά στοιχεία αυτού του JVP μπορεί να περιλαμβάνουν:
Εστιασμένες, περιοδικές και θεσμικές διαβουλεύσεις μεταξύ των δύο χωρών για να ευθυγραμμιστούν (στο μέτρο του δυνατού) οι αντιλήψεις τους για απειλές στη νέα εποχή του στρατηγικού ανταγωνισμού μεταξύ των ΗΠΑ, της Ρωσίας και της Κίνας ·
Κοινή επιδίωξη επίτευξης συμφωνίας παρόμοιας με τις Συνθήκες του Lancaster House του 2010 μεταξύ Ηνωμένου Βασιλείου και Γαλλίας
Αυξημένη συνεργασία για τη δημιουργία ενός κοινού Κέντρου Αριστείας για τις Υβριδικές και Κυβερνητικές Επιχειρήσεις.
Περαιτέρω συνεργασία με σκοπό τη δημιουργία μόνιμης και κοινής δομής, για την καταπολέμηση νέων και αναδυόμενων προκλήσεων ασφάλειας, όπως η αλλαγή του κλίματος και οι πανδημίες ·
Αναζητώντας νέους δρόμους συνεργασίας για τεχνολογίες που έχουν άμεσο αντίκτυπο στην ασφάλεια και την άμυνα, όπως το διάστημα, το AI, τα μη επανδρωμένα οχήματα και η ρομποτική.
Επιπλέον, θα μπορούσε να προβλέψει αυξημένη συνεργασία μεταξύ αεροδιαστημικών οργανισμών και ιδρυμάτων, συμπεριλαμβανομένης ιδίως της από κοινού παραγωγής μαχητικών αεροσκαφών πέμπτης γενιάς, drone και διαστημικής τεχνολογίας, καθώς και της πιθανής συμμετοχής της τουρκικής αμυντικής βιομηχανίας στο πολυεθνικό έργο της έκτης γενιάς μαχητικά αεροσκάφη (π.χ. Tempest Project) και στην ικανότητα ναυπηγικής ·
Συνεχής ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών που αποκτήθηκαν σε αποστολές με δομημένο τρόπο.
Κοινή πρόταση Μ. Βρετανίας και Τουρκίας για την επίτευξη ενός «Νέου Διατλαντικού Συμφώνου» μεταξύ ΝΑΤΟ και ΕΕ, για ενίσχυση του ρόλου των συμμάχων εκτός ΕΕ με πιο συγκεκριμένο τρόπο σε αποστολές και επιχειρήσεις υπό την ηγεσία της ΕΕ, σε αμοιβαία και κοινά συμφέροντα στο νέο περιβάλλον ασφάλειας.
Εδώ, οι σύμμαχοι εκτός ΕΕ θα πρέπει να αναπτύξουν μια κοινή θέση πριν από την επικείμενη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ στις 14 Ιουνίου"
Τα παραπάνω είναι προτάσεις-εισηγήσεις Τούρκων αντιπροσώπων στο ΝΑΤΟ επί σειρά χρόνων και φανερώνουν τον τουρκικό σχεδιασμό για σύσφιξη των σχέσεων με τη Μ.Βρετανία, αλλά και της μεθόδου προκειμένου να έχουν λόγο, θέση και άποψη και ισχύ στην αρχιτεκτονική της ασφάλειας της ΕΕ, ενώ δεν είναι μέλη της.
Η Ελλάδα θα πρέπει να είναι εξόχως προσεκτική σε τυχόν κινήσεις χάραξης ενιαίας πολιτικής Μ. Βρετανίας-Τουρκίας εντός του ΝΑΤΟ αλλά και διμερώς, αφού η Τουρκία επιθυμεί να μπεί από την πίσω πόρτα και να έχει ρόλο και άποψη στη διαμόρφωση της εξωτερικής πολιτικής και άμυνας της ΕΕ.
Ο λόγος εμφανέστατος, αφού η Άγκυρα αντιλήφθηκε πρόσφατα ότι τα ελληνοτουρκικά και κυπριοτουρκικά "ζητήματα" είναι ταυτόχρονα και Ευρωτουρκικά και έτσι αντιμετωπίζονται από την ΕΕ.
Η Τουρκία αυτό θέλει να το ανατρέψει.
