Η Τουρκία τοποθετείται ως εμπλεκόμενος φορέας στη διαδικασία προοπτικής διευθέτησης της σύγκρουσης του Ναγκόρνο-Καραμπάχ μεταξύ του Αζερμπαϊτζάν και της Αρμενίας, αλλάζοντας την ισορροπία υπέρ των Αζέρων συμμάχων της παρέχοντάς τους στρατιωτικούς συμβούλους, τεχνική βοήθεια, ένοπλα drone και άλλη στρατιωτική ενίσχυση.
Με το βλέμμα στον Καύκασο, η Άγκυρα στοχεύει να επηρεάσει τη σειρά λύσεων στη σύγκρουση, υποστηρίζοντας ότι οι σημερινοί διαμεσολαβητές -είναι η Ομάδα του Μινσκ του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ), υπό την προεδρία της Ρωσίας, της Γαλλίας και των Ηνωμένων Πολιτειών - δεν κατάφεραν να σημειώσουν πρόοδο από το 1994. Σαν....αναπληρωτής της κυβέρνησης των Αζέρων, η Άγκυρα ζήτησε «απόσυρση της Αρμενίας από τα εδάφη που καταλαμβάνει» και αμφισβήτησε τα βήματα της ομάδας του Μινσκ. Ο Πρόεδρος των Αζέρων Ιλάμ Αλίγιεφ δήλωσε στις 6 Οκτωβρίου ότι η Τουρκία «πρέπει να είναι μέρος της διαδικασίας διευθέτησης» στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, ενώ συγχαίρει την αποτελεσματικότητα των τουρκικών αεροσκαφών.
Με βάση τα μηνύματα Τουρκίας-Αζερμπαϊτζάν , θα μπορούσε κανείς να κάνει τις ακόλουθες παρατηρήσεις για τη σύγκρουση:
-Ο στόχος του Αζερμπαϊτζάν και της Τουρκίας είναι η πλήρης στρατιωτική κατάληψη του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, όχι μόνο των επτά περιβαλλόμενων περιφερειών, για διάφορους παράγοντες.
Πάνω απ 'όλα, η Ρωσία έχει υιοθετήσει μια πολύ προσεκτική στάση στον Καύκασο, επιβαρυμένη με άλλες συγκρούσεις στη Συρία, τη Λιβύη, την Ουκρανία και την Κριμαία. Οι Ηνωμένες Πολιτείες, εν τω μεταξύ, απασχολούνται με τις προεδρικές εκλογές τους, ενώ η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει χάσει το διπλωματικό της βάρος και η Αρμενία απέτυχε να συγκεντρώσει την επιθυμητή υποστήριξη από τη διεθνή κοινότητα.
Ωστόσο, οι παρατεταμένες μάχες θα μπορούσαν να προκαλέσουν ανεπιθύμητο στρατιωτικό, ανθρωπιστικό, οικονομικό και διπλωματικό κόστος για το Μπακού και την Άγκυρα και να τους αναγκάσουν να επανεξετάσουν τις στάσεις τους. Έτσι, η επιστροφή στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων θα μπορούσε να γίνει αναπόφευκτη μετά από μερικές μερικές νίκες σε νότιες περιοχές όπως η Jabrail και η Fuzuli. Σε μια ένδειξη ότι το Μπακού πλησιάζει σε εκείνο το σημείο, ο Aliyev κάλεσε το Ερεβάν στις 4 Οκτωβρίου να ορίσει ένα χρονοδιάγραμμα για την έξοδο από το Ναγκόρνο-Καραμπάχ και τις γύρω περιοχές των Αζέρων, θέτοντας μια κάπως πιο ήπια προϋπόθεση για την κατάπαυση του πυρός από την Άγκυρα. Η επίσκεψη του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών Τσαβούσογλου στο Μπακού είναι άλλο ένα σημάδι ότι ο δρόμος για την διπλωματία ανοίγει αργά.
-Ο κύριος στόχος της στάσης της Τουρκίας είναι να εισαχθεί στην εξίσωση εξουσίας στον Καύκασο, εκτός από την άντληση παραχωρήσεων από τη Ρωσία στις συγκρούσεις της Συρίας και της Λιβύης.
Η Άγκυρα μπορεί να προσπαθήσει να δυσφημίσει πλήρως την ομάδα του Μινσκ και να την αντικαταστήσει με μια νέα πλατφόρμα διακανονισμού υπό την ηγεσία της μαζί με αυτήν της Μόσχας. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψής του στο Μπακού ο Τσαβούσογλου δεν στοιχίστηκε με τις διεθνείς εκκλήσεις κατάπαυσης του πυρός, λέγοντας: “Και τι θα ακολουθήσει; Ποια ήταν η χρήση προηγούμενων εκεχειριών; Μπορείτε να πείτε στην Αρμενία να αποσυρθεί αμέσως από το έδαφος των Αζέρων; Είστε σε θέση να βρείτε μια λύση για να εξασφαλίσετε την απόσυρσή της; Οχι δεν είστε". Τα μέλη της ομάδας του Μινσκ «εξίσωσαν τον κατακτητή και το θύμα», είπε ο Τούρκος αξιωματούχος προτρέποντας «ολόκληρο τον κόσμο» να αναγνωρίσει ότι «τα πράγματα δεν μπορούν να συνεχιστούν έτσι».
-Ένας τουρκο-ρωσικός μηχανισμός διαλόγου που βασίζεται στις συμφωνίες των Αστάνα, Σότσι και Μόσχας αποδείχθηκε βιώσιμος στη Συρία και ένας αδήλωτος διάλογος βρίσκεται σε εξέλιξη μεταξύ των δύο στη Λιβύη. Το ίδιο μοντέλο, ελπίζει η Άγκυρα, ότι θα μπορούσε να αναπαραχθεί στον Καύκασο.
Εάν δεν συμβεί κάτι τέτοιο η επόμενη προσπάθειά της αφορά στην επέκταση της ομάδας του Μινσκ ώστε να συμπεριλάβει και την ίδια την Τουρκία. Μια τέτοια κίνηση, ωστόσο, θα ήταν μάλλον αμφισβητήσιμη, δεδομένου ότι η Τουρκία θα διεκδικήσει έναν ρόλο διαμεσολαβητή αφού συμμετείχε ανοιχτά στη σύγκρουση, για να μην αναφέρουμε τον εκνευρισμό του Ερντογάν με τη συμμετοχή της Γαλλίας.
-Όσο για τους Ρώσους, θα πρέπει να αισθάνονται ότι έχουν χάσει όλη τους την ικανότητα και τις επιλογές παρέμβασης για να συμφωνήσουν να μοιραστούν επιρροή με τους Τούρκους σε μια περιοχή στην οποία έχουν κυριαρχήσει για δύο αιώνες.
Η σημασία της Τουρκικής επιστροφής στον Καύκασο υπερβαίνει το ζήτημα του Ναγκόρνο-Καραμπάχ, θυμίζοντας τη δεκαετία του 1990, όταν η Άγκυρα ενδιαφέρθηκε πολύ για τον πόλεμο στην Τσετσενία και τον Καύκασο γενικά μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης. Η μεταφορά μαχητών από τη Συρία στο Αζερμπαϊτζάν φαίνεται να πυροδότησε αυτούς τους φόβους. Ο επικεφαλής των ξένων μυστικών υπηρεσιών της Ρωσίας προειδοποίησε την 6η Οκτωβρίου πως υπάρχει κίνδυνος η περιοχή «να γίνει ένα νέο σημείο εκκίνησης για διεθνείς τρομοκρατικές οργανώσεις, από όπου οι μαχητές θα μπορούσαν αργότερα να περάσουν σε κράτη που γειτνιάζουν με Αζερμπαϊτζάν και Αρμενία, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας» Οι παρατηρήσεις του υποδηλώνουν ότι η Μόσχα αξιολογεί ήδη άμεσους κινδύνους για την επικράτειά της.
Ωστόσο, ορισμένοι παράγοντες υποδηλώνουν ότι ο Πούτιν θα μπορούσε να αναγκαστεί να βρει μια μέση λύση με τον Ερντογάν. Κατ 'αρχάς, η Ρωσία δεν μπορεί να αγνοήσει τον κίνδυνο εκτροπής του πολέμου στην Αρμενία. Σε ένα τέτοιο σενάριο, το Ερεβάν θα ανέφερε σίγουρα την θεσμική αρχή «ένας για όλους, όλοι για έναν» του ρωσικού οργανισμού συλλογικής συνθήκης για την ασφάλεια. Η Λευκορωσία, το μοναδικό μέλος της ομάδας με σημαντική στρατιωτική δύναμη εκτός της Ρωσίας, έχει ήδη αναλωθεί σε εσωτερικές αναταραχές.
-Όσο οι συγκρούσεις παραμένουν περιορισμένες στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ, η Ρωσία μπορεί να παίξει τον ρόλο του “μεγάλου αδερφού” χωρίς να παρέμβει άμεσα. Βήμα βήμα και με την εμπλοκή της Τουρκίας η κρίση μπορεί να εξελιχθεί σε ζήτημα του ΝΑΤΟ, το οποίο, για τη Ρωσία, είναι ένα άλλο εφιαλτικό σενάριο.
Επιπλέον, η Άγκυρα φαίνεται ενθουσιασμένη από μια αισθητή μείωση της ικανότητας ελέγχου που της Ρωσίας στην άλλοτε ευρύτερη Σοβιετική περιοχή. . Η συμμετοχή της Τουρκίας στην πλευρά του Αζερμπαϊτζάν περιορίζει την επιρροή της Μόσχας στο Μπακού. Οι δεσμοί της Μόσχας με το Ερεβάν, εν τω μεταξύ, έχουν πληγεί ένοτνα από τη δυσπιστία μετά από την «βελούδινη επανάσταση» της Αρμενίας το 2018, η οποία έφερε τον Νικόλ Πασιανάν στην προεδρία. Παρά την επιθυμία του να απομακρύνει την Αρμενία από τη ρωσική επιρροή, ο Pashinyan είχε πολλές κλήσεις με τον Πούτιν για τις συγκρούσεις στο Ναγκόρνο-Καραμπάχ που ξέσπασαν στα τέλη Σεπτεμβρίου, αναγνωρίζοντας την ανάγκη του Ερεβάν για ρωσική προστασία. Έχει εκφράσει την πεποίθηση ότι η Ρωσία θα εκπληρώσει τις «υποχρεώσεις της από τη συνθήκη», εάν χρειαστεί, δηλώνοντας ετοιμότητα για «αμοιβαίες παραχωρήσεις» με το Αζερμπαϊτζάν. Ωστόσο, το Μπακού φαίνεται απαλλαγμένο από μια παρόμοια αίσθηση ότι είναι στην γωνία, γεγονός που καθιστά πιο δύσκολο για τη Μόσχα να παρέμβει.
-Τέλος, ο Πούτιν πρέπει να εξετάσει τα εκτεταμένα εμπορικά συμφέροντα που έχουν οι ρωσικοί ενεργειακοί γίγαντες Gazprom, Transneft και Lukoil στο Αζερμπαϊτζάν.
Όλοι αυτοί οι παράγοντες ωθούν τον Πούτιν να προχωρήσει προσεκτικά ενώ ενισχύει το ρόλο του Ερντογάν. Η αποτυχία να μιλήσει με το Μπακού για εκεχειρία μπορεί να ανοίξει την πόρτα στα σενάρια που φοβάται η Ρωσία.
