Τα υποβρύχια είναι ίσως το πιο υποτιμημένο «στρατηγικό» όπλο στον κόσμο. Ίσως φταίει το γεγονός ότι κανείς δεν τα βλέπει, κανείς δεν γνωρίζει τίποτα για το πώς λειτουργούν και το πού βρίσκονται. Αυτή η stealth επιχείρηση είναι αυτή που τα καθιστά τους υπέρτατους φονιάδες των θαλασσών. Στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, όπου οι αποστάσεις είναι μικρές αλλά τα βάθη μεγάλα και τα στενά αμέτρητα, η αθέατη παρουσία ενός σύγχρονου υποβρυχίου τύπου AIP (Air-Independent Propulsion) αρκεί για να ακινητοποιήσει στόλους, να αποτρέψει απόπειρες «τετελεσμένων» και να δώσει σε μια χώρα στρατηγικό βάθος. Η Ελλάδα το ξέρει καλά: τα υποβρύχια Type 214HN Κλάσης «Παπανικολής» της χαρίζουν εδώ και χρόνια αυτήν την ικανότητα. Ήρθε όμως η ώρα να τα αναβαθμίσει και παράλληλα να προσθέσουμε στον υποβρύχιο στόλο μας νέα, φονικότερα σκάφη;
Το ελληνικό υπουργείο άμυνας πιστεύει πως ναι, ήρθε η ώρα για το επόμενο βήμα. Το 2025 η Αθήνα ενέκρινε επίσημα ένα αντίστοιχο πρόγραμμα με ρητό στόχο τέσσερα νέα υποβρύχια και εκσυγχρονισμό των υπαρχόντων. Τα κονδύλια θα παρθούν από το τεράστιο πρόγραμμα αξίας 25 δισεκατομμυρίων ευρώ που θα δαπανήσει η χώρα μας μέχρι το 2036 για να εκσυγχρονίσει όλες τις ένοπλες δυνάμεις της.
Βλέποντας την προθυμία της χώρας μας να εκσυγχρονίσει τις υποβρύχιες δυνατότητές της, η Νότια Κορέα αποφάσισε πρόσφατα να μας κάνει μία πρόταση που δεν μπορούμε να αρνηθούμε. Φυσικά η Αθήνα δεν έχει πει ακόμη το ναι, ωστόσο πρέπει να παραδεχτούμε πως η προσφορά των Νοτιοκορεατών ακούγεται ήδη πολύ ελκυστική.. Η Σεούλ, με τον ναυπηγικό γίγαντα Hanwha Ocean (πρώην DSME), θέλει να πουλήσει στην Ελλάδα δύο πράγματα: πρώτον ένα πακέτο αναβάθμισης για τα υπάρχοντα 214HN και δεύτερον, τα πανίσχυρα υποβρύχια βαλλιστικών πυραύλων ΚSS-III (κλάση Dosan Ahn Chang-ho).
Ο ελληνικός υποβρύχιος στόλος σήμερα
Για να δούμε πόσο συμφέρουσα θα ήταν μία τέτοια πρόταση για την χώρα μας, ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Το ελληνικό πολεμικό ναυτικό επιχειρεί σήμερα τέσσερα υποβρύχια Type 214HN (Κλάση Παπανικολής) και ένα εκσυγχρονισμένο Type 209/1500 AIP (“Ωκεανός”), ενώ τα παλαιότερα σκάφη τύπου 209 αποσύρονται σταδιακά. Η κλάση Παπανικολής διαθέτει σύστημα πρόωσης τύπου ΑΙΡ για παρατεταμένες επιχειρήσεις κάτω από την επιφάνεια του νερού, προηγμένα σόναρ και εξαιρετικά χαμηλό ακουστικό αποτύπωμα. Αυτός είναι και ο λόγος που θεωρείται «game changer» για το Αιγαίο. Τα τελευταία χρόνια η Ελλάδα προχώρησε στην ανανέωση οπλισμού τους με τορπίλες βαρέως τύπου DM2A4 SeaHake Mod 4 και με ένα σύστημα αντιμέτρων.
Ο στόχος του ελληνικού πολεμικού ναυτικού σήμερα είναι εντός της επόμενης δεκαετίας να πραγματοποιηθεί αναβάθμιση μέσης ζωής (MLU, δηλαδή mid-life upgrade) στα τέσσερα υποβρύχια Παπανικολής, με την οποία θα εγκατασταθούν νέα ηλεκτρονικά, αισθητήρες/σόναρ, σύστημα διαχείρισης μάχης, περισκόπια και αντίμετρα. Παράλληλα, το υπουργείο άμυνας σκοπεύει να αγοράσει και τέσσερα νέα υποβρύχια που θα αντικαταστήσουν οριστικά τα παλαιότερα τύπου 209.
Η πρόταση της Νότιας Κορέας
Η πρόταση της Νότιας Κορέας για τον υποβρύχιο στόλο του ναυτικού μας χωρίζεται σε δύο τμήματα. Το ένα αφορά την αναβάθμιση των τεσσάρων υποβρυχίων κλάσης Παπανικολής και το άλλο αφορά την αγορά νέων υποβρυχίων νοτιοκορεάτικου σχεδιασμού.
Η Αναβάθμιση των Type 214HN «Παπανικολής»
Η Σεούλ λοιπόν προτίθεται να αναλάβει την αναβάθμιση μέσης ζωής της κλάσης Παπανικολής. Η λογική είναι να εγκατασταθεί σύγχρονο πακέτο αισθητήρων/σόναρ, νεότερα ηλεκτρονικά, αναβαθμισμένο σύστημα διαχείρισης μάχης, ψηφιακά περισκόπια και πλήρες πακέτο αυτοπροστασίας. Απώτερος στόχος της διαδικασίας θα είναι τα 214 μας να παραμείνουν επικίνδυνα μέχρι την δεκαετία του '2040. Παράλληλα, το ελληνικό πολεμικό ναυτικό συνεχίζει να παραλαμβάνει τορπίλες τύπου SeaHake Mod 4 για αυτά τα σκάφη, ενώ μελλοντικά θα μπορούσαν να αγοραστούν και επιπρόσθετα οπλικά συστήματα και αντίμετρα.
Νέα υποβρύχια: KSS-III
Το δεύτερο σκέλος της νοτιοκορεάτικης πρότασης περιλαμβάνει την προσφορά του KSS-III, ενός συμβατικού υποβρυχίου των 3.000+ τόνων με σύστημα ΑΙΡ και μπαταρίες λιθίου (είναι diesel-ηλεκτρικά), που φέρει κάθετες κυψέλες 6 ή 10 κελιών για πυραύλους κρουζ ή βαλλιστικούς και φυσικά τορπιλοσωλήνες διαμετρήματος 533 χιλιοστών. Η Νότια Κορέα παράγει σήμερα τα δικά της υποβρύχια KSS-III, τα οποία θα επιχειρούν εντός της κλάσης Dosan Ahn Changho. Αν και ο βασικός σχεδιασμός είναι ο ίδιος, τα υποβρύχια παράγονται σε δύο διαφορετικές εκδόσεις την Batch-I και την Batch-II, η οποία είναι βαρύτερα οπλισμένη και καλύτερα εξοπλισμένη.
Η έκδοση Batch-I φέρει 6 κελιά κάθετης εκτόξευσης (VLS), ενώ η Batch-II φέρει 10 κελιά. Και οι δύο εκδόσεις, όταν γίνουν επιχειρησιακές, θα μπορούν να εκτοξεύσουν τον βαλλιστικό πύραυλο υποβρύχιας εκτόξευσης Hyunmoo-4-4 εμβέλειας 500 χιλιομέτρων.
Πώς θα επωφελούνταν η χώρα μας από αυτό το πακέτο
Η πρώτη άμεση ωφέλεια για το ελληνικό πολεμικό ναυτικό από την νοτιοκορεάτικη πρόταση είναι ότι δεν θα δημιουργηθεί «κενό» ισχύος στον υποβρύχιο στόλο μας. Με την αναβάθμιση των τεσσάρων Παπανικολής, ο στόλος κρατά τις σημερινές του δυνατότητες στα υψηλότερα επίπεδα: νέα ηλεκτρονικά, σόναρ και σύστημα μάχης θα τα κάνουν να παραμείνουν «αόρατα» και επικίνδυνα μέχρι τη δεκαετία του ’40. Έτσι, η Ελλάδα κερδίζει χρόνο χωρίς να ρισκάρει απώλεια αποτροπής.
Η δεύτερη ωφέλεια αφορά τα νέα KSS-III. Αυτά τα υποβρύχια δίνουν για πρώτη φορά στο πολεμικό ναυτικό τη δυνατότητα υποβρυχιακής εκτόξευσης πυραύλων κρουζ μεγάλου βεληνεκούς, χάρη στο σύστημα κάθετης εκτόξευσης (VLS). Ακόμα κι αν το «βαλλιστικό» σκέλος παραμείνει εκτός εξαγωγών, η ικανότητα βαθιών πληγμάτων με πυραύλους κρουζ αποτελεί ένα τεράστιο βήμα μπροστά, γιατί δίνει στη χώρα πραγματική δύναμη στρατηγικής κρούσης.
Το τρίτο κομμάτι είναι η βιομηχανική διάσταση. Η κορεατική πρόταση δεν φέρνει απλά έτοιμα σκάφη: μιλάει για συμμετοχή ελληνικών ναυπηγείων, δηλαδή μεταφορά τεχνογνωσίας και δημιουργία θέσεων εργασίας εδώ. Αυτό σημαίνει πως τα υποβρύχια δεν θα είναι απλώς «αγορά από το ράφι», αλλά θα αφήσουν μόνιμο αποτύπωμα στην ελληνική βιομηχανία και θα βελτιώσουν την ικανότητα συντήρησης στο μέλλον.
Τέλος, υπάρχει και η γεωπολιτική διάσταση. Με ένα τέτοιο πακέτο η Ελλάδα δημιουργεί νέες συμμαχίες, αποκτά τεχνολογία αιχμής που σήμερα δεν έχει καμία άλλη χώρα στη Μεσόγειο και κερδίζει στρατηγικό πλεονέκτημα. Σε μια περίοδο που η ισορροπία δυνάμεων στην Ανατολική Μεσόγειο είναι ρευστή, η ύπαρξη υποβρυχίων με δυνατότητα πλήγματος σε μεγάλο βάθος αλλάζει εντελώς το παιχνίδι.
