Αναμφίβολα, η πιο κρίσιμη εξέλιξη στην πρόσφατη εξωτερική πολιτική της Τουρκία , την οποία προτάσσουν τα ΜΜΕ της εν λόγω χώρας, είναι η απόφαση της κυβέρνησης του Κόμματος Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) να εφαρμόσει τη Σύμβαση του 1936 για τα Στενά του Μοντρέ, λόγω της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Ωστόσο αυτή η απόφαση, η οποία θα περιορίσει τη διέλευση ρωσικών πλοίων στη Μαύρη Θάλασσα εφεξής βάσει του άρθρου 19 της σύμβασης, θα είχε τη δύναμη να επηρεάσει τις εξελίξεις στον πόλεμο στην Ουκρανία αν γινόταν νωρίτερα και όχι τώρα, όπου ουσιαστικά λόγω μη συμμετοχής του ΝΑΤΟ στις επιχειρήσεις, η Ρωσική κυριαρχία στον Εύξεινο πόντο είναι αδιαμφισβήτηση
Αναφορικά με την εσωτερική πολιτική ως κορυφαία εξέλιξη θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η δημόσια ανακοίνωση του σχεδίου Συντάγματος που ετοίμασαν τα έξι κόμματα της αντιπολίτευσης για την αντικατάσταση του τρέχοντος προεδρικού συστήματος, το οποίο επέκριναν ότι έσυρε την Τουρκία σε ένα μονοπρόσωπο καθεστώς
Αυτή είναι η πρώτη φορά που σχηματίζεται συνασπισμός αντιπολίτευσης ευρείας βάσης στην τουρκική πολιτική ιστορία.
Στην εξωτερική πολιτική, τα μάτια είναι στραμμένα στην Κωνσταντινούπολη λόγω της Σύμβασης του Μοντρέ και στην Άγκυρα λόγω του συνασπισμού της αντιπολίτευσης στην εσωτερική πολιτική.
Και τα δύο "σημεία καμπής" συμβαίνουν κατά τη διάρκεια του αγώνα της Τουρκίας σε μια σοβαρή οικονομική κρίση και θα έχουν επιπτώσεις στις προσπάθειες της Τουρκίας να βγει από την κρίση.
Η απόφαση εφαρμογής της Σύμβασης του Μοντρέ από την Τουρκία
Ο υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου έκανε μια δήλωση στις 27 Φεβρουαρίου ανακοινώνοντας ότι η Τουρκία θα «εφαρμόσει πλήρως» τη Σύμβαση του Μοντρέ. Η ανακοίνωση ήρθε αφότου ο Πρόεδρος της Ουκρανίας, Volodymyr Zelensky, είχε αναρτήσει ένα μήνυμα στο Twitter ευχαριστώντας τον Πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν «για την υποστήριξή τους» και «την απαγόρευση της διέλευσης ρωσικών πολεμικών πλοίων στη Μαύρη Θάλασσα».
Απαντώντας στην ερώτηση του YetkinReport, ανώτερος τουρκικός κυβερνητικός αξιωματούχος είπε στη συνέχεια ότι αυτή η απόφαση δεν είχε ληφθεί ακόμη, αλλά η αξιολόγηση εφαρμογής της ήταν ακόμη σε εξέλιξη.
Στη συνέχεια, Τούρκοι αξιωματούχοι αναφέρθηκαν στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία όχι ως προσωρινή στρατιωτική επιχείρηση αλλά ως κατάσταση πολέμου. Αυτοί οι ισχυρισμοί αποτέλεσαν τη βάση της απόφασής της να εφαρμόσει πλήρως το Montreux.
Πριν ο Τσαβούσογλου ανακοινώσει αυτή την απόφαση, πραγματοποίησε μια σειρά τηλεφωνικών συνομιλιών με τους υπουργούς Εξωτερικών της Ρωσίας, της Ουκρανίας, του Κατάρ και της Ολλανδίας, μεταξύ των οποίων η Helga Schmid, Γενική Γραμματέας του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) και τον Halit Τσέβικ, επικεφαλής της αποστολής παρατηρητών του ΟΑΣΕ στην Ουκρανία.
Μετά την απόφαση, ο Τσαβούσογλου συναντήθηκε με τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες.
Εννοείται ότι η κρίση τον έκανε να συνειδητοποιήσει όχι μόνο τη σημασία της συμφωνίας του Μοντρέ, που μέχρι πρόσφατα υποτιμούνταν από τα στελέχη του AKP, αλλά και τη σημασία της διπλωματίας .
Τι θα συνεπάγεται η εφαρμογή του Μοντρέ;
Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία βρήκε την Τουρκία εν μέσω οικονομικής κρίσης. Η Τουρκία εξαρτάται από τη Ρωσία όσον αφορά την αγορά φυσικού αερίου και την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Εισάγει σιτάρι κυρίως από τη Ρωσία και την Ουκρανία. Η κυβέρνηση βασίζεται σε τουρίστες από τη Ρωσία και την Ουκρανία για τις ταμειακές ροές της. Σύμφωνα με τον οικονομολόγο Gizem Öztok Altınsaç, η συνολική ζημιά στην Τουρκία από αυτή την εισβολή μπορεί να φτάσει τα 30-35 δισεκατομμύρια δολάρια.
Η κατάσταση θα μπορούσε επίσης να εμποδίσει την κυβέρνηση να χαλαρώσει τις αυξήσεις των τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς έχει υποσχεθεί να μετριάσει τη δημόσια κατακραυγή. Την πρώτη επίδραση στην οικονομία την είδαμε στην αύξηση ρεκόρ στις τιμές της βενζίνης και του ντίζελ.
Η απόφαση της Τουρκίας να εφαρμόσει το άρθρο 19 του Μοντρέ δεν κλείνει εντελώς τα Στενά στα ρωσικά πολεμικά πλοία. Υπό ορισμένες προϋποθέσεις σε άλλα άρθρα, επιτρέπει τη διέλευση και την πλοήγηση.
Σύμφωνα με τη σύμβαση, η Τουρκία δίνει προθεσμία 15 ημέρες νωρίτερα για τα πολεμικά πλοία που ανήκουν σε εμπόλεμες δυνάμεις, είτε είναι Δυνάμεις της Μαύρης Θάλασσας είτε όχι, που βρίσκονται μακριά από τις βάσεις τους, να επιστρέψουν σε αυτές
Η εφαρμογή της Συνθήκης του Μοντρέ από την Τουρκία, στην οποία δεν κατέφυγε ούτε κατά την περίοδο του Ψυχρού Πολέμου, ευελπιστούν οι Τούρκοι ότι θα αναβαθμίσει τις σχέσεις της με ΗΠΑ -ΕΕ και θα φέρει πιο κοντά την Άγκυρα στη Δύση με αφορμή την κρίση της Ουκρανίας.
Με αυτή την απόφαση, χωρίς να έρχεται σε πλήρη σύγκρουση με τη Ρωσία, ο Ερντογάν έκανε μια συμβολική αλλά όχι ουσιαστική κίνηση που θα μπορούσε να θεωρηθεί ως ένα θετικό βήμα του Τούρκου Προέδρου προς τη Δύση
Ωστόσο, είναι πολύ νωρίς και αβέβαιο για να πούμε εάν αυτή η απόφαση της Τουρκίας για εφαρμογή της Συνθήκης του Μοντρέ, ότι θα προσελκύσει δυτικούς επενδυτές, των οποίων οι επιφυλάξεις έχουν ως αφετηρία τον Ερντογάν και όχι την Τουρκία.
Σημείο καμπής στην εσωτερική πολιτική σκηνή
Τα κόμματα της αντιπολίτευσης στην Τουρκία σχημάτισαν έναν άνευ προηγουμένου συνασπισμό. Στις τοπικές εκλογές του 2018, το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) της αξιωματικής αντιπολίτευσης και το Κόμμα İYİ είχαν σχηματίσει τη Συμμαχία Εθνών.
Στις τοπικές εκλογές του 2019, η συμμαχία κέρδισε με επιτυχία τις μητροπολιτικές πόλεις, συμπεριλαμβανομένης της Κωνσταντινούπολης και της Άγκυρας, από τη μακροχρόνια διακυβέρνηση του AKP
.Σήμερα, η συμμαχία έχει εξελιχθεί σε ένωση με έξι κόμματα που στοχεύουν να κερδίσουν τις εκλογές του 2023, να σχηματίσουν κοινή κυβέρνηση και να αλλάξουν το σύνταγμα σύμφωνα με τις αρχές του κοινοβουλευτικού καθεστώτος.
Αυτή η συμμαχία έχει τρεις στόχους:
1- Να επιλέξει έναν προεδρικό υποψήφιο που έχει πιθανότητες να εκλεγεί έναντι του Ερντογάν και που μπορεί να διαχειριστεί ομαλά τη μετάβαση της χώρας
2- Σύνταξη προγράμματος που μπορεί να βγάλει τη χώρα από την οικονομική και διακυβέρνηση κρίση
3- Καθορισμός του προσωπικού που θα εφαρμόσει αυτήν την αλλαγή.
Σημείο καμπής αποτέλεσε συνεπώς η 28 Φεβρουαρίου καθώς ο συνασπισμός ανακοίνωσε το πολιτικό του πρόγραμμα με δημόσια εκδήλωση.
Ο συνασπισμός της αντιπολίτευσης θα ανακοινώσει ένα πρόγραμμα για το πώς θα διορθωθεί η οικονομία με σκοπό να κερδίσει την εμπιστοσύνη των ανθρώπων που υποφέρουν από την οικονομική κρίση.
Στα πολιτικά παρασκήνια συζητούν εδώ και καιρό ότι οι έξι αρχηγοί της αντιπολίτευσης έχουν ήδη ξεκινήσει τις συνομιλίες τους για να καθορίσουν στελέχη που θα λειτουργούν σύμφωνα με το ισχύον σύνταγμα εάν η αντιπολίτευση πάρει την εξουσία.
Δεν αναζητείται ο «δεύτερος Ερντογάν».
Το να δίνεται προτεραιότητα στα ανώτερα διευθυντικά στελέχη πριν από τον υποψήφιο έχει επίσης νόημα όσον αφορά το ποιος θα είναι ο υποψήφιος. Οι ηγέτες της αντιπολίτευσης θέλουν να καθορίσουν από κοινού το εύρος κινήσεων, ώστε όποιος και αν είναι υποψήφιος να μην ενεργεί αυθαίρετα και να μην γίνει ο «Δεύτερος Ερντογάν» εάν εκλεγεί.
Αυτός ο συνασπισμός έγινε εφικτός από τον ηγέτη του CHP Kemal Kılıçdaroğlu και την αρχηγό του IYI Party Meral Akşener , ενώ ο αρχηγός του Δημοκρατικού Κόμματος Gültekin Uysal θα πρέπει να προστεθεί με τη σταθερή του στάση παρά την έλλειψη ψήφων, ενεργώντας με στόχο να δράσουν μαζί μετά τις τοπικές εκλογές του 2019.
Αν πάμε λίγο πίσω, μπορούμε να διαπιστώσουμε ότι ο Kılıçdaroğlu «δάνεισε» 15 βουλευτές του CHP στο İYİ Party για να διευκολύνει το νεοσύστατο κόμμα να εισέλθει στις εκλογές του 2018 και να έχει έδρες στη Μεγάλη Εθνοσυνέλευση της Τουρκίας.
Ίσως μπορούμε να πούμε ότι ο Kılıçdaroğlu είναι το τσιμέντο της σημερινής δομής. Διότι αν υπήρχε άλλο όνομα στην κεφαλή του CHP που έπαιζε πιο προσωπικά μπορεί να μην ήταν έτσι τα πράγματα
Οι επόμενοι 15 μήνες θα δείξουν εάν ο συνασπισμός της αντιπολίτευσης θα πετύχει ή όχι.
Ωστόσο, η 28η Φεβρουαρίου 2022 θα θεωρηθεί σημείο καμπής λόγω των εξελίξεων στην εξωτερική και εσωτερική πολιτική της Τουρκίας, διατείνονται τα τουρκικά ΜΜΕ
Διαπιστώσεις-Συμπεράσματα
Από τα παραπάνω συνάγεται ότι η Τουρκία προέβη χθές σε δύο σημαντικές κινήσεις στην εξωτερική και εσωτερική πολιτική σκηνή.
Αναφορικά με την εφαρμογή της Συνθήκης του Μοντρέ από τους Τούρκους μένει να δούμε αν και πως το "πούλησαν" οι Τούρκοι σε ΗΠΑ-ΕΕ, εάν δηλαδή ζήτησαν κάποια ανταλλάγματα, ποιά είναι αυτά και κατά πόσον στρέφονται σε βάρος της Ελλάδας
Δεν αποκλείεται η Τουρκία να επιχειρήσει να συνδυάσει τη Συνθήκη του Μοντρέ με την αποστρατικοποίηση των νησιών μας στο Βόρειο Αιγαίο, κάτι το οποίο αναμένουμε για την συνέχεια, ή και να εξαργυρώσει την ευμενή ουδετερότητά της πρός τη Ρωσία, με μια δήλωση πρόθεσης αναγνώρισης ή ακόμη και αναγνώρισης του ψευδοκράτους στην Κύπρο από τον Πούτιν, καθώς επίσης και με τυχόν επίσημη τοποθέτηση του Ρωσικού ΥΠΕΞ για τη Θράκη μας και τις τουρκικές αξιώσεις.
Βέβαια τόσο οι ΗΠΑ όσο και η ΕΕ έχουν αντιληφθεί το διπρόσωπο ρόλο της Τουρκίας και πως ο Ερντογάν ψαρεύει σε θολά νερά, αφού επί της ουσίας όπως προανέφερα το κλείσιμο ή όχι των Στενών στην παρούσα φάση, ουδόλως θα επηρεάσει την εξέλιξη των επιχειρήσεων, αφού στη Μαύρη θάλασσα ο Ρωσικός στόλος δεν έχει αντίπαλο μιας και το ΝΑΤΟ απέχει από την άμεση συμμετοχή του στη διεξαγωγή των επιχειρήσεων στην Ουκρανία
Συνεπώς παρά τα όσα προσπαθούν να μας σερβίρουν τα τουρκικά ΜΜΕ , ότι τάχα η εφαρμογή της Συνθήκης του Μοντρέ από την Τουρκία, αποτελεί σημείο στην εξωτερική πολιτική της χώρας , αυτό δεν ισχύει.
