Σε μια σειρά κρίσιμων παρεμβάσεων που στοχεύουν στην ολική αναβάθμιση του θεσμού των Υπαξιωματικών προχωρά το Υπουργείο Εθνικής Άμυνας. Οι αλλαγές, οι οποίες περιλαμβάνονται στο σχέδιο νόμου «Χάρτης μετάβασης των Ενόπλων Δυνάμεων στη νέα εποχή», φιλοδοξούν να καταστήσουν τους Υπαξιωματικούς ουσιαστικό πολλαπλασιαστή ισχύος και κεντρικό πυλώνα της επιχειρησιακής ικανότητας του στρατεύματος.
Σύμφωνα με πηγές του Υπουργείου, για πρώτη φορά αναγνωρίζεται έμπρακτα η αξία και το σύνθετο έργο που καλούνται να επιτελέσουν τα στελέχη αυτά, βάσει των σύγχρονων αναγκών για την επιχειρησιακή ετοιμότητα της χώρας.
Διακριτός Ρόλος και Μισθολογική Ενίσχυση
Κεντρικός άξονας της μεταρρύθμισης είναι η απόδοση διακριτής θέσης και σαφούς καθηκοντολογίου στους Υπαξιωματικούς, στοιχεία που θα εναρμονίζονται πλήρως με το νέο βαθμολόγιο. Παράλληλα, προβλέπεται η σημαντική βελτίωση των οικονομικών απολαβών τους μέσω αυξήσεων, οι οποίες χρηματοδοτούνται από την εξοικονόμηση πόρων της «Ατζέντας 2030».
Επιπρόσθετα, αναβαθμίζονται η εκπαίδευση και οι τίτλοι σπουδών που λαμβάνουν κατά τη θητεία τους, ενώ καινοτομία αποτελεί το γεγονός ότι η βαθμολογική τους εξέλιξη αποσυνδέεται πλέον από το μισθολόγιο.
Η Στρέβλωση της Ιεραρχικής Πυραμίδας
Βασική επιδίωξη του νομοσχεδίου είναι η διόρθωση της μακροχρόνιας ανισορροπίας στη σύνθεση του στρατεύματος. Σήμερα, καταγράφεται το παράδοξο η αναλογία Αξιωματικών προς Υπαξιωματικούς να είναι 1 προς 0,8, γεγονός που υπονομεύει τη λειτουργία και την επιχειρησιακή ικανότητα των μονάδων.
Ενδεικτικά της στρέβλωσης είναι τα στατιστικά στοιχεία που παραθέτουν αρμόδιες πηγές:
Υπάρχουν εξαπλάσιοι ταγματάρχες από επιλοχίες.
Οι ταγματάρχες είναι πενταπλάσιοι από τους λοχίες.
Οι συνταγματάρχες είναι υπερδιπλάσιοι των λοχιών.
Το Υπουργείο τονίζει πως αυτή η δομή δεν συνάδει με σύγχρονα πρότυπα, καθώς οι Ελληνικές Ένοπλες Δυνάμεις εμφανίζονται να έχουν περισσότερους στρατηγούς ακόμη και από τον στρατό των ΗΠΑ, ενώ θεωρείται επιχειρησιακά απαράδεκτο οι Υπαξιωματικοί να υστερούν αριθμητικά των Αξιωματικών. Τέλος, σημειώνεται ως προβληματικό το γεγονός ότι σήμερα το 65% των υπηρετούντων Αξιωματικών προέρχεται από το σώμα των Υπαξιωματικών και των ΕΠΟΠ/ΕΜΘ.
«Ατζέντα 2030»: Το νέο λειτουργικό μοντέλο των Ενόπλων Δυνάμεων και η αναδιάρθρωση της ιεραρχίας
Πέρα από την προμήθεια σύγχρονων οπλικών συστημάτων, οι Ένοπλες Δυνάμεις της χώρας εισέρχονται σε φάση δομικού ανασχηματισμού. Ζητούμενο είναι η υιοθέτηση ενός σύγχρονου μοντέλου οργάνωσης και λειτουργίας, εναρμονισμένου με τα πρότυπα των πιο προηγμένων στρατών παγκοσμίως.
Στο πλαίσιο της «Ατζέντας 2030», όπως αναφέρουν πηγές του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, προωθείται η αναγκαία συγχώνευση στρατοπέδων και μονάδων. Στόχος είναι η ενίσχυση της αποτρεπτικής ισχύος και η βελτίωση της στελέχωσης, κινήσεις που απαιτούν αντίστοιχες παρεμβάσεις και στην ιεραρχική δομή του προσωπικού. Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, η λογική παρελθόντων ετών, μέσω πολλαπλών ευεργετικών διατάξεων, οδήγησε στη συσσώρευση υπεράριθμων ανώτερων αξιωματικών. Το αποτέλεσμα ήταν η δημιουργία μιας «ανεστραμμένης ιεραρχικής πυραμίδας», η οποία αποδυναμώνει τη λειτουργία των μονάδων και υπονομεύει την αποτελεσματικότητά τους.
Τέλος στο καθεστώς «βαθμοί αντί για μισθούς»
Το Υπουργείο χαρακτηρίζει «χρεοκοπημένη» την πρακτική του παρελθόντος να χορηγούνται βαθμοί στους υπαξιωματικούς ως αντίβαρο στους χαμηλούς μισθούς. Το νέο νομοθέτημα επιχειρεί να αποκαταστήσει την ορθολογική δομή, εισάγοντας έναν σαφή διαχωρισμό Αξιωματικών – Υπαξιωματικών σε αναλογία 1 προς 3.
Πλέον, τίθεται ανώτατο όριο οργανικών θέσεων ανά βαθμό, κλάδο και κατηγορία προέλευσης. Καθιερώνεται νέο σύστημα προαγωγών, όπου η βαθμολογική ανέλιξη δεν θα είναι «ισοπεδωτική», αλλά θα πραγματοποιείται αποκλειστικά για την κάλυψη κενών προβλεπόμενων θέσεων. Παράλληλα, αλλάζει ριζικά το μοντέλο αξιολόγησης: το παρωχημένο σύστημα, όπου σχεδόν το σύνολο των στελεχών προάγονταν με τη μέγιστη βαθμολογία, αντικαθίσταται από νέα κλίμακα με προσδιορισμένα κριτήρια κατά τα διεθνή πρότυπα.
Η θεσμική ισχυροποίηση των Υπαξιωματικών
Απαντώντας στην κριτική περί «υποβάθμισης», κύκλοι του Υπουργείου τονίζουν πως το νομοσχέδιο αναβαθμίζει ουσιαστικά τον ρόλο των Υπαξιωματικών μέσω τεσσάρων κομβικών αλλαγών:
Ανωτατοποίηση Σχολών: Ικανοποιείται ένα πάγιο αίτημα ετών, καθώς οι Σχολές Υπαξιωματικών υπάγονται πλέον στην ανώτατη βαθμίδα εκπαίδευσης, με όσα προνόμια αυτό συνεπάγεται.
Συμμετοχή στα Κέντρα Λήψης Αποφάσεων: Καθιερώνεται η συμμετοχή τους στα Συμβούλια Κρίσεων με ρόλο εισηγητή, τόσο για την αξιολόγηση στελεχών όσο και για θέματα επιχειρησιακής βελτίωσης και εκπαίδευσης.
Οικονομική Αναβάθμιση: Θεσπίζεται για πρώτη φορά νέο επίδομα διοικήσεως και αυξάνεται το επίδομα ευθύνης, αναγνωρίζοντας την επιχειρησιακή τους συνεισφορά. Προβλέπεται, δε, μεταβατική μέριμνα για τη χορήγηση του επιδόματος σε όλα τα στελέχη προέλευσης ΑΣΣΥ.
Εκπροσώπηση στην Κορυφή: Διασφαλίζεται η παρουσία τους σε όλες τις βαθμίδες της ιεραρχίας. Χαρακτηριστικά, δίπλα σε κάθε ανώτατο αξιωματικό —ακόμα και στον Αρχηγό ΓΕΕΘΑ— θεσμοθετείται η θέση του Ανθυπασπιστή-συνεργάτη.
Οδικός χάρτης 20ετίας για μισθούς, εξέλιξη και στέγαση των Υπαξιωματικών
Σε βάθος χρόνου και χωρίς αιφνιδιασμούς που θα ανέτρεπαν τον οικογενειακό και επαγγελματικό σχεδιασμό των στελεχών, θα εφαρμοστούν οι μεταρρυθμίσεις στις Ένοπλες Δυνάμεις. Πηγές του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας διευκρινίζουν πως προβλέπεται μεταβατική περίοδος έως το 2045, κατά τη διάρκεια της οποίας θα σταματήσει σταδιακά η δυνατότητα προαγωγής των Υπαξιωματικών πέραν του βαθμού του Ανθυπασπιστή Διοικήσεως, ο οποίος καθιερώνεται ως ο καταληκτικός βαθμός της κατηγορίας τους.
Ακαδημαϊκή αναβάθμιση και «γέφυρες» προς το Σώμα των Αξιωματικών
Το νέο πλαίσιο δημιουργεί νέα δεδομένα για την εκπαιδευτική και βαθμολογική εξέλιξη. Με την ανωτατοποίηση των Σχολών Υπαξιωματικών, αυτές εντάσσονται πλέον στην ανώτατη βαθμίδα εκπαίδευσης (ΑΕΙ-κατηγορία 6), παρέχοντας δυνατότητες πιστοποίησης προγραμμάτων και απόκτησης μεταπτυχιακών τίτλων.
Παράλληλα, θεσμοθετούνται αυστηρές αλλά σαφείς διαδικασίες για τη μετάβαση σε κατηγορία Αξιωματικών:
Παρέχεται η δυνατότητα μετάταξης Υπαξιωματικών αποφοίτων ΑΣΣΥ με πτυχίο ΑΕΙ σε Αξιωματικούς μετά το 14ο έτος υπηρεσίας, για την κάλυψη θέσεων που θα προκηρύσσονται από τα Επιτελεία.
Δίνεται η δυνατότητα εισαγωγής στα Ανώτατα Στρατιωτικά Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (όπως η Σχολή Ευελπίδων) μέσω κατατακτήριων εξετάσεων στο 2ο έτος φοίτησης, με ποσοστό εισαγωγής έως 12% κατ’ έτος.
Νέο μισθολόγιο: Αποσύνδεση από τον βαθμό και αυξήσεις έως 53%
Το νέο μισθολόγιο σηματοδοτεί μια σημαντική τομή, καθώς διαχωρίζει την μισθολογική εξέλιξη από τον φέροντα βαθμό, συνδέοντας πλέον την αμοιβή με την ευθύνη, την απόδοση και τη θέση. Οι πόροι για τις αυξήσεις προέρχονται σε μεγάλο βαθμό από την εξοικονόμηση που επιτυγχάνει η «Ατζέντα 2030».
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Υπουργείου, οι αυξήσεις αφορούν το σύνολο των στελεχών και κυμαίνονται από 13% έως 24%, ενώ με την προσθήκη των επιδομάτων (παραμεθορίου, διοίκησης, ευθύνης) η καθαρή αύξηση μπορεί να αγγίξει το 53%.
Καθιερώνεται νέο επίδομα διοίκησης (από 150 έως 400 ευρώ) και αυξάνεται το επίδομα θέσης ευθύνης.
Οι αυξήσεις θα έχουν θετικό αντίκτυπο και στις μελλοντικές συντάξιμες αποδοχές.
Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα που παραθέτουν οι πηγές του Υπουργείου: Ένας Ανθυπασπιστής με 16 έτη υπηρεσίας θα δει ετήσια αύξηση εισοδήματος περίπου 3.200 ευρώ. Εάν, μάλιστα, το στέλεχος αυτό μεταταχθεί στην κατηγορία των Αξιωματικών, το συνολικό όφελος μέχρι το τέλος της καριέρας του (ως Ταγματάρχης το 2044) εκτιμάται ότι θα υπερβεί τις 80.000 ευρώ.
Κοινωνική Πρόνοια: Στέγαση και Συνυπηρέτηση
Πέραν των μισθολογικών, το πακέτο παροχών περιλαμβάνει και ένα ευρύ πλέγμα κοινωνικής μέριμνας. Οι Υπαξιωματικοί εντάσσονται στο Στεγαστικό Πρόγραμμα του Υπουργείου, το οποίο στοχεύει στην παροχή δωρεάν στέγης σε όσους μετατίθενται σε τόπους μη επιλογής τους, αντιμετωπίζοντας τη στέγαση «όχι ως προνόμιο, αλλά ως υποχρέωση» της υπηρεσίας. Τέλος, σημαντική ελάφρυνση για τον οικογενειακό προγραμματισμό αποτελεί η πρόβλεψη για τη συνυπηρέτηση συζύγων στρατιωτικών.
Όπως καταλήγουν οι ίδιες πηγές, τα μέτρα αυτά συνθέτουν μια ολιστική παρέμβαση με επίκεντρο τον αναβαθμισμένο ρόλο του Υπαξιωματικού στις Ένοπλες Δυνάμεις του 2030.
