Σημαντικές διαπιστώσεις για την κατάσταση της ελευθερίας του Τύπου και της έκφρασης στην Ελλάδα κατά το 2024 περιλαμβάνει η ετήσια Έκθεση για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα του Στέιτ Ντιπάρτμεντ των Ηνωμένων Πολιτειών.
Η Έκθεση αυτή συντάσσεται κάθε χρόνο για όλα τα κράτη μέλη των Ηνωμένων Εθνών, καθώς και για όλες τις χώρες που λαμβάνουν εξωτερική βοήθεια, σύμφωνα με τον Νόμο περί Εξωτερικής Βοήθειας του 1961 και τον Νόμο περί Εμπορίου του 1974. Το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ υποβάλλει τις εκθέσεις στο Κογκρέσο, καλύπτοντας χώρες από κάθε γωνιά του πλανήτη: Ευρώπη, Εγγύς και Μέση Ανατολή, Βόρεια Αφρική, Ανατολική και Νότια Ασία, Ειρηνικό και Δυτικό Ημισφαίριο.
Οι φετινές εκθέσεις φέρουν ημερομηνία 12 Αυγούστου και έχουν ήδη αναρτηθεί στην επίσημη ιστοσελίδα του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.
Συνταγματική Κατοχύρωση και Σεβασμός των Δικαιωμάτων
Όσον αφορά την Ελλάδα, η Έκθεση αναγνωρίζει ότι η ελευθερία της έκφρασης προβλέπεται, κατοχυρώνεται και προστατεύεται από το Σύνταγμα και τους νόμους της χώρας. Επισημαίνεται ότι η κυβέρνηση γενικά σεβάστηκε αυτό το δικαίωμα κατά το 2024. Παράλληλα, γίνεται λόγος για την ύπαρξη αποτελεσματικής δικαστικής εξουσίας και ενός λειτουργικού δημοκρατικού πολιτικού συστήματος, τα οποία συμβάλλουν στην υποστήριξη της ελευθερίας της έκφρασης.
Λογοκρισία και Πιέσεις στα Μέσα Ενημέρωσης
Στην ειδική ενότητα της Έκθεσης που αφορά τη λογοκρισία από κυβερνήσεις, στρατιωτικούς, υπηρεσίες πληροφοριών ή αστυνομικές δυνάμεις, σημειώνεται ότι η κυβέρνηση δεν λογόκρινε τα μέσα ενημέρωσης. Ωστόσο, παρατηρείται ότι τα μεγάλα μέσα ενημέρωσης τείνουν να μην δημοσιεύουν δυσάρεστες ειδήσεις. Ανθρωπιστικές ομάδες αποδίδουν αυτή την πρακτική σε πιέσεις από τους ιδιοκτήτες των μέσων, καθώς και σε ανησυχίες για την ασφάλεια, την εργασιακή σταθερότητα ή τον κίνδυνο ποινικής δυσφήμισης.
Καταγεγραμμένα Περιστατικά και Διεθνείς Παρατηρήσεις
Η Έκθεση αναφέρεται σε συγκεκριμένες υποθέσεις, όπως μία που απορρίφθηκε από τη Δικαιοσύνη και μία σωματική επίθεση σε δημοσιογράφο από άγνωστο άτομο, η οποία είχε καταγγελθεί και από την ΕΣΗΕΑ. Παράλληλα, γίνεται λόγος για πιέσεις προς δημοσιογράφους ώστε να αποφεύγουν την κριτική στην κυβέρνηση ή την αναφορά σκανδάλων, όπως καταγράφουν εγχώριοι και διεθνείς οργανισμοί.
Ιδιαίτερη μνεία γίνεται στην τελευταία Έκθεση για το Κράτος Δικαίου της ΕΕ, η οποία διαπιστώνει μείωση των καταγγελιών για παρενόχληση δημοσιογράφων.
Πρωτοβουλίες της Ελληνικής Κυβέρνησης
Κατά την παρουσίαση της Έκθεσης για το Κράτος Δικαίου στις Βρυξέλλες, οι επιτελείς της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αναγνώρισαν βελτίωση της κατάστασης στην Ελλάδα, αποδίδοντάς την σε πρωτοβουλίες της ελληνικής κυβέρνησης, των αρμόδιων υπουργείων και του υφυπουργού παρά τω πρωθυπουργώ και κυβερνητικού εκπροσώπου Παύλου Μαρινάκη.
Μεταξύ των μέτρων που αναφέρονται είναι:
- Η λειτουργία της Task Force για την ασφάλεια των δημοσιογράφων
- Η κατάργηση του αδικήματος της απλής δυσφήμισης
- Η σταδιακή ενσωμάτωση προβλέψεων για τις SLAPPs
- Η δημιουργία παρατηρητηρίου για την αντιμετώπιση τέτοιων φαινομένων
- Η αυστηροποίηση των ποινών για επιθέσεις κατά λειτουργών της ενημέρωσης
- Η θέσπιση ιδιώνυμου αδικήματος για απειλές εναντίον αθλητικογράφων
- Η ενίσχυση της διαφάνειας μέσω ρυθμίσεων στα Μητρώα Έντυπου και Ηλεκτρονικού Τύπου
Ρυθμιστικά Μέτρα και Εγγραφές στα Μητρώα
Η Έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ κάνει θετική αναφορά στο γεγονός ότι οι εθνικοί πάροχοι τηλεοπτικών και ραδιοφωνικών μέσων υποχρεούνται να εγγράφονται στο Εθνικό Συμβούλιο Ραδιοτηλεόρασης. Επιπλέον, σημειώνεται ότι η κυβέρνηση διατηρεί μητρώο διαπιστευμένων τοπικών ιστοσελίδων, οι οποίες πρέπει να εμφανίζουν την πιστοποίησή τους στην αρχική τους σελίδα. Αντίστοιχο ηλεκτρονικό μητρώο υπάρχει και για τον περιφερειακό και τοπικό τύπο.
Ευρωπαϊκή Οδηγία για την Ελευθερία των ΜΜΕ
Ως θετική ενέργεια χαρακτηρίζεται και η υιοθέτηση της Οδηγίας για την Ελευθερία των Μέσων Ενημέρωσης από την Ελλάδα τον Μάρτιο του 2024. Η Οδηγία αυτή έχει στόχο τη διασφάλιση της ελευθερίας των μέσων ενημέρωσης, της πολυφωνίας και της συντακτικής ανεξαρτησίας.
Πέρα από την Ελευθερία του Τύπου
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για κάθε χώρα περιλαμβάνει και ενότητες που αφορούν τα δικαιώματα των εργαζομένων, όπως η ελευθερία του συνδικαλισμού και οι συλλογικές διαπραγματεύσεις, καθώς και ζητήματα που άπτονται της ασφάλειας του ατόμου.
