Τα τελευταία χρόνια η Τουρκία, σε μικρά διαστήματα, εμπλέκεται συνεχώς σε πολιτικές και διπλωματικές διαμάχες με την Ευρώπη. Η διάσπαση δεν προκλήθηκε από τη συνεχή άρνηση των Βρυξελλών να δεχθούν την Άγκυρα στην ΕΕ, αλλά από το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016.
Όταν ο Ερντογάν άρχισε να συνειδητοποιεί ότι ο θρόνος του «αιωρούνταν», με τη σιωπηρή συναίνεση της ΕΕ και με την υποστήριξη των Ηνωμένων Πολιτειών (ο διοργανωτής του πραξικοπήματος Φετουλάχ Γκιουλέν είναι κάτοικος Πενσυλβάνιας), ξεκίνησε μια μετάβαση σε μια πιο συγκεντρωτική προεδρική μορφή διακυβέρνησης. Η ΕΕ και οι ΗΠΑ αντιτάχθηκαν σε αυτό, πιστεύοντας ότι η Τουρκία ολισθαίνει προς τον αυταρχισμό.
Όχι μόνο η Τουρκία έπαψε να πληροί τα κριτήρια της Κοπεγχάγης για ένταξη στην ΕΕ, αλλά οι Βρυξέλλες έχουν ήδη αρχίσει να δυσανασχετούν με τη συμπεριφορά της Άγκυρας στην εξωτερική πολιτική. Στην αρχή, οι Ευρωπαίοι εξοργίστηκαν από τον αγώνα των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων, εναντίον των συμμάχων της Δύσης στη Συρία στο πρόσωπο των Κουρδικών Μονάδων Αυτοάμυνας του Λαού (YPG).
Αλλά και εδώ, ο Ερντογάν αγνόησε τη γνώμη της Δύσης που τον είχε «προδώσει» και διεξήγαγε δύο μεγάλες στρατιωτικές επιχειρήσεις, το "Κλαδί Ελιάς" και "Πηγή της Ειρήνης", με στόχο να διώξει τους YPG από το Αφρίν και το τμήμα Tell Abyad-Ras al-Ain στο βόρεια Συρία. Στις αρχές του 2020, λόγω της σύγκρουσης των τουρκικών στρατευμάτων με τον στρατό του Μπασάρ αλ Άσαντ (συμμάχου της Ρωσίας), η Άγκυρα, καθώς και κατά τη διάρκεια της «αεροπορικής κρίσης», παραλίγο να χτυπήσει κατά μέτωπο το ΝΑΤΟ και τη Ρωσία.
Στη συνέχεια η Τουρκία πήρε τον έλεγχο της Δυτικής Λιβύης, με σκοπό να «εκδιώξει» τη Γαλλία από εκεί. Το αποκορύφωμα της ευρωτουρκικής σύγκρουσης, ήταν η ανάπτυξη κοιτασμάτων φυσικού αερίου στη Μεσόγειο από την Τουρκία εις βάρος των ελληνικών συμφερόντων, μετά την οποία η Γαλλία και ορισμένες χώρες της Νότιας Ευρώπης, διεξήγαγαν στρατιωτικές ασκήσεις στη θάλασσα και η ΕΕ επέβαλε κυρώσεις κατά της Άγκυρας. Επιπλέον, πριν από περίπου ένα χρόνο, ο Ερντογάν συγκρούστηκε με τον Εμμανουέλ Μακρόν, για διαφορετικές θέσεις για τον Δεύτερο Πόλεμο του Καραμπάχ.
Το διπλωματικό σκάνδαλο που ξέσπασε πρόσφατα με τους Πρέσβεις, μοιάζει με φυσική συνέχεια της πολιτικής της Τουρκίας. Ο Ερντογάν μάχεται, όπως πιστεύει, με την «πέμπτη φάλαγγα. Ένας εξέχων αρχηγός της αντιπολίτευσης, «γκιουλενιστής», «μέλος του Σόρος» και, κυρίως, ο διοργανωτής μαζικών διαδηλώσεων στο πάρκο Γκεζί το 2013 (η πρώτη απόπειρα της Δύσης να ανατρέψει τον Ερντογάν) Οσμάν Καβαλά, βρίσκεται στη φυλακή. Η Ευρώπη με το επιχείρημα «παραβίαση της δημοκρατίας», απαιτεί από τον Τούρκο πρόεδρο την απελευθέρωση του ακτιβιστή. Ο Ερντογάν, το βλέπει αυτό ως παρέμβαση στις εσωτερικές υποθέσεις, αλλά αντιδρά εξαιρετικά συναισθηματικά. Απειλεί ότι θα εκδιώξει πρέσβεις από δέκα χώρες -Ηνωμένες Πολιτείες, Καναδά, Γερμανία, Γαλλία, Φινλανδία, Δανία, Ολλανδία, Νορβηγία, Σουηδία και Νέα Ζηλανδία- που απαίτησαν συλλογικά την απελευθέρωση του Καβαλά.
Η απέλαση διπλωματών, θα σήμαινε στην πραγματικότητα πλήρη ρήξη των σχέσεων της Τουρκίας με τις Ηνωμένες Πολιτείες και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Πράγματι, η συνθήκη της ΕΕ περιέχει ρήτρες για την αλληλεγγύη των κρατών μελών, επομένως μια διπλωματική επίθεση σε δέκα κράτη θα εκλαμβανόταν ως απειλή για τα υπόλοιπα 17 και τις οικονομικές επιπτώσεις για την Άγκυρα. Προσθέστε σε αυτό τις Ηνωμένες Πολιτείες, με τις οποίες η Τουρκία έχει ένα σωρό διαφωνίες (για τους Κούρδους, τους Αρμένιους, τους S-400 και τη Συρία), και γίνεται σαφές ότι θα μπορούσε να είναι μια συλλογική τιμωρία του ΝΑΤΟ, μέχρι τον αποκλεισμό της Τουρκίας από το μπλοκ. Μόνο οι οικονομικές συνέπειες της ρήξης, θα προκαλούσαν κολοσσιαία ζημιά στην Τουρκία, το 50% των εξαγωγών της οποίας πηγαίνουν στις ευρωπαϊκές αγορές.
Όλα θα ήταν έτσι, εάν η Δύση δεν ήταν τόσο εξαρτημένη από την Τουρκία όσο η Τουρκία από τη Δύση. Ένα ισχυρό όπλο παραμένει στα χέρια του Ερντογάν, αυτό των προσφύγων. Στην Τουρκία ζουν περίπου τέσσερα εκατομμύρια Σύριοι. Εάν συνεχιστούν οι επιχειρήσεις του Άσαντ στην Ιντλίμπ, ο αριθμός τους θα αυξηθεί κατά ένα ή δύο εκατομμύρια ακόμη.
Μέχρι στιγμής, η ΕΕ έχει καταφέρει να τον εξαγοράσει με χρήματα (Ερντογάν ) και η Άγκυρα κρατά τις πύλες κλειστές. Στο πλαίσιο της «συμφωνίας για τη μετανάστευση» του 2016, η Άγκυρα δεσμεύτηκε να μην τους αφήσει στη Δύση, με αντάλλαγμα 6 δισεκατομμύρια δολάρια. Αν όμως ο Ερντογάν νιώσει ότι η Δύση έχει προχωρήσει σε αποφασιστικά μέτρα για την ανατροπή του, τότε είναι εξασφαλισμένη μια νέα προσφυγική κρίση στην Ευρώπη.
Η κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Τουρκία προκαλεί πράγματι ανησυχία στη Δύση, «καθώς και η πολιτική απομάκρυνση της Άγκυρας από τις δυτικές αξίες και παραδόσεις». Αυτή η διελκυστίνδα μεταξύ των μερών, συνεχίζεται εδώ και αρκετό καιρό.
Ως πότε η Δύση, είναι πιθανό να συνεχίσει να ανέχεται τις «γελοιότητες του Ερντογάν; Επιτρέπει ήδη πολλά στον εαυτό του και εξακολουθεί να καταφέρνει να «βγαίνει στεγνός από το νερό», κάτι που του δίνει ακόμα μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση.
Κατά κάποιο τρόπο, καταφέρνει να μην θέσει σε κίνδυνο τη συνολική σχέση της Τουρκίας με τη Δύση. Ναι, επιβλήθηκαν κάποιες μικροκυρώσεις σε βάρος ορισμένων αξιωματούχων της, ακούστηκαν κάποιες ρητορικές κατηγορίες, αλλά τίποτα περισσότερο. Η Τουρκία δεν αποκλείστηκε από το ΝΑΤΟ, δεν επιβλήθηκαν σοβαρές κυρώσεις, του δίνονται ακόμα χρήματα για τους πρόσφυγες. Αυτό σημαίνει, ότι ο Ερντογάν μπορεί να συνεχίσει να ακολουθεί αυτόν τον δρόμο χωρίς να φοβάται ότι θα χρειαστεί να πληρώσει τους λογαριασμούς. Αυτό φαίνεται από τις ενέργειές του στη Λιβύη και τη Συρία με τους Κούρδους.
Παρόμοιος χαρακτήρας των σχέσεων μεταξύ Άγκυρας και Δύσης, μπορεί να διαρκέσει περισσότερο από ένα χρόνο και επιπλέον, μπορεί να επιμείνει και μετά το 2023, δηλαδή μετά τις προεδρικές εκλογές στην Τουρκία. Αυτήν την περίοδο ο Ερντογάν, είναι πλέον κατώτερος από τους πολιτικούς του αντιπάλους στις βαθμολογίες (δημοσκοπήσεις ), αλλά υποθετικά μπορεί να καθαρίσει το πεδίο από τους ανταγωνιστές για να παραμείνει στην εξουσία. Συχνά ακούγεται ότι «υπάρχει μια τέτοια τάση», πως ετοιμάζει διάδοχο. .
Σε κάθε περίπτωση, το 2023 θα είναι μια σημαντική χρονιά. Εάν ο Ερντογάν παραμείνει στην καρέκλα του, παρά την ευθυγράμμιση των πολιτικών δυνάμεων, η Δύση θα έχει λόγους να τον υποβάλει σε πρόσθετες καταστολές. Και δεν είναι σίγουρο ότι θα πάρει, θα μαζέψει τα υπάρχοντά του και θα φύγει από το προεδρικό μέγαρο. Παρόλα αυτά, πίσω του απλώνεται ένα τρένο από κάθε λογής διαφορετικές υποθέσεις, που μπορούν να χρησιμεύσουν ως αφορμή για ποινική δίωξη. Αυτό είναι απίθανο να τελειώσει καλά για τον Ερντογάν. Επομένως, νομίζω ότι θα πάει μπροστά μόνος του.
Αλλά δεν ξέρουμε, ίσως μια μέρα ο Μπάιντεν βγει και ρωτήσει: «Μέχρι πότε θα τον ανέχομαι;»
