Οι φωτιές δεν αφήνουν πίσω μόνο καμένες δασικές εκτάσεις και περιουσίες. Ο καπνός τους σκοτώνει σιωπηλά και είναι πολύ πιο θανατηφόρος από όσο πιστεύαμε. Νέα μελέτη αποκαλύπτει ότι η θνησιμότητα που συνδέεται με τα σωματίδια PM2.5 από πυρκαγιές είναι σχεδόν 14 φορές υψηλότερη από τις προηγούμενες εκτιμήσεις, καθιστώντας τον καπνό έναν από τους πιο υποτιμημένους κινδύνους.
Τα σωματίδια PM2.5, τα οποία περιέχονται στους ρύπους των καπνών από τις φωτιές, έχουν ήδη συνδεθεί με ασθένειες και πρόωρους θανάτους. Με διάμετρο μικρότερη από 2,5 μικρόμετρα (PM2.5) τα εν λόγω σωματίδια είναι τόσο μικρά που μπορούν να εισέλθουν βαθιά στους πνεύμονες και στην κυκλοφορία του αίματος. Ωστόσο, τα νέα δεδομένα δείχνουν ότι οι κίνδυνοι είχαν υποτιμηθεί δραματικά.
Η έρευνα πραγματοποιήθηκε από το Ινστιτούτο Παγκόσμιας Υγείας της Βαρκελώνης (ISGlobal) και τα αποτελέσματα δημοσιεύθηκαν στο The Lancet Planetary Health.
Οι ερευνητές ανέλυσαν μεγάλα σύνολα δεδομένων από πολλές χώρες για να εξετάσουν πώς η έκθεση στον καπνό από πυρκαγιές επηρεάζει την υγεία. Διαπίστωσαν ότι τα σωματίδια PM2.5 από τις πυρκαγιές μπορεί να είναι ακόμη πιο επικίνδυνα από εκείνα που προέρχονται από τις εκπομπές των αυτοκινήτων.
Μία από τις βασικές διαπιστώσεις ήταν ότι οι κίνδυνοι θνησιμότητας είχαν υποτιμηθεί κατά 93%. Η αποκάλυψη αυτή αναδεικνύει την κρίσιμη σημασία της χρήσης δεδομένων κινδύνου που προσαρμόζονται στον συγκεκριμένο τύπο και την πηγή του ρύπου, ειδικά σε μια εποχή που η συχνότητα και η ένταση των πυρκαγιών αυξάνεται λόγω και της κλιματικής αλλαγής.
Η ερευνήτρια του ISGlobal και συγγραφέας της μελέτης, Anna Alari, ανέφερε σε σχετικό δελτίο τύπου πως «η αυξανόμενη συχνότητα και ένταση των πυρκαγιών καθιστά επιτακτική τη βελτίωση των εκτιμήσεων για τη θνησιμότητα που σχετίζεται με τα PM2.5, ώστε να μπορούμε να παρακολουθούμε καλύτερα αυτή την απειλή που συνδέεται με την κλιματική αλλαγή».
Τα δεδομένα πίσω από τη μελέτη
Οι ερευνητές, σύμφωνα με το Interesting Engineering, χρησιμοποίησαν στοιχεία του έργου EARLY-ADAPT, το οποίο περιλαμβάνει καθημερινά αρχεία θνησιμότητας σε 654 περιοχές σε 32 ευρωπαϊκές χώρες, καλύπτοντας συνολικά 541 εκατομμύρια ανθρώπους.
Συνδύασαν αυτά τα δεδομένα με καθημερινές εκτιμήσεις για τα PM2.5 που σχετίζονται με πυρκαγιές και για τα μη σχετιζόμενα, από το 2004 έως το 2022.
Για να αξιολογήσουν καλύτερα τις επιπτώσεις του καπνού στη θνησιμότητα, έλαβαν υπόψη ότι τα προβλήματα υγείας δεν εμφανίζονται πάντα άμεσα. Έτσι, εξέτασαν όλους τους θανάτους από όλες τις αιτίες – συμπεριλαμβανομένων των αναπνευστικών και καρδιαγγειακών.
Μέσα στις επτά ημέρες μετά την έκθεση, οι ερευνητές βρήκαν ότι η επαφή με αυτούς τους επικίνδυνους ρύπους αύξανε τον κίνδυνο θανάτου σε ανησυχητικό βαθμό. Συγκεκριμένα, για κάθε αύξηση κατά ένα μικρογραμμάριο ανά κυβικό μέτρο (1 µg/m³) στη συγκέντρωση PM2.5, η συνολική θνησιμότητα αυξανόταν κατά 0,7%, ενώ η θνησιμότητα λόγω αναπνευστικών προβλημάτων κατά 1% και λόγω καρδιαγγειακών κατά 0,9%.
Αποκαλύπτοντας το πραγματικό μέγεθος της απειλής
Η βραχυπρόθεσμη έκθεση στον καπνό από πυρκαγιές εκτιμήθηκε ότι ευθύνεται κατά μέσο όρο για 535 θανάτους από όλες τις αιτίες, εκ των οποίων οι 31 από αναπνευστικές παθήσεις και οι 184 από καρδιαγγειακά αίτια.
Η σημαντική αυτή ανακάλυψη κατέστη δυνατή επειδή βελτιώθηκαν οι μέθοδοι υπολογισμού των επιπτώσεων των ρύπων από πυρκαγιές, σε σύγκριση με άλλες πηγές ρύπανσης.
Όπως επισημαίνεται από την ερευνητική ομάδα «οι εκτιμήσεις έγιναν με βάση συγκεκριμένα δεδομένα για το πώς ο καπνός από πυρκαγιές επηρεάζει την υγεία, γεγονός που επέτρεψε ακριβέστερους υπολογισμούς».
«Αντίθετα, όταν χρησιμοποιήθηκε ένας γενικός δείκτης κινδύνου για όλα τα σωματίδια PM2.5 ανεξαρτήτως προέλευσης, ο αριθμός των ετήσιων θανάτων εκτιμήθηκε μόλις σε 38. Έτσι, η υπόθεση ότι τα PM2.5 από πυρκαγιές έχουν την ίδια επίδραση με τα συνολικά PM2.5 είχε οδηγήσει σε υποεκτίμηση κατά 93%».
Η πραγματική θνησιμότητα αποδείχθηκε σχεδόν 14 φορές υψηλότερη. Όμως πέρα από τον προσδιορισμό των πραγματικών κινδύνων, η μελέτη ανέδειξε και έναν πιο αποτελεσματικό τρόπο μέτρησης των επιπτώσεων των σχετικών ρύπων, μέσω της προσαρμογής των δεδομένων κινδύνου στον συγκεκριμένο τύπο και την πηγή του ρύπου.
Όπως καταλήγει η Anna Alari, «η βελτίωση των εκτιμήσεων για τη θνησιμότητα που σχετίζεται με τα PM2.5 από πυρκαγιές θα μας βοηθήσει να παρακολουθούμε καλύτερα το μέγεθς αυτής της απειλής για τη δημόσια υγεία, που συνδέεται με την κλιματική αλλαγή».
