Οι τελευταίες ημέρες έχουν σημαδευτεί από τις κινητοποιήσεις των αγροτών, αλλά εξίσου έντονη είναι και η πολιτική συζήτηση που εξελίσσεται στο παρασκήνιο. Μετά την παρέμβαση του πρώην πρωθυπουργού Κώστα Καραμανλή, ο οποίος υπογράμμισε ότι πρέπει να υπάρξει μεγαλύτερη ευαισθησία προς τους Έλληνες αγρότες, ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανταπάντησε με μια φράση που δεν πέρασε απαρατήρητη. Η αναφορά του σε λάθη του παρελθόντος λειτούργησε ως υπαινιγμός για τις πρακτικές της περιόδου 2008–2009, προκαλώντας νέο κύκλο σχολίων.
Το πλαίσιο της τοποθέτησης ήταν μια συζήτηση με τον Νίκο Χατζηνικολάου στο συνέδριο Υγεία πάνω απ’ όλα. Ο δημοσιογράφος ζήτησε την τοποθέτηση του πρωθυπουργού για τις κινητοποιήσεις των τελευταίων ημερών και ο Κυριάκος Μητσοτάκης απάντησε σημειώνοντας ότι η κυβέρνηση θα κινηθεί εντός των ευρωπαϊκών κανόνων. Το σημείο που προκάλεσε τις αντιδράσεις, όμως, ήταν η επόμενη φράση του, η οποία παρέπεμπε ευθέως στο πώς είχαν αντιμετωπιστεί ανάλογες κινητοποιήσεις τον Ιανουάριο του 2009.
Η αναφορά στο παρελθόν και το υπονοούμενο για το “πακέτο Χατζηγάκη”
Ο πρωθυπουργός ανέφερε ότι δεν πρόκειται να επαναληφθούν πρακτικές άλλων εποχών, όπου δόθηκαν χρήματα που δεν μπορούσαν να δικαιολογηθούν και τελικά ζητήθηκαν πίσω από την Ευρωπαϊκή Ένωση, μάλιστα με τόκο. Η δήλωση αυτή δεν χρειάστηκε περαιτέρω εξηγήσεις. Η συζήτηση στράφηκε άμεσα στο λεγόμενο πακέτο Χατζηγάκη, τα 428 εκατομμύρια ευρώ που έδωσε η κυβέρνηση Καραμανλή το 2009 ως αποζημιώσεις στους αγρότες και τα οποία αργότερα κρίθηκαν από τις Βρυξέλλες ως παράνομες ενισχύσεις. Τα χρήματα αυτά ζητήθηκαν πίσω, δημιουργώντας σημαντική οικονομική επιβάρυνση.
Η επισήμανση από πλευράς Μητσοτάκη ότι η σημερινή κυβέρνηση δεν θα επαναλάβει τέτοιου είδους αποφάσεις ερμηνεύτηκε ως σαφής αιχμή προς τον προκάτοχό του. Η χρονική συγκυρία ενισχύει ακόμη περισσότερο τη βαρύτητα της δήλωσης, αφού ήρθε λίγες ώρες μετά την τοποθέτηση του Κώστα Καραμανλή υπέρ της ανάγκης ευαισθητοποίησης απέναντι στους αγρότες. Η αντιπαράθεση δεν ειπώθηκε ευθέως, αλλά τα υπονοούμενα ήταν αρκετά για να προκαλέσουν νέες συζητήσεις εντός του κυβερνητικού χώρου.
Το πολιτικό περιβάλλον και οι σημερινές κινητοποιήσεις
Η αναφορά του πρωθυπουργού ήρθε τη στιγμή που οι κινητοποιήσεις των αγροτών βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη σε όλη την Ελλάδα. Τα αιτήματα ποικίλλουν ανά περιοχή, αλλά ο κοινός παρονομαστής είναι η πίεση που αντιμετωπίζει ο πρωτογενής τομέας. Οι συγκρίσεις με το 2009 δεν περιορίζονται μόνο στη χρηματοδότηση, αλλά και στο πώς η τότε κυβέρνηση επέλεξε να διαχειριστεί την ένταση. Η σημερινή κυβέρνηση επιδιώκει να δείξει ότι η προσέγγισή της είναι διαφορετική και βασίζεται σε ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο με αυστηρούς κανόνες.
Η τοποθέτηση του Μητσοτάκη μπορεί να χαρακτηριστεί ως ένα σήμα αποστασιοποίησης από τον τρόπο που αντιμετωπίστηκαν οι αγροτικές διεκδικήσεις πριν από δεκαπέντε χρόνια. Ταυτόχρονα δείχνει ότι η κυβέρνηση δεν επιθυμεί να βρεθεί σε θέση να εξηγήσει στην Ευρωπαϊκή Ένωση ενισχύσεις που δεν μπορούν να δικαιολογηθούν θεσμικά.
Η πολιτική διάσταση του υπαινιγμού
Παρά το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός δεν κατονόμασε κανέναν, ο υπαινιγμός ήταν σαφής. Η σύγκριση ανάμεσα στις σημερινές κινητοποιήσεις και εκείνες του 2009 συνδέει άμεσα τον πρώην πρωθυπουργό με τις τωρινές πολιτικές συζητήσεις. Το γεγονός ότι οι δηλώσεις Καραμανλή είχαν προηγηθεί λίγες ώρες πριν έκανε τον υπαινιγμό ακόμη πιο εμφανή.
Η αντιπαράθεση δεν φαίνεται να λαμβάνει διαστάσεις ανοιχτής σύγκρουσης, ωστόσο δημιουργεί μια ενδιαφέρουσα εσωτερική δυναμική. Οι αναφορές σε «άλλες εποχές» αφήνουν ανοιχτό το πεδίο για ερμηνείες, ενώ η ουσία των δηλώσεων επικεντρώνεται στην ανάγκη να αποφευχθούν μέτρα που δεν συμβαδίζουν με τους ευρωπαϊκούς κανόνες.
Τι μένει από αυτή τη συζήτηση
Η δήλωση του Κυριάκου Μητσοτάκη υπήρξε σύντομη, αλλά λειτούργησε ως αφορμή για νέες συζητήσεις εντός του κυβερνητικού χώρου. Η αναφορά στις κινήσεις της κυβέρνησης Καραμανλή το 2009 ανοίγει ξανά ένα θέμα που παραμένει ευαίσθητο. Οι αγροτικές κινητοποιήσεις αποτελούν για ακόμη μια φορά ένα πολιτικό τεστ, όπου οι θέσεις και οι τοποθετήσεις αποκτούν μεγαλύτερο βάρος.
Η συνέχεια αναμένεται να δείξει αν η συγκεκριμένη αναφορά ήταν μεμονωμένη ή αν αποτελεί την αρχή μιας πιο έντονης εσωτερικής συζήτησης γύρω από το πώς διαχειρίζεται η κυβέρνηση τις εξελίξεις στον πρωτογενή τομέα και τις πιέσεις που δέχεται από κοινωνικές ομάδες σε όλη την Ελλάδα.
