Για δεκαετίες, η αμυντική βιομηχανία και τα ναυπηγεία αποτέλεσαν τις πιο χαρακτηριστικές πληγές της βιομηχανικής ιστορίας της χώρας — σύμβολα κακοδιαχείρισης, χαμένων ευκαιριών και ανεκμετάλλευτης τεχνογνωσίας. Σήμερα, όμως, οι ίδιοι αυτοί τομείς επιστρέφουν δυναμικά στο επίκεντρο της αναπτυξιακής στρατηγικής, ως οι δύο βασικοί πυλώνες ενός νέου αφηγήματος για μια παραγωγική και τεχνολογικά ισχυρή Ελλάδα.
Από την ακμή στην παρακμή
Η απαξίωση δεν ήταν τυχαία. Από τη δεκαετία του 1980, οι κρατικές παρεμβάσεις, η αναποτελεσματική διοίκηση και η έλλειψη στρατηγικού σχεδιασμού άφησαν πίσω τους βαρύ αποτύπωμα.
Τα ναυπηγεία Σκαραμαγκά και Ελευσίνας, άλλοτε σύμβολα ισχύος, οδηγήθηκαν σε οικονομικό μαρασμό.
Οι κρατικοποιήσεις, οι καθυστερημένες ιδιωτικοποιήσεις και οι δικαστικές εκκρεμότητες άφησαν εγκαταλελειμμένες δεξαμενές και χιλιάδες ανέργους.
Η Ελλάδα, αν και ναυτιλιακή υπερδύναμη, έφτασε να μην μπορεί να επισκευάσει ούτε τα δικά της πλοία.
Αντίστοιχα, η αμυντική βιομηχανία (ΕΑΒ, ΕΑΣ, ΠΥΡΚΑΛ) συρρικνώθηκε δραματικά. Η δημοσιονομική κρίση διέκοψε τη ροή εξοπλιστικών προγραμμάτων, ενώ η γραφειοκρατία και η απουσία ευελιξίας οδήγησαν σε απώλεια τεχνογνωσίας και εξειδικευμένου προσωπικού.
Η συνδυασμένη παρακμή στέρησε από τη χώρα όχι μόνο θέσεις εργασίας, αλλά και μια κρίσιμη στρατηγική ικανότητα: την παραγωγή, συντήρηση και εξαγωγή τεχνολογικού προϊόντος υψηλής αξίας.
Η νέα σελίδα
Σήμερα, μέσα από κρατικές πρωτοβουλίες, ευρωπαϊκά προγράμματα και ιδιωτικές επενδύσεις, επιχειρείται η ανατροπή του σκηνικού. Οι δύο τομείς που θεωρούνταν «χαμένες υποθέσεις» μετατρέπονται σε μοχλούς ανάπτυξης και τεχνολογικής αναβάθμισης.
Επανεκκίνηση στην αμυντική βιομηχανία
Η κυβέρνηση δρομολογεί πρόγραμμα 150 εκατ. ευρώ μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας και του Ταμείου Ανάκαμψης. Στόχοι:
Ενίσχυση παραγωγικής βάσης
Συμμετοχή σε ευρωπαϊκά προγράμματα
Ενδυνάμωση εξαγωγικής δραστηριότητας
Ήδη, ελληνικές εταιρείες συμμετέχουν σε 15 ευρωπαϊκά ερευνητικά έργα, ενώ προχωρούν συζητήσεις για μεταφορά τεχνολογίας και συμπαραγωγές με διεθνείς ομίλους.
Το όραμα είναι μια σύγχρονη και αυτάρκης βιομηχανική βάση, ικανή να καλύπτει τις ανάγκες των Ενόπλων Δυνάμεων και να λειτουργεί ως εξαγωγικός κόμβος στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.
Η επιστροφή των ναυπηγείων
Μετά από δεκαετίες αδράνειας, τα ελληνικά ναυπηγεία γνωρίζουν εντυπωσιακή αναγέννηση.
Στον Σκαραμαγκά σχεδιάζονται επενδύσεις εκατοντάδων εκατομμυρίων για εκσυγχρονισμό υποδομών και επανεκκίνηση στρατιωτικών και εμπορικών έργων.
Στην Ελευσίνα, οι νέοι επενδυτές υλοποιούν σχέδιο που θα μετατρέψει το ναυπηγείο σε πρότυπο κέντρο συντήρησης και ναυπηγήσεων, δημιουργώντας εκατοντάδες νέες θέσεις εργασίας.
Το παράδειγμα της Σύρου δείχνει ότι η συνύπαρξη ιδιωτικής πρωτοβουλίας, τεχνογνωσίας και κρατικής στήριξης μπορεί να οδηγήσει σε βιώσιμα ναυπηγεία.
Τα Ναυπηγεία Σαλαμίνας διατηρούν σταθερή δραστηριότητα, στηρίζοντας την παραγωγική συνέχεια και τεχνογνωσία του κλάδου.
Το νέο βιομηχανικό αφήγημα
Η ταυτόχρονη ενίσχυση άμυνας και ναυπηγικής δεν είναι τυχαία. Πρόκειται για στρατηγική επιλογή, καθώς οι δύο τομείς συνδέονται οργανικά: από την κατασκευή πολεμικών πλοίων έως την ανάπτυξη προηγμένων συστημάτων.
Στόχος της κυβέρνησης είναι η αύξηση της συμβολής της βιομηχανίας στο ΑΕΠ από 7% σήμερα σε 10% μέσα στην επόμενη πενταετία, μέσω επενδύσεων, φορολογικών κινήτρων και σταθερού χρηματοδοτικού περιβάλλοντος.
Από την κρίση στην αυτοπεποίθηση
Η αμυντική βιομηχανία και τα ναυπηγεία δεν αποτελούν πλέον απομεινάρι ενός πονεμένου παρελθόντος, αλλά σύμβολο βιομηχανικής αναγέννησης.
Αν οι πρωτοβουλίες συνοδευτούν από συνέπεια, διαφάνεια και τεχνολογική στρατηγική, η Ελλάδα μπορεί να ξαναβρεί τη θέση της ως παραγωγός χώρα υψηλής τεχνολογίας και όχι απλώς ως αγορά κατανάλωσης.
Για πρώτη φορά μετά από δεκαετίες, το βιομηχανικό αφήγημα αποκτά περιεχόμενο: η φράση «ναυπηγεία και αμυντική βιομηχανία» δεν θυμίζει πλέον προβλήματα, αλλά σηματοδοτεί την εποχή της ελληνικής παραγωγικής αυτοπεποίθησης.
