Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ξεκίνησε επίσημα τη διαδικασία διαμόρφωσης του επόμενου επταετούς προϋπολογισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο οποίος θα καλύπτει την περίοδο 2028–2034. Η διαδικασία αναμένεται να διαρκέσει δύο χρόνια και απαιτεί τη σύμφωνη γνώμη όλων των κρατών-μελών και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Η πρόεδρος της Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, χαρακτήρισε την πρόταση ύψους 1,8 τρισεκατομμυρίων ευρώ ως την πιο φιλόδοξη που έχει παρουσιαστεί ποτέ, υποστηρίζοντας ότι θα καταστήσει τα οικονομικά εργαλεία της Ένωσης πιο ισχυρά, ευφυή και αποτελεσματικά.
Ωστόσο, η πρόταση προκάλεσε αντιδράσεις στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, με βουλευτές να κατηγορούν την Επιτροπή για παραπλανητική παρουσίαση των στοιχείων, ιδίως όσον αφορά τις προσαρμογές στον πληθωρισμό, οι οποίες παρουσιάστηκαν ως αυξήσεις στον προϋπολογισμό.
Χαμένοι
Αγρότες:
Η Κοινή Γεωργική Πολιτική (ΚΓΠ), η οποία στον προηγούμενο προϋπολογισμό ανερχόταν σε 386,6 δισ. ευρώ, περιορίζεται πλέον στα 300 δισ. ευρώ. Επιπλέον, η ΚΓΠ δεν αποτελεί πλέον ξεχωριστό σκέλος, αλλά ενσωματώνεται σε ένα νέο ταμείο για «Εθνικά και Περιφερειακά Σχέδια Συνεργασίας», προκαλώντας αντιδράσεις στον αγροτικό τομέα.
Προϊόντα καπνού:
Η Επιτροπή προτείνει την επιβολή νέων φόρων σε προϊόντα καπνού, ηλεκτρικά απόβλητα και μεγάλες επιχειρήσεις. Τα έσοδα από αυτούς τους φόρους, που μέχρι σήμερα διατηρούσαν τα κράτη-μέλη, θα ενισχύσουν τον προϋπολογισμό της ΕΕ.
Περιβάλλον:
Η βιοποικιλότητα χάνει την ειδική της γραμμή χρηματοδότησης και εντάσσεται σε έναν ευρύτερο στόχο για το «κλίμα και περιβάλλον», που θα απορροφήσει το 35% του προϋπολογισμού (περίπου 700 δισ. ευρώ). Το πρόγραμμα LIFE ενσωματώνεται επίσης σε άλλα ταμεία, όπως το «Ταμείο Ανταγωνιστικότητας» των 410 δισ. ευρώ.
Νικητές
Ανατολικές χώρες και Ουκρανία:
Οι χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, ιδίως όσες συνορεύουν με την Ουκρανία, τη Ρωσία και τη Λευκορωσία, θα λάβουν αυξημένη χρηματοδότηση για την ενίσχυση της ασφάλειας και της οικονομίας τους. Παράλληλα, η Ουκρανία θα υποστηριχθεί με 100 δισ. ευρώ για την ανοικοδόμηση και την ευρωπαϊκή της πορεία.
Καταναλωτές ηλεκτρικής ενέργειας:
Η πρόταση προβλέπει σημαντική ενίσχυση των επενδύσεων στον εκσυγχρονισμό των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας, με στόχο τη μείωση των τιμών, οι οποίες θεωρούνται κρίσιμος παράγοντας για την ανταγωνιστικότητα της ΕΕ.
Ψηφιακές τεχνολογίες:
Η χρηματοδότηση για τον ψηφιακό τομέα αναμένεται να πενταπλασιαστεί, φτάνοντας τα 54,8 δισ. ευρώ, ενισχύοντας την τεχνολογική αυτονομία της Ένωσης.
Άμυνα:
Προβλέπεται αύξηση των κονδυλίων για την άμυνα και το διάστημα στα 131 δισ. ευρώ, πέντε φορές περισσότερα από τον τρέχοντα προϋπολογισμό. Επιπλέον, θα υπάρξουν ξεχωριστά κονδύλια για την ενίσχυση της αμυντικής ετοιμότητας.
Έρευνα και πολιτισμός:
Το πρόγραμμα «Horizon Europe» σχεδόν διπλασιάζεται, φτάνοντας τα 175 δισ. ευρώ. Παρά τη σημαντική αύξηση, ειδικοί εκτιμούν ότι απαιτούνται έως και 220 δισ. ευρώ για να διατηρηθεί η ανταγωνιστικότητα της ΕΕ στον τομέα της έρευνας.
Άγνωστοι παράγοντες
Στρατιωτική κινητικότητα:
Η Επιτροπή προτείνει 17,7 δισ. ευρώ για τη στρατιωτική κινητικότητα, ποσό σημαντικά αυξημένο σε σχέση με τα 1,7 δισ. ευρώ του τρέχοντος προϋπολογισμού. Ωστόσο, υπολείπεται των 75–100 δισ. ευρώ που είχαν προηγουμένως θεωρηθεί αναγκαία.
Πόλεις και περιφέρειες:
Η χρηματοδότηση της συνοχής, που σήμερα αποτελεί πάνω από το ένα τρίτο του προϋπολογισμού, δεν διατηρείται ως αυτόνομη πολιτική. Αντίθετα, ενσωματώνεται στα «Εθνικά και Περιφερειακά Σχέδια Συνεργασίας», γεγονός που δημιουργεί αβεβαιότητα για την κατανομή των πόρων στις φτωχότερες περιοχές της Ένωσης.
