Μια θανάσιμη απειλή εξαπλώνεται στα χωράφια της Θεσσαλίας, καθώς το λαθρεμπόριο παράνομων φυτοφαρμάκων κλιμακώνεται, μετατρέποντας την καρδιά της ελληνικής γεωργίας σε πεδίο κινδύνου. Σύμφωνα με έρευνα του Reuters, το 14% των φυτοφαρμάκων που χρησιμοποιούνται στις ευρωπαϊκές καλλιέργειες είναι παράνομα, ενώ στη Θεσσαλία το ποσοστό αυτό εκτοξεύεται στο 25%, όπως αποκαλύπτει η Ελληνική Ένωση Φυτοπροστασίας (ΕΣΥΦ).
Αυτή η «μάστιγα», που εισβάλλει από την Τουρκία και τη Βουλγαρία, όχι μόνο υπονομεύει την ασφάλεια της τροφικής αλυσίδας, αλλά θέτει σε κίνδυνο την υγεία των αγροτών, των καταναλωτών και το ίδιο το περιβάλλον.
Οι αγρότες της Θεσσαλίας, πιεσμένοι από την κλιματική κρίση, την οικονομική ασφυξία και τις πληγές της δεκαετούς κρίσης, στρέφονται σε φθηνότερα, παράνομα φυτοφάρμακα, τα οποία διακινούνται χωρίς ετικέτες και ελέγχους. «Είναι άλλο να παρανομείς για να κερδίσεις και άλλο για να επιβιώσεις», δηλώνει χαρακτηριστικά ένας αγρότης από την Αγιά, αποτυπώνοντας την απελπισία που οδηγεί σε αυτή την επικίνδυνη επιλογή. Τα σκευάσματα αυτά, που φτάνουν λαθραία από τη Βουλγαρία κρυμμένα σε ελαστικά ή μέσω σχεδιών από την Τουρκία μαζί με μετανάστες, υπόσχονται αποτελεσματικότητα σε χαμηλό κόστος, αλλά κρύβουν μια χημική βόμβα με ανυπολόγιστες συνέπειες.
Οι συναλλαγές γίνονται στο σκοτάδι: μεσάζοντες δέχονται παραγγελίες, πληρωμές γίνονται με μετρητά, και τα άδεια μπουκάλια καίγονται τη νύχτα για να εξαφανιστούν τα ίχνη. Ωστόσο, η πρακτική αυτή δεν είναι απλώς παράνομη· είναι μια πράξη με δραματικές επιπτώσεις για την υγεία, το περιβάλλον και την αγροτική παραγωγή.
Τοξικές ουσίες στα χωράφια και στο πιάτο μας
Τα κατασχεμένα φυτοφάρμακα, που εξετάζονται στο Μπενάκειο Φυτοπαθολογικό Ινστιτούτο στην Αθήνα, αποκαλύπτουν μια ζοφερή πραγματικότητα: πολλά φέρουν τουρκικές ή βουλγαρικές ετικέτες, ενώ άλλα δεν έχουν καμία σήμανση. Ορισμένα μιμούνται εγκεκριμένα προϊόντα της ΕΕ, αλλά περιέχουν απαγορευμένες ουσίες ή άγνωστους διαλύτες, που συνδέονται με σοβαρές βλάβες σε ήπαρ, νεφρά, πνεύμονες, ακόμη και με πιθανές καρκινογόνες επιδράσεις.
Το 2024, περισσότερα από δώδεκα απαγορευμένα φυτοφάρμακα, ορισμένα εκ των οποίων απαγορεύτηκαν από το 2009, εντοπίστηκαν σε καλλιέργειες όπως ελαιόλαδο, ντομάτες, κεράσια, σταφύλια και πορτοκάλια, σύμφωνα με το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.
Στη Θεσσαλία, γιατροί της πανεπιστημιακής κλινικής της Λάρισας καταγράφουν αύξηση αναπνευστικών παθήσεων, συνδέοντας τη χρήση αυτών των σκευασμάτων με σοβαρές ασθένειες, όπως η Συνδυασμένη Πνευμονική Ίνωση και Εμφύσημα (CPFE), μια σπάνια αλλά καταστροφική πάθηση. Παρά τους κινδύνους, η απόγνωση οδηγεί πολλούς αγρότες να συμβιβάζονται με αυτή την επικίνδυνη πρακτική, θέτοντας σε κίνδυνο όχι μόνο τη δική τους υγεία, αλλά και την ασφάλεια των προϊόντων που φτάνουν στο τραπέζι μας.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Πρωτοφανής κρίση σε ΕΕ και Λιβύη! Ο Χαφτάρ έδιωξε την ευρωπαϊκή αντιπροσωπεία που συμμετέχει και ο Πλεύρης
Ένα οργανωμένο έγκλημα με διεθνείς διαστάσεις
Η διακίνηση παράνομων φυτοφαρμάκων, που συχνά προέρχονται από την Κίνα μέσω Τουρκίας και Βουλγαρίας, έχει πάρει τη μορφή οργανωμένου εγκλήματος, σύμφωνα με υψηλόβαθμο στέλεχος της ΕΛ.ΑΣ. Οι ρόλοι είναι σαφώς κατανεμημένοι: εισαγωγή, αποθήκευση, διανομή, με τις αρχές να βασίζονται κυρίως σε πληροφοριοδότες για να εντοπίσουν τα κυκλώματα. Το 2022, η Europol κατέσχεσε 2.040 τόνους παράνομων φυτοφαρμάκων στην ΕΕ, ποσότητα τετραπλάσια σε σχέση με το 2019, αποκαλύπτοντας την εκρηκτική αύξηση του προβλήματος. Ωστόσο, η πραγματική έκταση του φαινομένου παραμένει άγνωστη, καθώς τα κυκλώματα εκμεταλλεύονται τα κενά στη νομοθεσία και την έλλειψη επαρκών ελέγχων
Στην Ελλάδα, η νομοθεσία επιτρέπει μόνο φυτοφάρμακα με ελληνικές ετικέτες, αλλά η έλλειψη ελεγκτών –μόλις 2-3 για εκατοντάδες καταστήματα και χιλιάδες αγρότες σε περιοχές όπως η Μακεδονία– καθιστά την καταπολέμηση του προβλήματος σχεδόν ανέφικτη. Οι διανομές γίνονται τη νύχτα, και τα ίχνη καταστρέφονται πριν προλάβουν οι αρχές να επέμβουν, αφήνοντας τα χωράφια εκτεθειμένα σε τοξικές ουσίες.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Η κυβέρνηση βάζει τέλος στα παραδοσιακά πανηγύρια! Γουρουνοπούλες, σουβλάκια μόνο με κέτερινγκ και καντίνες
Ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Κώστας Τσιάρας, διαβεβαιώνει ότι η κυβέρνηση δίνει προτεραιότητα στην καταπολέμηση της παρανομίας και τη στήριξη της νόμιμης παραγωγής. Ωστόσο, οι αγρότες, όπως ο Γιώργος Ζήκος από την Αγιά, που αρνείται να χρησιμοποιεί παράνομα σκευάσματα, καλούν την κυβέρνηση να προσφέρει πιο προσιτές λύσεις για τη στήριξη της γεωργίας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, από την πλευρά της, δηλώνει ότι επιταχύνει τις εγκρίσεις ασφαλών φυτοφαρμάκων, αλλά αφήνει την ευθύνη της καταπολέμησης του λαθρεμπορίου στα κράτη μέλη, αποκαλύπτοντας την αδυναμία της να αντιμετωπίσει το πρόβλημα στη ρίζα του
Η «εισβολή» των παράνομων φυτοφαρμάκων στη Θεσσαλία δεν είναι απλώς ένα πρόβλημα της αγροτικής παραγωγής· είναι μια κρίση που απειλεί την υγεία, το περιβάλλον και την ίδια την εμπιστοσύνη στην τροφική αλυσίδα. Καθώς οι αγρότες παλεύουν για την επιβίωσή τους και τα κυκλώματα λαθρεμπορίου ενισχύονται, η Ελλάδα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια σκοτεινή πραγματικότητα που απαιτεί άμεση δράση. Χωρίς ουσιαστικά μέτρα, η καρδιά της ελληνικής γεωργίας κινδυνεύει να δηλητηριαστεί – κυριολεκτικά και μεταφορικά.
