Η κυβέρνηση του πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου προχωρά σε μια από τις σημαντικότερες αυξήσεις στρατιωτικών δαπανών των τελευταίων ετών, παρά το γεγονός ότι στο μέτωπο της Γάζας και του Λιβάνου έχουν συναφθεί συμφωνίες κατάπαυσης του πυρός. Το προσχέδιο του προϋπολογισμού για το 2026 προβλέπει στρατιωτικές δαπάνες 112 δισεκατομμυρίων σέκελ, ποσό που αντιστοιχεί σε περίπου 34,6 δισ. δολάρια και υπερβαίνει κατά πολύ την προηγούμενη πρόβλεψη των 90 δισ. σέκελ.
Η ανακοίνωση αυτή προήλθε από το γραφείο του υπουργού Άμυνας Γιοάβ Κατς, σηματοδοτώντας μια ξεκάθαρη κατεύθυνση: η ισραηλινή κυβέρνηση, παρά την προσωρινή αποκλιμάκωση των συγκρούσεων, επενδύει σε ακόμη μεγαλύτερη στρατιωτική ετοιμότητα. Η απόφαση συνδέεται άμεσα με την ανάγκη κάλυψης των «αναγκών» του στρατού και τη μείωση του «βάρους» που σηκώνουν οι έφεδροι, όπως τονίζει ο ίδιος ο Κατς.
Ο υπουργός Άμυνας και ο υπουργός Οικονομικών Μπεζαλέλ Σμότριτς κατέληξαν σε συμφωνία για το ύψος των δαπανών μετά από μια μαραθώνια συνεδρίαση. Το σχετικό κείμενο αναμένεται να τεθεί προς ψηφοφορία άμεσα και, εφόσον εγκριθεί από το υπουργικό συμβούλιο, θα διαβιβαστεί στην Κνέσετ για συζήτηση και τελική ψήφιση. Η κυβέρνηση έχει περιθώριο μέχρι τον Μάρτιο για να εγκρίνει τον προϋπολογισμό· διαφορετικά, βάσει ισραηλινού νόμου, οδηγείται σε πρόωρες εκλογές.
Η επιστροφή του Ισραήλ σε εκτεταμένες στρατιωτικές δαπάνες δεν αποτελεί νέα τακτική. Το 2024, η χώρα υπολογίζεται ότι ξόδεψε 31 δισ. δολάρια για τους πολέμους στη Λωρίδα της Γάζας και στον Λίβανο, όπου οι επιχειρήσεις κατά της Χαμάς και της Χεζμπολά αντίστοιχα δημιούργησαν μία από τις πιο έντονες και δαπανηρές περιόδους της πρόσφατης ισραηλινής ιστορίας. Παρότι το Ισραήλ έχει συνάψει συμφωνίες εκεχειρίας και με τις δύο οργανώσεις, η κυβέρνηση δεν δείχνει να θεωρεί το περιβάλλον ασφαλές ή σταθερό.
Στην ανακοίνωσή του, ο Κατς επεσήμανε ότι οι αυξημένοι πόροι κρίνονται αναγκαίοι ώστε το Ισραήλ να «συνεχίσει να δρα αποφασιστικά» και να εγγυηθεί την ασφάλεια του κράτους «σε κάθε μέτωπο». Η δήλωση αυτή αντικατοπτρίζει μια πάγια ισραηλινή προσέγγιση: οι εκεχειρίες θεωρούνται προσωρινές, ενώ η στρατηγική προετοιμασία οφείλει να συνεχίζεται ανεξάρτητα από τις συνθήκες.
Από την πλευρά του, το υπουργείο Οικονομικών του Σμότριτς σημείωσε ότι ο νέος αμυντικός προϋπολογισμός αποτελεί ενίσχυση 47 δισεκατομμυρίων σέκελ σε σχέση με το 2023, τη χρονιά που ξέσπασε ο πόλεμος στη Γάζα. Η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι μια τέτοια επένδυση θα επιτρέψει στο Ισραήλ να «επιστρέψει στον δρόμο της ανάπτυξης», καθώς η αναβάθμιση της στρατιωτικής ισχύος θεωρείται κρίσιμη για τη σταθερότητα και την οικονομική προοπτική της χώρας.
Η χρονική συγκυρία έχει τη δική της σημασία. Παρά τις εκεχειρίες με τη Χαμάς και τη Χεζμπολά, η ισραηλινή κυβέρνηση γνωρίζει ότι η κατάσταση παραμένει εύθραυστη. Οι εντάσεις με το Ιράν, οι επιθέσεις από μη κρατικούς δρώντες στην περιοχή και η αστάθεια στα σύνορα οδηγούν σε μια συνολική στρατηγική που βασίζεται στην ενίσχυση αποτρεπτικής ισχύος. Οι αυξημένες δαπάνες αντανακλούν αυτήν ακριβώς την επιλογή.
Ταυτόχρονα, η κυβέρνηση Νετανιάχου βρίσκεται αντιμέτωπη με εσωτερικές πολιτικές πιέσεις. Η έγκριση του προϋπολογισμού αποτελεί προϋπόθεση για τη διατήρηση της κυβερνητικής σταθερότητας, καθώς αποτυχία ψήφισής του θα οδηγήσει υποχρεωτικά σε πρόωρες εκλογές. Σε ένα περιβάλλον πολιτικού κατακερματισμού, η επιλογή ενίσχυσης των στρατιωτικών δαπανών λειτουργεί ως μήνυμα προς το εσωτερικό ακροατήριο ότι η κυβέρνηση επιμένει στην «ασφάλεια πρώτα» πολιτική της.
Παρά την επίσημη θέση περί εκεχειριών, το Ισραήλ προετοιμάζεται για κάθε ενδεχόμενο. Ο συνδυασμός των αυξημένων αμυντικών κονδυλίων, των πρόσφατων εμπειριών από τα μέτωπα της Γάζας και του Λιβάνου και της αβεβαιότητας στην περιοχή δείχνει ότι η χώρα δεν θεωρεί τις τρέχουσες ισορροπίες δεδομένες. Αντιθέτως, επενδύει σε έναν προϋπολογισμό που αντανακλά μια συνολική στρατηγική επανατοποθέτησης.
Με το νέο πακέτο δαπανών να φτάνει ιστορικά επίπεδα, η συζήτηση που ανοίγει στην Κνέσετ δεν θα αφορά μόνο αριθμούς, αλλά και την κατεύθυνση της ισραηλινής πολιτικής τα επόμενα χρόνια. Το Ισραήλ, ακόμη και εν μέσω εκεχειριών, αναδεικνύει ξανά ότι η στρατιωτική του θωράκιση παραμένει ο απόλυτος άξονας της κρατικής του στρατηγικής.
