Ο επικεφαλής της πυρηνικής επιτροπής παρακολούθησης του ΟΗΕ δήλωσε ότι το Ιράν θα μπορούσε να παράγει εμπλουτισμένο ουράνιο «μέσα σε λίγους μήνες», σε συνέντευξη όπου παράλληλα διέψευσε τον ισχυρισμό του Ντόναλντ Τραμπ ότι τα αμερικανικά πλήγματα «κατέστρεψαν πλήρως και ολοκληρωτικά» τις πυρηνικές εγκαταστάσεις της Τεχεράνης.
Ο Ραφαέλ Γκρόσι, γενικός διευθυντής της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας (IAEA), δήλωσε στο αμερικανικό δίκτυο CBS News ότι οι επιθέσεις σε τρεις ιρανικές τοποθεσίες προκάλεσαν σαφώς σοβαρές ζημιές, αλλά όχι «ολοκληρωτική» καταστροφή.
Όπως είπε χαρακτηριστικά: «Ειλικρινά μιλώντας, δεν μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι όλα έχουν εξαφανιστεί και δεν υπάρχει τίποτα εκεί».
Και πρόσθεσε: «Μπορούν οι Ιρανοί, ξέρετε, μέσα σε λίγους μήνες, θα έλεγα, να έχουν μερικές συστοιχίες φυγοκεντρητών να περιστρέφονται και να παράγουν εμπλουτισμένο ουράνιο — ή και νωρίτερα… Το Ιράν διαθέτει αυτές τις δυνατότητες: βιομηχανικές και τεχνολογικές».
Καθυστέρηση μόνο λίγων μηνών
Η άποψη του Γκρόσι βρίσκει σύμφωνη και μια προκαταρκτική αξιολόγηση των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών, σύμφωνα με την οποία οι βομβαρδισμοί καθυστέρησαν το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν μόλις κατά λίγους μήνες. Μιλώντας στο Reuters, μια πηγή εκτίμησε ότι το πρόγραμμα θα μπορούσε να επανεκκινήσει μέσα σε έναν έως δύο μήνες.
Γενικευμένη επίθεση Ισραήλ και ΗΠΑ
Το Ισραήλ εξαπέλυσε γενικευμένη επίθεση στο Ιράν στις 13 Ιουνίου, στοχεύοντας πυρηνικές εγκαταστάσεις της χώρας, καθώς και στρατιωτικούς διοικητές και επιστήμονες, μεταξύ άλλων. Το Ισραήλ δήλωσε ότι οι ενέργειες του στόχευαν στην αποτροπή ανάπτυξης πυρηνικών όπλων από την Τεχεράνη — φιλοδοξία που το Ιράν αρνείται σταθερά. Στη συνέχεια, οι Ηνωμένες Πολιτείες συμμετείχαν στις επιθέσεις, βομβαρδίζοντας τρεις καίριες εγκαταστάσεις.
Αμφιβολίες για το αν μετακινήθηκε το ουράνιο
Τις τελευταίες ημέρες, υπάρχουν πολλά ερωτήματα σχετικά με την έκταση των ζημιών που προκλήθηκαν στο πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν και κατά πόσο η Τεχεράνη κατάφερε να μεταφέρει μέρος ή και όλο το απόθεμα του υψηλού εμπλουτισμένου ουρανίου της, το οποίο εκτιμάται περίπου στα 408 κιλά, πριν από τις επιθέσεις.
«Δεν ξέρουμε πού θα μπορούσε να βρίσκεται αυτό το υλικό», είπε ο Γκρόσι στο CBS. «Μπορεί κάποιο να καταστράφηκε ως αποτέλεσμα της επίθεσης, αλλά κάποιο ίσως μετακινήθηκε. Άρα θα πρέπει σε κάποιο σημείο να υπάρξει διευκρίνιση».
Ο υπουργός Εξωτερικών του Ιράν, Αμπάς Αραγτσί, δήλωσε ότι η έκταση της ζημιάς στις πυρηνικές εγκαταστάσεις είναι «σοβαρή», αλλά οι ακριβείς λεπτομέρειες παραμένουν άγνωστες.
Μιλώντας στο Fox News ο Ντόναλντ Τραμπ δήλωσε ότι δεν πιστεύει πως το απόθεμα έχει μετακινηθεί. «Είναι πολύ δύσκολο να το κάνεις αυτό, επιπλέον δεν δώσαμε πολύ χρόνο», είπε ο Αμερικανός πρόεδρος, σύμφωνα με αποσπάσματα της συνέντευξης. «Δεν μετακίνησαν τίποτα».
Πίεση για διπλωματική λύση και αποκλεισμός της ΙΑΕΑ
Οι δηλώσεις του Γκρόσι αναμένεται να αξιοποιηθούν από Ευρωπαίους διπλωμάτες για να επιχειρηματολογήσουν απέναντι στον Τραμπ ότι απαιτείται μια διπλωματική συμφωνία για το μέλλον του πυρηνικού προγράμματος του Ιράν.
Οι επιθεωρητές της ΙΑΕΑ έχουν αποκλειστεί από το Ιράν έως ότου το Ανώτατο Συμβούλιο Εθνικής Ασφαλείας της χώρας λάβει διαβεβαιώσεις ότι οι πυρηνικές εγκαταστάσεις δεν θα δεχθούν ξανά επίθεση - όρος που φέρνει την Τεχεράνη πολύ κοντά στο να αποχωρήσει από τη συνθήκη μη διάδοσης πυρηνικών όπλων.
Η απαγόρευση συνοδεύεται και από προσωπικές επιθέσεις εναντίον του Γκρόσι. Πριν από την ισραηλινή επίθεση, η ιρανική κυβέρνηση είχε επιχειρήσει να απονομιμοποιήσει την ΙΑΕΑ, εκφράζοντας οργή για έκθεση που περιέγραφε λεπτομερώς την έλλειψη συνεργασίας του Ιράν με τους επιθεωρητές.
Το Ιράν θεωρεί ότι η έκθεση χρησιμοποιήθηκε ή δημοσιεύθηκε ως πρόσχημα για την επίθεση του Ισραήλ και υποστηρίζει ότι ο Γκρόσι θα έπρεπε να είχε ξεκαθαρίσει πως οι επιθεωρητές του δεν βρήκαν αποδείξεις για πρόγραμμα πυρηνικών όπλων.
Μετά τις επιθέσεις, ο Γκρόσι δήλωσε στο Al Jazeera: «Δεν βρήκαμε στοιχεία στο Ιράν που να δείχνουν ότι υπάρχουν ενεργά, συστηματικά σχέδια για την κατασκευή πυρηνικών όπλων. Το να προσποιείται κανείς ότι η έκθεση ήταν πράσινο φως ή εργαλείο για επίθεση είναι απολύτως παράλογο».
Αδιευκρίνιστος απολογισμός θυμάτων και φόβοι για την εκεχειρία
Το Ιράν περιορίζει την πρόσβαση των μέσων ενημέρωσης, καθιστώντας δύσκολη την εκτίμηση του πραγματικού απολογισμού από την ισραηλινή επίθεση.
Ωστόσο, την Κυριακή η ιρανική δικαιοσύνη ανακοίνωσε ότι τουλάχιστον 71 άνθρωποι σκοτώθηκαν στην προηγούμενη επίθεση του Ισραήλ στις φυλακές Εβίν της Τεχεράνης, μια διαβόητη εγκατάσταση που φιλοξενεί εδώ και δεκαετίες πολιτικούς κρατούμενους και αντιφρονούντες, μεταξύ άλλων. Σύμφωνα με τον εκπρόσωπο της δικαιοσύνης, οι νεκροί περιλαμβάνουν προσωπικό, στρατιώτες, κρατούμενους και συγγενείς που επισκέπτονταν.
Η ιρανική κυβέρνηση δήλωσε επίσης την Κυριακή ότι δεν είναι πεπεισμένη πως το Ισραήλ θα τηρήσει τους όρους της εκεχειρίας. Ο αρχηγός των ιρανικών ενόπλων δυνάμεων, Αμπντολραχίμ Μουσαβί, δήλωσε στην κρατική τηλεόραση: «Έχουμε σοβαρές αμφιβολίες για τη συνέπεια του εχθρού στις δεσμεύσεις του, συμπεριλαμβανομένης της εκεχειρίας. Είμαστε έτοιμοι να απαντήσουμε δυναμικά αν χρειαστεί».
Απουσία Χαμενεΐ και το μήνυμα Σαμχανί
Καμία οριστική απόφαση δεν έχει ληφθεί ακόμη σχετικά με το αν το Ιράν θα συμμετάσχει σε νέες συνομιλίες την επόμενη εβδομάδα, στις οποίες οι ΗΠΑ θα προσφέρουν κάποια χαλάρωση κυρώσεων με αντάλλαγμα το Ιράν να συμφωνήσει να εγκαταλείψει τον εγχώριο εμπλουτισμό ουρανίου - κόκκινη γραμμή που η Τεχεράνη δεν έχει αποδεχθεί να περάσει έπειτα από πέντε γύρους συνομιλιών.
Ο Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, ανώτατος ηγέτης του Ιράν, απουσίαζε από τις πολυπληθείς κηδείες των διοικητών των Φρουρών της Επανάστασης στην Τεχεράνη το Σάββατο και δεν έχει εμφανιστεί δημόσια μετά τις επιθέσεις. Ωστόσο, σε ένδειξη αλληλεγγύης, ο Αλί Σαμχανί, ένας από τους ανώτατους συμβούλους του Χαμενεΐ, παρευρέθηκε στις κηδείες. Κρατώντας μπαστούνι, έκανε την πρώτη του δημόσια εμφάνιση από τότε που επέζησε του βομβαρδισμού του σπιτιού του στην Τεχεράνη την πρώτη νύχτα του 12ήμερου πολέμου.
Αποκάλυψε ότι έμεινε θαμμένος για τρεις ώρες κάτω από τα συντρίμμια του σπιτιού του. Αναπνέοντας με τη βοήθεια αναπνευστήρα για τα πνευμόνια του, είπε ότι αρχικά νόμιζε πως η καταστροφή προκλήθηκε από σεισμό, μέχρι που ο ήχος ενός διερχόμενου αυτοκινήτου τον έκανε να συνειδητοποιήσει ότι επρόκειτο για επίθεση. Όπως δήλωσε: «Ολόκληρο το δωμάτιό μου κατέρρευσε πάνω μου με τόνους μπάζα. Οι Σιωνιστές ξέρουν γιατί με στόχευσαν και το ξέρω κι εγώ. Δεν μπορώ να αποκαλύψω τον λόγο, αλλά τους έκανα τη ζωή κόλαση».
Το Ισραήλ προσπαθεί εδώ και χρόνια να ενθαρρύνει τους Ιρανούς να ανατρέψουν το καθεστώς, αλλά μέχρι στιγμής έχει αποτύχει. Ο Σαμχανί δήλωσε: «Οι εχθροί νόμιζαν ότι με μια μόνο ενέργεια θα μπορούσαν να προετοιμάσουν το έδαφος για αναταραχές στο Ιράν».
