Οι κυβερνήσεις των ΗΠΑ και της Ουκρανίας ανακοίνωσαν το βράδυ της Κυριακής (23/11/2025) ότι οποιαδήποτε ενδεχόμενη συμφωνία για τον τερματισμό του πολέμου με τη Ρωσία «πρέπει να σέβεται απόλυτα την εθνική κυριαρχία» του Κιέβου. Η δήλωση εκδόθηκε από τον Λευκό Οίκο, έπειτα από συνομιλίες που πραγματοποιήθηκαν στη Γενεύη με τη συμμετοχή Αμερικανών, Ουκρανών και Ευρωπαίων αξιωματούχων.
Οι συνομιλίες στη Γενεύη
Η αμερικανική προεδρία χαρακτήρισε τις συζητήσεις στην Ελβετία «σημαντικό βήμα μπροστά» προς την επίλυση της σύγκρουσης που συνεχίζεται από τον Φεβρουάριο του 2022. Στις συνομιλίες παρέστη ο επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας, Μάρκο Ρούμπιο, ο οποίος εξέφρασε την πεποίθηση ότι μπορεί να υπάρξει συμφωνία «πολύ γρήγορα».
Το σχέδιο Τραμπ και η νέα εκδοχή
Οι διαπραγματεύσεις βασίστηκαν σε σχέδιο 28 σημείων του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, με στόχο τον τερματισμό της ένοπλης σύρραξης που ξεκίνησε με τη ρωσική εισβολή στις 24 Φεβρουαρίου 2022. Σύμφωνα με την κοινή ανακοίνωση, οι συνομιλίες ήταν «παραγωγικές, επικεντρωμένες και με σεβασμό», ενώ Ουάσιγκτον και Κίεβο παρουσίασαν «επικαιροποιημένη και επεξεργασμένη» εκδοχή του πλαισίου ειρήνης.
Θέση της Ουκρανίας
Ο Ουκρανός διαπραγματευτής Αντρίι Γέρμακ, στενός συνεργάτης του προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι, μίλησε για «πολύ καλή πρόοδο» στις συζητήσεις. Ο ίδιος ο Ζελένσκι τόνισε ότι η νέα εκδοχή αντανακλά πλέον «την πλειονότητα των προτεραιοτήτων-κλειδιών» του Κιέβου.
Χρονοδιάγραμμα και αντιδράσεις
Ο πρόεδρος Τραμπ είχε θέσει προθεσμία έως τις 27 Νοεμβρίου για την απάντηση του Ζελένσκι, διευκρινίζοντας ωστόσο ότι το σχέδιο δεν αποτελεί «τελευταία προσφορά». Η αρχική εκδοχή του εγγράφου είχε προκαλέσει αντίσταση στο Κίεβο και στους Ευρωπαίους συμμάχους, οι οποίοι συμμετείχαν στις συνομιλίες της Γενεύης ώστε να αποτραπεί οποιαδήποτε πίεση προς την Ουκρανία για συνθηκολόγηση, σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο.
Η ευρωπαϊκή αντιπρόταση των 28 σημείων
Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις παρουσίασαν αναθεωρημένο σχέδιο ειρήνης για την Ουκρανία, το οποίο διαφοροποιείται από το πλαίσιο των 28 σημείων που είχαν καταθέσει οι Ηνωμένες Πολιτείες και το οποίο είχε επικριθεί ως ιδιαίτερα ευνοϊκό προς τη Ρωσία. Το νέο κείμενο, που συντάχθηκε από τη Βρετανία, τη Γερμανία και τη Γαλλία, περιλαμβάνει μεταξύ άλλων πρόβλεψη για πιθανή επιστροφή της Ρωσίας στην ομάδα των G8, καθώς και ανώτατο όριο στον αριθμό των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων.
Η συνάντηση της Γενεύης
Το έγγραφο παρουσιάστηκε στην έκτακτη συνάντηση της Γενεύης, όπου ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών Μάρκο Ρούμπιο δήλωσε ότι οι ΗΠΑ προχωρούν ήδη σε «ορισμένες αλλαγές» στο δικό τους σχέδιο. Ο Ρούμπιο χαρακτήρισε τις συνομιλίες ως «την πιο σημαντική ημέρα» της διαδικασίας, προσθέτοντας ότι το τελικό κείμενο εξακολουθεί να χρειάζεται την έγκριση τόσο του προέδρου Τραμπ όσο και της ρωσικής κυβέρνησης, η οποία έχει μεταβάλει επανειλημμένα τις θέσεις της.
Οι βασικές προβλέψεις του ευρωπαϊκού σχεδίου
Στο ευρωπαϊκό κείμενο περιλαμβάνονται σημαντικές παραχωρήσεις:
Επαναπροώθηση της Ρωσίας στη διεθνή οικονομία και πιθανή επιστροφή στη G8.
Πλαφόν 800.000 στρατιωτών για τον ουκρανικό στρατό σε περίοδο ειρήνης, έναντι των 600.000 που προέβλεπε η αμερικανορωσική πρόταση.
Διεξαγωγή εκλογών στην Ουκρανία το συντομότερο δυνατό μετά την υπογραφή της συμφωνίας.
Αφαιρέσεις και διαφοροποιήσεις
Το ευρωπαϊκό κείμενο αφαιρεί την πρόβλεψη παραχώρησης του Ντονμπάς, που υπήρχε στο αμερικανικό προσχέδιο, καθώς και τον όρο που προέβλεπε ότι οι ΗΠΑ θα λάμβαναν το 50% των κερδών από επενδύσεις δεσμευμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων σε έργα ανοικοδόμησης της Ουκρανίας.
Επιπλέον, προτείνεται οι διαπραγματεύσεις για εδαφικές διευθετήσεις να ξεκινήσουν από τη γραμμή επαφής στο πεδίο, αντί της απαίτησης να παραδοθούν περιοχές που δεν έχουν καταληφθεί από ρωσικές δυνάμεις.
Εγγυήσεις και οικονομικές ρυθμίσεις
Το σχέδιο προβλέπει εγγύηση ασφαλείας από τις Ηνωμένες Πολιτείες, αντίστοιχη με το πνεύμα του Άρθρου 5 του ΝΑΤΟ. Παράλληλα, τα ρωσικά κρατικά περιουσιακά στοιχεία θα παραμείνουν παγωμένα έως ότου καταβληθούν αποζημιώσεις για τις ζημιές του πολέμου.
Η δημοσιοποίηση του εγγράφου
Σύμφωνα με το Reuters, το οποίο αναφέρει ότι έχει δει το ευρωπαϊκό έγγραφο, το περιεχόμενο διατηρεί τη βασική δομή του αμερικανικού σχεδίου, αλλά εισάγει ουσιώδεις διαφοροποιήσεις που αντανακλούν τις ευρωπαϊκές θέσεις.
Η ευρωπαϊκή αντιπρόταση για το σχέδιο των 28 σημείων:
Επαναβεβαίωση της εθνικής κυριαρχίας της Ουκρανίας.
Συμφωνία μη επίθεσης ανάμεσα σε Ρωσία, Ουκρανία και ΝΑΤΟ, με στόχο την επίλυση εκκρεμοτήτων των τελευταίων τριών δεκαετιών.
Αφαίρεση του τρίτου σημείου από το αμερικανικό σχέδιο, το οποίο προέβλεπε ότι «η Ρωσία δεν θα εισβάλει στους γείτονές της και το ΝΑΤΟ δεν θα επεκταθεί περαιτέρω».
Έναρξη διαλόγου Ρωσίας–ΝΑΤΟ μετά την υπογραφή, για συνολική εξέταση θεμάτων ασφάλειας και δημιουργία κλίματος αποκλιμάκωσης.
Παροχή ισχυρών εγγυήσεων ασφαλείας προς την Ουκρανία.
Ορισμός του μεγέθους των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων σε 800.000 στρατιώτες σε περίοδο ειρήνης.
Η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ θα εξαρτάται από την ομοφωνία των κρατών-μελών, η οποία σήμερα δεν υφίσταται.
Το ΝΑΤΟ δεν θα σταθμεύει μόνιμα στρατεύματα στην Ουκρανία σε περίοδο ειρήνης.
Μαχητικά αεροσκάφη του ΝΑΤΟ θα σταθμεύουν στην Πολωνία.
Αμερικανική εγγύηση ασφάλειας, αντίστοιχη του Άρθρου 5, με όρους: α. Οικονομική αποζημίωση προς τις ΗΠΑ. β. Αν η Ουκρανία εισβάλει στη Ρωσία, η εγγύηση παύει να ισχύει. γ. Αν η Ρωσία εισβάλει στην Ουκρανία, θα υπάρξει συντονισμένη στρατιωτική απάντηση, επαναφορά κυρώσεων και ακύρωση αναγνώρισης νέων εδαφών.
Η Ουκρανία είναι επιλέξιμη για ένταξη στην ΕΕ και θα αποκτήσει προσωρινή προτιμησιακή πρόσβαση στην ευρωπαϊκή αγορά.
Παγκόσμιο πακέτο ανασυγκρότησης, που περιλαμβάνει: α. Αναπτυξιακό Ταμείο Ουκρανίας. β. Συνεργασία ΗΠΑ–Ουκρανίας για το δίκτυο φυσικού αερίου. γ. Ανασυγκρότηση περιοχών που επλήγησαν. δ. Ανάπτυξη υποδομών. ε. Αξιοποίηση ορυκτών πόρων. στ. Χρηματοδότηση από την Παγκόσμια Τράπεζα.
Σταδιακή επανένταξη της Ρωσίας στην παγκόσμια οικονομία, μέσω: α. Άρσης κυρώσεων. β. Συμφωνίας οικονομικής συνεργασίας ΗΠΑ–Ρωσίας. γ. Επανένταξης στη G8.
Ανασυγκρότηση και οικονομική αποζημίωση της Ουκρανίας, με χρήση δεσμευμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων.
Δημιουργία κοινής Ομάδας Ασφαλείας με συμμετοχή ΗΠΑ, Ουκρανίας, Ρωσίας και Ευρωπαίων.
Η Ρωσία θα θεσμοθετήσει πολιτική μη επίθεσης προς Ευρώπη και Ουκρανία.
ΗΠΑ και Ρωσία θα επεκτείνουν συμφωνίες πυρηνικού ελέγχου όπως η Fair Start.
Η Ουκρανία θα παραμείνει μη πυρηνικό κράτος, βάσει της Συνθήκης Μη Διάδοσης Πυρηνικών.
Επανεκκίνηση του πυρηνικού σταθμού Ζαπορίζια υπό την εποπτεία της IAEA, με ισότιμη κατανομή ενέργειας (50-50).
Υιοθέτηση από την Ουκρανία ευρωπαϊκών κανόνων θρησκευτικής ανοχής και προστασίας γλωσσικών μειονοτήτων.
Δέσμευση μη στρατιωτικής ανακατάληψης εδαφών, με διαπραγματεύσεις ανταλλαγής να ξεκινούν από τη γραμμή επαφής.
Ρήτρα μη αλλαγής συνόρων με τη βία, με παραβίαση που ακυρώνει τις εγγυήσεις ασφαλείας.
Η Ρωσία θα επιτρέπει τη χρήση του ποταμού Δνείπερου και τη μεταφορά σιτηρών μέσω Μαύρης Θάλασσας.
Σύσταση ανθρωπιστικής επιτροπής για: α. Ανταλλαγή αιχμαλώτων και σορών («όλοι για όλους»). β. Απελευθέρωση πολιτών και ομήρων, συμπεριλαμβανομένων παιδιών. γ. Επανένωση οικογενειών. δ. Μέτρα στήριξης θυμάτων.
Διεξαγωγή εκλογών στην Ουκρανία το συντομότερο δυνατό μετά την υπογραφή.
Πρόσθετες πρόνοιες για τα θύματα του πολέμου.
Η συμφωνία θα είναι νομικά δεσμευτική, με εφαρμογή υπό «Συμβούλιο Ειρήνης» προεδρευόμενο από τον Ντόναλντ Τραμπ.
Άμεση κατάπαυση του πυρός και αποχώρηση στα συμφωνημένα σημεία, υπό αμερικανική επίβλεψη.
Οι κόκκινες γραμμές του Κιέβου
Η ουκρανική κυβέρνηση ξεκαθαρίζει ότι οποιαδήποτε συμφωνία δεν μπορεί να οδηγήσει σε νομιμοποίηση του ρωσικού ελέγχου στις περιφέρειες Ντονέτσκ, Λουχάνσκ, Χερσώνας και Ζαπορίζια, ούτε να επιβάλει ένα «πάγωμα» συνόρων που θα εγκλώβιζε τη χώρα σε μια de facto απώλεια εδαφών. Διπλωματικές πηγές αναφέρουν ότι το Κίεβο διαφωνεί με την απαίτηση του αμερικανικού προσχεδίου για αναδιάταξη των ουκρανικών δυνάμεων στο Ντονέτσκ και ζητά πλήρη αναθεώρηση των συγκεκριμένων σημείων.
Η θέση του Ζελένσκι
Ο πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι υπογραμμίζει ότι η Ουκρανία επιδιώκει ένα πλαίσιο που θα εγγυάται «δίκαιη και βιώσιμη ειρήνη», τονίζοντας πως «η Ουκρανία δεν θα παραχωρήσει εδάφη σε αντάλλαγμα για μια προσωρινή ηρεμία». Παράλληλα, το Κίεβο ζητά ρητή πρόβλεψη για τον μηχανισμό επιστροφής αιχμαλώτων και απαχθέντων παιδιών, ενώ επιμένει ότι τα δεσμευμένα ρωσικά κρατικά περιουσιακά στοιχεία πρέπει να παραμείνουν παγωμένα μέχρι να καταβληθούν αποζημιώσεις.
Ασφάλεια και Ευρωατλαντική πορεία
Η ουκρανική ηγεσία τονίζει ότι το τελικό κείμενο πρέπει να περιλαμβάνει ισχυρές εγγυήσεις ασφαλείας και να αφήνει ανοιχτή –σε βάθος χρόνου– τη δυνατότητα συνέχισης της ευρωατλαντικής πορείας της χώρας, ακόμη και αν προσωρινά «παγώνει» η συζήτηση για ένταξη στο ΝΑΤΟ.
