Η Ευρωπαϊκή Ένωση προχωρά σε μία από τις πλέον καθοριστικές ενεργειακές αποφάσεις των τελευταίων δεκαετιών, καθώς συμφώνησε επίσημα να τερματίσει κάθε εισαγωγή ρωσικού φυσικού αερίου μέχρι τα τέλη του 2027, με το μέτρο ουσιαστικά να εφαρμόζεται από το 2028. Η συμφωνία κλείστηκε στις Βρυξέλλες, ανάμεσα στους αντιπροσώπους των 27 κρατών-μελών και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στο πλαίσιο της 19ης δέσμης κυρώσεων κατά της Ρωσίας.
Η απόφαση αποτελεί τη συνέχεια των μακροχρόνιων προσπαθειών της Ένωσης να απεξαρτηθεί από το ρωσικό αέριο, μετά τη ρήξη που προκάλεσε η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022. Παρότι ο όγκος εισαγωγών έχει μειωθεί δραματικά σε σχέση με τα προπολεμικά επίπεδα, υπάρχει ακόμα ποσοστό που παραμένει ενεργό, και αφορά κυρίως τρεις χώρες: Ουγγαρία, Γαλλία και Βέλγιο, οι οποίες εξακολουθούν να προμηθεύονται ρωσικό αέριο.
Πώς «σβήνει» σταδιακά το ρωσικό αέριο – Αναλυτικό χρονοδιάγραμμα απαγορεύσεων
Το σχέδιο θέτει συγκεκριμένες ημερομηνίες για τη διακοπή κάθε μορφής ρωσικού φυσικού αερίου, διαχωρίζοντας συμβόλαια σε βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, αλλά και σε Υγροποιημένο Φυσικό Αέριο (ΥΦΑ) και αέριο μέσω αγωγών.
1. Βραχυπρόθεσμες συμβάσεις (υπογεγραμμένες πριν τη 17η Ιουνίου 2025)
– ΥΦΑ: Απαγόρευση από 25 Απριλίου 2026
– Αέριο αγωγών: Απαγόρευση από 17 Ιουνίου 2026
2. Μακροπρόθεσμες συμβάσεις ΥΦΑ
– Η απαγόρευση τίθεται σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2027
3. Μακροπρόθεσμες συμβάσεις μέσω αγωγών
– Η απαγόρευση ισχύει από 30 Σεπτεμβρίου 2027, υπό την προϋπόθεση ότι έχουν καλυφθεί οι στόχοι των αποθεμάτων
– Σε κάθε περίπτωση, το αργότερο έως την 1η Νοεμβρίου 2027
Με βάση τα παραπάνω, τα κράτη της Ε.Ε. δεν θα μπορούν πλέον να εισάγουν ρωσικό αέριο από το 2028 και μετά, ολοκληρώνοντας την ενεργειακή αποσύνδεση.
Η Ευρώπη προχωρά χωρίς τη Ρωσία – Μείωση από 45% σε 12% σε δύο χρόνια
Πριν από την εισβολή στην Ουκρανία, σχεδόν το 45% του φυσικού αερίου που καταναλωνόταν στην Ευρωπαϊκή Ένωση προερχόταν από τη Ρωσία.
Μετά τις κυρώσεις και την ενεργειακή διαφοροποίηση, μέχρι τον Οκτώβριο του 2024 το ποσοστό αυτό έπεσε στο 12%.
Παρότι το ποσοστό είναι πλέον χαμηλό, η πλήρης απαγόρευση εισαγωγών αποτελεί την τελική και πιο αυστηρή φάση της ενεργειακής απεξάρτησης.
Η άλλη διάσταση: Η Ε.Ε. εξετάζει τώρα τη χρήση δεσμευμένων ρωσικών πόρων για χρηματοδότηση της Ουκρανίας
Πέρα από το ενεργειακό σκέλος, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ετοιμάζεται –σύμφωνα με τέσσερις πηγές του Reuters– να υποβάλει επίσημη πρόταση για αξιοποίηση δεσμευμένων ρωσικών πόρων, με στόχο τη χρηματοδότηση της Ουκρανίας.
Η πρόταση περιλαμβάνει:
– Χρήση των δεσμευμένων ρωσικών περιουσιακών στοιχείων
– Εναλλακτικά ή συνδυαστικά, κοινό ευρωπαϊκό δανεισμό
– Δάνειο προς την Ουκρανία, το οποίο θα αποπληρωθεί μόνο αν η Ρωσία καταβάλει αποζημιώσεις για τις ζημιές του πολέμου
Το κείμενο αναμένεται να εγκριθεί σήμερα, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές.
Το «αγκάθι» στο Βέλγιο: οι ρωσικοί πόροι στο Euroclear
Το μεγαλύτερο μέρος των ρωσικών περιουσιακών στοιχείων που έχουν παγώσει στην Ευρώπη βρίσκεται στο βελγικό χρηματοοικονομικό αποθετήριο Euroclear.
Το Βέλγιο έχει εκφράσει ανησυχίες για τη νομική διάσταση της χρήσης αυτών των πόρων, καθυστερώντας τη λήψη απόφασης από την Ε.Ε.
Οι ηγέτες των «27» είχαν συμφωνήσει τον Οκτώβριο ότι πρέπει να καλυφθούν οι οικονομικές ανάγκες της Ουκρανίας για τα επόμενα δύο χρόνια, χωρίς όμως να έχουν αποφασίσει τότε τη χρήση των 140 δισ. ευρώ παγωμένων ρωσικών πόρων.
Αντιδράσεις από τη Μόσχα – Η ρητορική ανεβαίνει επίπεδο
Στο περιθώριο των ενεργειακών και οικονομικών αποφάσεων της Ε.Ε., ο Βλαντιμίρ Πούτιν έκανε δήλωση με αιχμηρό τόνο, σημειώνοντας ότι «αν η Ευρώπη θέλει πόλεμο, είμαστε έτοιμοι τώρα». Οι δηλώσεις αυτές καταγράφονται σε μία περίοδο σταθερής έντασης στις σχέσεις Μόσχας–Βρυξελλών.
