Σε μια εποχή όπου οι οθόνες λάμπουν και οι ψηφιακές συναλλαγές έχουν γίνει ο απόλυτος μονάρχης των οικονομικών μας, το να μιλάμε για τη σωτήρια αξία των μετρητών ακούγεται σαν ψίθυρος από έναν ξεχασμένο κόσμο. Κι όμως, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ), με έναν τόνο που δεν αφήνει περιθώρια για εφησυχασμό, επανέρχεται στο ζήτημα με μία δραματική υπενθύμιση. Το φυσικό χρήμα δεν είναι πλέον μία απλή επιλογή—είναι ένα «ουσιώδες εργαλείο επιβίωσης» όταν ξεσπά η καταιγίδα της κρίσης.
Μέσα από το οικονομικό της δελτίο, η ΕΚΤ υψώνει τη φωνή της, τονίζοντας με απόλυτη σαφήνεια: είναι κρίσιμης σημασίας κάθε πολίτης να διαθέτει ένα χειροπιαστό χρηματικό απόθεμα, μία προσωπική, άμεση "έκτακτη εφεδρεία", ικανή να γεφυρώσει το κενό σε στιγμές που το σύστημα θα παραλύσει.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Η ΕΕ θέλει να τελειώσει ο πόλεμος στην Ουκρανία; Τα τρία μεγάλα "όχι" της Φον ντερ Λάιεν στο αμερικανικό σχέδιο
Τι γνωρίζει η ΕΚΤ και δεν μας λέει;
Και τώρα, περνάμε στο ζήτημα που προκαλεί ανατριχίλα. Γιατί η ΕΚΤ μάς υπενθυμίζει συνεχώς να έχουμε μετρητά; Τι ακριβώς συμβαίνει; Τι περιμένουν να συμβεί;
Η επίμονη προτροπή της ΕΚΤ δεν είναι μία τυχαία συμβουλή. Είναι μία επίσημη προειδοποίηση που πηγάζει από την κατανόηση των συστημικών κινδύνων που ελλοχεύουν σε μία ολοκληρωτικά ψηφιοποιημένη οικονομία.
Στην ουσία, η ΕΚΤ μάς προετοιμάζει για σενάρια ΑΠΟΛΥΤΗΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧΗΣ — καταστάσεις όπου το ψηφιακό σύστημα, ο "αέρας" που αναπνέει η σύγχρονη οικονομία, μπορεί να κοπεί. Αυτά τα σενάρια περιλαμβάνουν:
Κατάρρευση των Δικτύων (Blackout): Το πιο δραματικό σενάριο. Μια μακρά και ευρεία διακοπή ρεύματος ή μία αποτυχία των τηλεπικοινωνιακών δικτύων καθιστά άχρηστες τις κάρτες, τα POS και τις εφαρμογές. Χωρίς ρεύμα, τα ATM δεν λειτουργούν. Τα μετρητά γίνονται το μοναδικό μέσο για την αγορά τροφής, νερού ή φαρμάκων.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Το μεγάλο lockdown! Η ΕΕ σχεδιάζει την εξάλειψη μετρητών, κρυπτονομισμάτων και της οικονομικής ελευθερίας (βίντεο)
Κυβερνοεπιθέσεις (Cyber Attacks): Μία επιτυχημένη, μεγάλης κλίμακας κυβερνοεπίθεση σε τράπεζες ή στο σύστημα πληρωμών (π.χ. SWIFT) μπορεί να "παγώσει" τους λογαριασμούς, να καταστήσει αδύνατες τις μεταφορές ή ακόμα και να αμφισβητήσει την ακρίβεια των ψηφιακών μας υπολοίπων. Τα μετρητά είναι απρόσβλητα σε έναν ψηφιακό πόλεμο.
Τραπεζική Κρίση (Bank Runs/Holiday): Σε περιόδους ακραίας οικονομικής αστάθειας, μία τράπεζα μπορεί να περιορίσει τις αναλήψεις (capital controls) ή να κλείσει για λίγες μέρες. Το φυσικό χρήμα που έχετε στην κατοχή σας είναι το μοναδικό κεφάλαιο που βρίσκεται εκτός της εμβέλειας του τραπεζικού ελέγχου.
Πανδημίες/Φυσικές Καταστροφές: Γεγονότα που διαταράσσουν την ομαλή λειτουργία των υποδομών και της εφοδιαστικής αλυσίδας. Τα καταστήματα μπορεί να μη διαθέτουν ρεύμα ή να μη θέλουν να δεχτούν κάρτες λόγω φόβου για αδυναμία εκκαθάρισης.
Η ΕΚΤ μας προειδοποιεί ότι πρέπει να είμαστε έτοιμοι για ότι συμβεί. Είναι ένα τεστ ανθεκτικότητας απέναντι στην απόλυτη εξάρτηση από την τεχνολογία.
Τα μετρητά ως πολύτιμος πόρος σε περιόδους κρίσης
Σύμφωνα με την ανάλυση «Keep calm and carry cash», η ζήτηση για χαρτονομίσματα σε ευρώ αυξάνεται σταθερά τα τελευταία 20 χρόνια, παρότι η καθημερινή χρήση τους έχει μειωθεί. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι, σε περιόδους αβεβαιότητας όπως πανδημίες, πόλεμοι ή ψηφιακά μπλακ άουτ ο κόσμος αναζητά ασφάλεια, και τη βρίσκει στη σταθερότητα του φυσικού χρήματος.
Η ΕΚΤ τονίζει πως τα μετρητά δεν αποτελούν μόνο μέσο πληρωμής, αλλά και αξιόπιστο αποθεματικό όταν τα ψηφιακά συστήματα παύουν να λειτουργούν. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το μπλακ άουτ που έπληξε την Ιβηρική χερσόνησο, αφήνοντας πάνω από 50 εκατομμύρια ανθρώπους χωρίς πρόσβαση σε ηλεκτρονικές πληρωμές για ώρες. Όσοι είχαν μετρητά, μπόρεσαν να αγοράσουν είδη πρώτης ανάγκης.
Πόσα μετρητά χρειάζεται να έχουμε στο σπίτι;
Οι αρχές σε χώρες όπως Αυστρία, Φινλανδία και Κάτω Χώρες συνιστούν στις οικογένειες να διατηρούν στο σπίτι 70 έως 100 ευρώ για κάθε μέλος του νοικοκυριού. Αυτό το ποσό θα πρέπει να καλύπτει τα βασικά έξοδα για περίπου 72 ώρες, δηλαδή το κρίσιμο διάστημα μέχρι την αποκατάσταση πιθανών συστημικών προβλημάτων.
Η σύσταση δεν αποσκοπεί στη συσσώρευση χρημάτων, αλλά στην ενημέρωση και προετοιμασία των πολιτών. Το ηλεκτρονικό χρήμα είναι βολικό, αλλά ευάλωτο σε κυβερνοεπιθέσεις ή λειτουργικές βλάβες, ενώ τα μετρητά είναι πάντα διαθέσιμα, χωρίς καμία εξάρτηση από συσκευές ή συνδέσεις.
Η θέση της ΕΚΤ είναι ξεκάθαρη:
Το να κρατάμε μετρητά στο σπίτι δεν είναι νοσταλγία είναι σύγχρονη προφύλαξη.
Ένα μικρό χρηματικό απόθεμα μπορεί να κάνει τη διαφορά ανάμεσα στην ψύχραιμη αντιμετώπιση μιας κρίσης και στον πανικό.
