Όπως μεταδίδει το CNN:
Η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο προειδοποιούν για την αυξανόμενη απειλή από ρωσικούς και κινεζικούς δορυφόρους, οι οποίοι εντοπίζονται συχνά να κατασκοπεύουν δορυφόρους που χρησιμοποιούν οι δυτικές δυνάμεις.
Τις τελευταίες εβδομάδες, οι δύο χώρες έχουν επισημάνει επανειλημμένα περιστατικά όπου η Ρωσία παρακολουθεί, παρεμβάλει και παρενοχλεί τους δικούς τους δορυφόρους στο διάστημα.
«Οι ενέργειες της Ρωσίας, ιδιαίτερα στο διάστημα, αποτελούν μια θεμελιώδη απειλή για όλους μας. Μια απειλή που δεν μπορούμε πλέον να αγνοούμε», δήλωσε ο Γερμανός υπουργός Άμυνας Μπόρις Πιστόριους σε συνέδριο ηγετών της διαστημικής βιομηχανίας στο Βερολίνο τον Σεπτέμβριο.
Η στοχοποίηση δορυφόρων επικοινωνιών μπορεί να επηρεάσει υπηρεσίες όπως δορυφορικές εικόνες, τηλεπικοινωνίες και πρόσβαση στο διαδίκτυο μέσω δορυφόρου. Η διατάραξη συστημάτων πλοήγησης και εντοπισμού θέσης μπορεί να έχει επιπτώσεις τόσο σε στρατιωτικές επιχειρήσεις όσο και στην πολιτική αεροπορία, σύμφωνα με το διεθνές think tank RAND.
Οι προειδοποιήσεις έρχονται στον απόηχο της πλήρους κλίμακας εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, η οποία βρίσκεται πλέον στο τρίτο της έτος. Ουκρανοί αξιωματούχοι αναφέρουν ότι η Μόσχα έχει ενισχύσει τη συνεργασία της με την Κίνα, με το Πεκίνο να πραγματοποιεί δορυφορική αναγνώριση της ουκρανικής επικράτειας εκ μέρους της.
Τι κάνει η Ρωσία;
Ο Πιστόριους σημείωσε ότι δύο ρωσικοί δορυφόροι αναγνώρισης εντοπίστηκαν πρόσφατα να παρακολουθούν δύο δορυφόρους της IntelSat, οι οποίοι χρησιμοποιούνται από τις Γερμανικές Ένοπλες Δυνάμεις και τους συμμάχους τους. Η IntelSat είναι πάροχος εμπορικών δορυφορικών υπηρεσιών, του οποίου ο στόλος χρησιμοποιείται από κυβερνήσεις και εταιρείες στις ΗΠΑ και την Ευρώπη.
«Η Ρωσία και η Κίνα έχουν επεκτείνει ραγδαία τις δυνατότητές τους στον διαστημικό πόλεμο τα τελευταία χρόνια: μπορούν να παρεμβάλουν, να τυφλώσουν, να χειραγωγήσουν ή να καταστρέψουν δορυφόρους με κινητικά μέσα», πρόσθεσε ο Πιστόριους, ανακοινώνοντας πολυδισεκατομμυριακή αύξηση στη χρηματοδότηση των γερμανικών διαστημικών προγραμμάτων.
Ο επικεφαλής της Διαστημικής Διοίκησης του Ηνωμένου Βασιλείου επίσης έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου, λέγοντας ότι ρωσικοί δορυφόροι παρακολουθούν βρετανικά περιουσιακά στοιχεία στο διάστημα, ενώ τα παρεμβάλουν σε «εβδομαδιαία» βάση.
«Διαθέτουν φορτία που μπορούν να βλέπουν τους δορυφόρους μας και προσπαθούν να συλλέξουν πληροφορίες από αυτούς», δήλωσε ο Υποστράτηγος Πολ Τέντμαν στο BBC τον περασμένο μήνα. Η παρεμβολή πραγματοποιείται μέσω επίγειων υποδομών. Η Ρωσία έχει αφιερώσει χρόνια στην ανάπτυξη δυνατοτήτων ηλεκτρονικού πολέμου εν μέσω του πολέμου στην Ουκρανία.
Παράλληλα, ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Μαρκ Ρούτε προειδοποίησε εκ νέου φέτος για τα σχέδια της Ρωσίας να αναπτύξει πυρηνικά όπλα στο διάστημα, με σκοπό την αχρήστευση και καταστροφή δορυφόρων.
Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν έχει δηλώσει δημόσια ότι η Μόσχα δεν σκοπεύει να αναπτύξει πυρηνικά όπλα στο διάστημα. Ωστόσο, η Ρωσία άσκησε βέτο σε ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ που καλούσε τα κράτη-μέλη να μην αναπτύξουν πυρηνικά όπλα στο διάστημα το 2024. Η Κίνα απείχε από την ψηφοφορία.
Πώς λειτουργεί η «κατασκοπεία» μέσω δορυφόρων και πώς εντοπίζεται;
Γενικά, για τις διαστημικές δυνάμεις είναι σχετικά απλό να εντοπίζουν και να προσδιορίζουν τη θέση ξένων δορυφόρων, αλλά είναι δύσκολο να καθορίσουν τις ακριβείς δυνατότητες και προθέσεις τους.
Οι αρχές κάνουν υποθέσεις για τις προθέσεις των ρωσικών δορυφόρων με βάση το πού βρίσκονται στο διάστημα, τι άλλο υπάρχει κοντά τους και τα ιστορικά μοτίβα παρόμοιων δορυφόρων, σύμφωνα με τον Κλέιτον Σουόουπ, αναπληρωτή διευθυντή του προγράμματος Aerospace Security Project στο Κέντρο Στρατηγικών και Διεθνών Σπουδών (CSIS) στην Ουάσιγκτον.
Για παράδειγμα, αν ένας ρωσικός δορυφόρος παραμένει για μεγάλο χρονικό διάστημα κοντά σε έναν ευρωπαϊκό δορυφόρο επικοινωνιών, οι αρχές μπορούν να συμπεράνουν ότι βρίσκεται εκεί για κατασκοπεία.
Οι ειδικοί πιστεύουν ότι οι ρωσικοί δορυφόροι που πλησίασαν τους δύο δορυφόρους IntelSat, οι οποίοι χρησιμοποιούνται εν μέρει από τη Γερμανία, είχαν στόχο την υποκλοπή σημάτων.
Στο μεταξύ, σε χαμηλότερες τροχιές, ρωσικοί δορυφόροι έχουν δοκιμάσει στο παρελθόν «αντικείμενα που μοιάζουν με όπλα και εκτόξευσαν βλήματα», όπως είπε ο Σουόουπ στο CNN. Οι αρχές μπορούν να αναγνωρίσουν δορυφόρους που μοιάζουν με εκείνους που είναι εξοπλισμένοι με βλήματα και να συμπεράνουν ότι αποτελούν φυσική απειλή για τα περιουσιακά στοιχεία άλλων χωρών.
«Οι Ρώσοι έχουν ιστορικό με τέτοιου είδους δορυφόρους που σκιάζουν άλλους, με τρόπο που μπορεί να θυμίζει “κοιμισμένο πυρήνα”, έτοιμο να χτυπήσει ανά πάσα στιγμή», είπε ο Σουόουπ.
«Είναι πολύ δύσκολο να ξεχωρίσεις την απειλή με την έννοια ενός όπλου από την απειλή με την έννοια της συλλογής πληροφοριών», πρόσθεσε. «Συχνά μαντεύεις αρκετά για το ποιες είναι οι δυνατότητες ενός δορυφόρου, αλλά και οι προθέσεις του χειριστή του».
Η ρωσική διαστημική υπηρεσία έχει στο παρελθόν υποβαθμίσει τον κίνδυνο των δοκιμών όπλων στο διάστημα.
Από πότε υφίσταται η απειλή από τη Ρωσία;
Η Γερμανία και το Ηνωμένο Βασίλειο είναι απλώς οι τελευταίες χώρες που κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου. Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Γαλλία είχαν προειδοποιήσει ήδη πριν από περισσότερο από μια δεκαετία ότι ρωσικοί δορυφόροι φαίνεται να κατασκοπεύουν και να συλλέγουν πληροφορίες για τα περιουσιακά τους στοιχεία, συμπεριλαμβανομένων και εμπορικών δορυφόρων.
Το αμερικανικό Υπουργείο Άμυνας ανέφερε το 2015 ότι ένας ρωσικός στρατιωτικός δορυφόρος είχε «παρκάρει» κοντά σε δύο δορυφόρους της IntelSat, γεγονός που ώθησε τις ΗΠΑ να επικοινωνήσουν με τη Μόσχα για τις κινήσεις του — κινήσεις που πολλοί τότε χαρακτήρισαν «μυστηριώδεις».
Στη συνέχεια, το 2017, μετά την κοινή εκτόξευση ενός δορυφόρου πληροφοριών από τη Γαλλία και την Ιταλία, ρωσικοί δορυφόροι πλησίασαν σύντομα για να τον «εξετάσουν», σύμφωνα με την ερευνήτρια πολιτικής ασφάλειας Ιουλιάνα Σους, του Γερμανικού Ινστιτούτου Διεθνών και Ασφαλιστικών Υποθέσεων (SWP).
«Αυτές οι συμπεριφορές δεν είναι εντελώς νέες, αλλά πρέπει να ιδωθούν και στο πλαίσιο της Ουκρανίας, καθώς και στο πλαίσιο των παραβιάσεων του εναέριου χώρου που βλέπουμε να πραγματοποιεί η Ρωσία σε σχέση με τον εναέριο χώρο του ΝΑΤΟ», δήλωσε η Σους στο CNN για τις πρόσφατες αναφορές περί κατασκοπείας και παρεμβολών δορυφόρων. «Όλα αυτά πρέπει να ιδωθούν στο ευρύτερο πλαίσιο».
Αποτελεί και η Κίνα απειλή;
Η Κίνα θεωρείται εξίσου μεγάλη απειλή με τη Ρωσία – αν όχι μεγαλύτερη – σύμφωνα με ειδικούς που μίλησαν στο CNN.
Αν και οι απειλές από τη Ρωσία είναι πιο άμεσες για την Ευρώπη λόγω γεωγραφικής εγγύτητας, «η πολύ μεγαλύτερη διαστημική δύναμη είναι προφανώς η Κίνα», δήλωσε η Ιουλιάνα Σους. Αναλυτές έχουν παρατηρήσει ορισμένους εξελιγμένους κινεζικούς ελιγμούς στο διάστημα, με στόχο την προσέγγιση άλλων δορυφόρων «σε απίστευτα υψηλές ταχύτητες και με ακρίβεια που έχει προκαλέσει ανησυχία στη Δύση».
Ορισμένες από τις δυνατότητες της Κίνας έχουν προκαλέσει διεθνείς ανησυχίες, σύμφωνα με την αναλύτρια του SWP. Για παράδειγμα, η Κίνα έχει δοκιμάσει δορυφόρο με ρομποτικό βραχίονα, ικανό να μετακινεί άλλους δορυφόρους σε διαφορετική τροχιά.
Η Κίνα διαθέτει επίσης «πολύ περισσότερα χρήματα για να δραστηριοποιείται στο διάστημα», πρόσθεσε η Σους. «Δεν πρόκειται να δούμε μεγάλη περαιτέρω ανάπτυξη από τη Ρωσία αυτή τη στιγμή. Οι πόροι της είναι υπερβολικά περιορισμένοι».
Οι δραστηριότητες του Πεκίνου στο διάστημα είναι ιδιαίτερα έντονες και οι στόχοι του πιο αδιαφανείς, σύμφωνα με τον Σουόουπ, αναλυτή του CSIS.
«Δεν γνωρίζουμε πάντα τι κάνουν, και πραγματοποιούν πολλές διαφορετικές ενέργειες που αφήνουν πολλούς να ξύνουν το κεφάλι τους», είπε χαρακτηριστικά.
Είναι επαρκής η ευρωπαϊκή αντίδραση;
Η Γερμανία ανακοίνωσε ότι θα διαθέσει έως και 35 δισ. ευρώ (40,2 δισ. δολάρια) την επόμενη πενταετία για διαστημικά έργα.
«Είναι σίγουρα ένα μεγάλο ποσό. Νομίζω ότι αντανακλά και μια πολιτική βούληση να καλυφθεί το χαμένο έδαφος και να προχωρήσουν τα πράγματα», σχολίασε η Σους. Τόνισε όμως ότι η διαστημική κούρσα είναι μια διαδικασία χωρίς τερματισμό: «Η Ευρώπη συνολικά έχει πολλά να καλύψει. Η Γερμανία σίγουρα έχει πολλά να καλύψει».
Εκπρόσωπος του γερμανικού Υπουργείου Άμυνας δήλωσε στο CNN ότι οι προμήθειες που σχετίζονται με το διάστημα θα ανέλθουν σε περίπου 1,9 δισ. ευρώ (2,2 δισ. δολάρια) το 2025, «αλλά θα αυξηθούν σημαντικά τα επόμενα χρόνια».
Η βρετανική κυβέρνηση ανακοίνωσε επίσης φέτος αύξηση των αμυντικών δαπανών και μια στρατηγική αναθεώρηση των δυνατοτήτων της, η οποία υπογράμμισε ότι «πρέπει να δοθεί μεγαλύτερη προσοχή στους τομείς του διαστήματος, του κυβερνοχώρου και του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος». Τον Οκτώβριο, το Ηνωμένο Βασίλειο ανακοίνωσε ότι δοκιμάζει αισθητήρες για την ανίχνευση απειλών λέιζερ στο διάστημα, στο πλαίσιο μέτρων προστασίας των βρετανικών δορυφόρων.
Ωστόσο, ανάλυση του think tank Chatham House υποστήριξε ότι απαιτούνται ακόμη μεγαλύτερες επενδύσεις βραχυπρόθεσμα και ότι η στρατηγική αναθεώρηση απέτυχε να αναγνωρίσει πόσο επείγουσες είναι οι απειλές στο διάστημα, θέτοντας τη χώρα σε κίνδυνο να μείνει πίσω.
Η Γαλλία, από την πλευρά της, έχει «μιλήσει πολύ ανοιχτά για την ανάγκη ύπαρξης των λεγόμενων “δορυφόρων-σωματοφυλάκων”, δηλαδή δορυφόρων που έχουν ως αποστολή να προστατεύουν άλλους δορυφόρους», σύμφωνα με τον Σουόουπ. Το πώς θα μοιάζουν αυτοί οι δορυφόροι παραμένει ανοιχτό ερώτημα, με την ανάπτυξη να βρίσκεται σε εξέλιξη.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες εξακολουθούν να έχουν ιστορικό πλεονέκτημα στο διάστημα, μετά από πολύ μεγαλύτερες επενδύσεις τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα με τους αναλυτές. Οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι μπορεί να επωφεληθούν μέσω συνεργασίας στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ και άλλων συμμαχιών.
Το ΝΑΤΟ είχε δηλώσει το 2019 ότι το διάστημα αποτελεί «επιχειρησιακό πεδίο» για τη διατλαντική συμμαχία και αργότερα ανακοίνωσε ότι το Άρθρο 5 θα ισχύει και στο διάστημα. Το Άρθρο 5 προβλέπει ότι επίθεση σε ένα μέλος του ΝΑΤΟ ισοδυναμεί με επίθεση σε όλα τα μέλη. Αναλυτές του RAND έχουν υποστηρίξει, ωστόσο, ότι το ΝΑΤΟ πρέπει να «ανεβάσει στροφές» στη διαστημική του δραστηριότητα, αλλιώς κινδυνεύει να υστερήσει σε κρίσιμη στιγμή.
Παρότι η υστέρηση είναι υπαρκτός κίνδυνος, ιδιαίτερα σε σύγκριση με τις κινεζικές προόδους, υπάρχουν ενδείξεις ότι η Ρωσία δεν έχει ενσωματώσει τα δορυφορικά της συστήματα στη στρατιωτική της υποδομή τόσο αποτελεσματικά όσο άλλες διαστημικές δυνάμεις.
Η Σους ανέφερε ως παράδειγμα ένα ρωσικό μαχητικό που καταρρίφθηκε στην Ουκρανία και βρέθηκε να διαθέτει ενσωματωμένο ρωσικό σύστημα πλοήγησης αλλά και ένα εμπορικό GPS κολλημένο στο ταμπλό. Αναλυτές έχουν επίσης εντοπίσει στοιχεία ότι η Ρωσία προμηθεύεται εμπορικές δορυφορικές εικόνες από την ιδιωτική αγορά – ένδειξη ότι οι δικές της δυνατότητες δεν επαρκούν.
«Έχουμε δει από περιστασιακά στοιχεία στην Ουκρανία ότι η Ρωσία δεν έχει το επίπεδο εμπιστοσύνης που θα περίμενε κανείς στα δικά της συστήματα», κατέληξε η Σους.
