Η συνάντηση του Ντόναλντ Τραμπ με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στο Οβάλ Γραφείο την Πέμπτη ολοκληρώθηκε χωρίς συγκεκριμένες δεσμεύσεις, αλλά με αρκετές ενδείξεις για το πού μπορεί να κινηθούν οι σχέσεις ΗΠΑ - Τουρκίας το επόμενο διάστημα. Παρά την αισιοδοξία που εξέφρασε ο Τραμπ, δεν υπήρξε συμφωνία ούτε για την άρση των κυρώσεων ούτε για την πώληση των μαχητικών F-35.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ άφησε ανοιχτό το ενδεχόμενο συμφωνίας, λέγοντας: «Μπορούμε εύκολα να κάνουμε συμφωνία για τα F-35, αλλά ο Ερντογάν θα πρέπει να κάνει κάτι για μας πρώτα». Ωστόσο, δεν διευκρίνισε τι ακριβώς περιμένει η Ουάσινγκτον από την Άγκυρα.
Το ρωσικό πετρέλαιο στο στόχαστρο
Ένα από τα βασικά ζητήματα που έθεσε ο Τραμπ ήταν η ενεργειακή συνεργασία της Τουρκίας με τη Ρωσία. Κάλεσε τον Ερντογάν να σταματήσει να αγοράζει πετρέλαιο από τη Μόσχα, στο πλαίσιο της προσπάθειας να περιοριστεί η χρηματοδότηση της Ρωσίας όσο συνεχίζεται ο πόλεμος στην Ουκρανία.
Μιλώντας δίπλα στον Τούρκο πρόεδρο, ο Τραμπ τόνισε πως η διακοπή των εισαγωγών θα ήταν «το καλύτερο που θα μπορούσε να κάνει» η Τουρκία. Επανέλαβε μάλιστα ότι η Άγκυρα πρέπει να σταματήσει «να αγοράζει οποιοδήποτε πετρέλαιο από τη Ρωσία όσο η Ρωσία συνεχίζει την επιδρομή της κατά της Ουκρανίας».
Το αδιέξοδο με τα F-35
Η Τουρκία έχει αποκλειστεί από το πρόγραμμα των F-35 από το 2019, όταν προχώρησε στην αγορά των ρωσικών συστημάτων S-400. Εκτός από την αποβολή της από την παραγωγή εξαρτημάτων, επιβλήθηκαν και κυρώσεις από τις ΗΠΑ.
Ένας αμερικανικός αμυντικός νόμος του 2020 προβλέπει ότι η Τουρκία δεν μπορεί να αποκτήσει F-35, εκτός αν η κυβέρνηση των ΗΠΑ πιστοποιήσει ότι έχει εγκαταλείψει τα S-400. Ο Τραμπ, πάντως, άφησε να εννοηθεί πως οι κυρώσεις μπορεί να αρθούν σύντομα, λέγοντας: «Αν έχουμε μια καλή συνάντηση, σχεδόν αμέσως».
Αντιδράσεις στο Κογκρέσο και ελληνικές επιφυλάξεις
Η πιθανότητα επανέναρξης της πώλησης των F-35 στην Τουρκία έχει προκαλέσει ανησυχίες σε Αμερικανούς νομοθέτες, λόγω των στρατιωτικών παραβιάσεων της Τουρκίας στη Συρία και των παραβιάσεων του ελληνικού εναέριου χώρου.
Η Ελληνική Ομάδα Φιλίας στο Κογκρέσο εξέδωσε προειδοποίηση, καλώντας να μην επιτραπεί η πώληση των μαχητικών, επικαλούμενη τη συνεργασία της Τουρκίας με τη Ρωσία και την «απροθυμία σεβασμού των διεθνών κανόνων και των δημοκρατικών αρχών».
Η Τουρκία ως ενεργειακός κόμβος
Η Τουρκία, μαζί με την Ινδία και την Κίνα, παραμένει ένας από τους μεγαλύτερους πελάτες της Ρωσίας για πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Σύμφωνα με στοιχεία, ο όγκος του ρωσικού φυσικού αερίου που έφτασε στην Ευρώπη μέσω Τουρκίας αυξήθηκε πάνω από 26% νωρίτερα φέτος.
Ο Τραμπ υποστήριξε ότι ο Ερντογάν σέβεται τόσο τον Ζελένσκι όσο και τον Πούτιν, κάτι που – κατά τον ίδιο – του δίνει τη δυνατότητα να ασκήσει «μεγάλη επιρροή» στον πόλεμο, αν το θελήσει.
Διπλωματία και Γάζα
Η συνάντηση της Πέμπτης ήταν η δεύτερη μέσα στην εβδομάδα, μετά από μια σύντομη συζήτηση στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ για τη Γάζα, παρουσία ηγετών από αραβικές και μουσουλμανικές χώρες.
Σε συνέντευξή του στο Fox News, ο Ερντογάν κατηγόρησε το Ισραήλ για «ολική γενοκτονία» στη Γάζα και επέρριψε ευθύνες στον Μπενιαμίν Νετανιάχου. Η θέση αυτή έρχεται σε αντίθεση με τις δημόσιες δηλώσεις του Τραμπ, ωστόσο, στο Οβάλ Γραφείο, οι δύο ηγέτες απέφυγαν να συγκρουστούν δημόσια για το θέμα.
Τι μέλλει γενέσθαι
Ο Τραμπ εμφανίστηκε αισιόδοξος για την εξέλιξη των συνομιλιών, λέγοντας στον Ερντογάν: «Χρειάζεται ορισμένα πράγματα, κι εμείς χρειαζόμαστε ορισμένα πράγματα. Και θα φτάσουμε σε ένα συμπέρασμα. Θα το μάθετε μέχρι το τέλος της ημέρας».
Ο Ερντογάν, από την πλευρά του, χαρακτήρισε την απαγόρευση των F-35 ως κάτι που «δεν ταιριάζει σε μια στρατηγική εταιρική σχέση».
