Στο επίκεντρο της συζήτησης στην Ευρώπη βρίσκονται τα ηλικιακά όρια και οι περιορισμοί για την ανανέωση επαγγελματικών αδειών οδήγησης.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση εξετάζει νέες ρυθμίσεις για τους οδηγούς άνω των 65 ετών, με στόχο τη βελτίωση της οδικής ασφάλειας.
Αν και δεν υπάρχει προς το παρόν γενική απαγόρευση, στο τραπέζι βρίσκονται μέτρα όπως αυστηρότερες ιατρικές εξετάσεις, περιορισμοί στο ωράριο και ενδεχόμενοι γεωγραφικοί περιορισμοί για συγκεκριμένες κατηγορίες οδηγών. Η πρόκληση είναι να επιτευχθεί ισορροπία ανάμεσα στη διατήρηση της αυτονομίας των πολιτών και στην ασφάλεια στο οδικό δίκτυο, όπως αναφέρει το carandmotor.gr
Η Ιταλία αποτελεί χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας τέτοιας προσέγγισης, καθώς οι οδηγοί άνω των 68 ετών δεν μπορούν να ανανεώσουν τις άδειες για φορτηγά, λεωφορεία ή οχήματα με ρυμουλκούμενα. Αν κι η συγκεκριμένη απαγόρευση δεν είναι καινούρια, αφού εφαρμόζεται από το 1992, ήρθε ξανά στο προσκήνιο έπειτα από τη διάδοση συγκεχυμένων ειδήσεων σε διεθνή μέσα.
Μάλιστα πέρυσι είχε συζητηθεί ακόμα και η αύξηση του ορίου στα 70 έτη για να αντιμετωπιστεί η τεράστια έλλειψη επαγγελματιών οδηγών. Αξίζει να σημειωθεί ότι το συγκεκριμένο πρόβλημα δεν είναι μόνο ιταλικό.
Σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Διεθνούς Ένωσης Οδικών Μεταφορών (IRU), στη Γερμανία μόλις το 2,6% των οδηγών φορτηγών είναι κάτω των 25 ετών, ενώ το 45% έχει ξεπεράσει τα 55. Συνολικά, σε 35 χώρες, οι οδηγοί κάτω των 25 ετών αποτελούν μόλις το 6,5% του συνόλου, ενώ η IRU εκτιμά την παγκόσμια έλλειψη επαγγελματιών οδηγών στα 3,6 εκατομμύρια.
Στην Ιταλία, η νομοθεσία επηρεάζει τις άδειες κατηγορίας C και D, που απαιτούνται για τη μεταφορά επιβατών και βαρέων φορτίων. Από τα 65 έτη απαιτούνται πιο αυστηροί ιατρικοί έλεγχοι, αλλά στα 68 η ανανέωση καθίσταται σχεδόν αδύνατη, εκτός από εξαιρετικές περιπτώσεις και μόνο με ειδική ιατρική γνωμάτευση. Σημαντικό είναι πως η απαγόρευση δεν αγγίζει τις άδειες κατηγορίας Β, οπότε οι άνω των 68 μπορούν να συνεχίσουν να οδηγούν Ι.Χ.
Τι ισχύει στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα υπάρχουν αντίστοιχα όρια. Σύμφωνα με το άρθρο 41 του νόμου 4850/2021, εκτός εξαιρέσεων, η ανώτατη ηλικία για την άσκηση του επαγγέλματος του οδηγού φορτηγού ή λεωφορείου, είτε δημόσιας είτε ιδιωτικής χρήσης, ορίζεται στα 67 έτη, ενώ η ανώτατη ηλικία για την άσκηση του επαγγέλματος του οδηγού σχολικού λεωφορείου, καθώς και τουριστικού λεωφορείου που χρησιμοποιείται για τη μεταφορά μαθητών, ορίζεται στα 65 έτη.
Τα παραπάνω ηλικιακά όρια έχουν θεσπιστεί με γνώμονα την προστασία της ανθρώπινης ζωής, αφού η οδήγηση επαγγελματικών οχημάτων που μεταφέρουν επιβάτες (και ειδικά παιδιά) φέρει αυξημένη ευθύνη. Οι περιορισμοί αυτοί λειτουργούν προληπτικά, χωρίς να υπονοούν ότι όλοι οι οδηγοί αυτών των ηλικιών είναι αυτομάτως ακατάλληλοι.
Όσο μεγαλώνουμε, το ερώτημα δεν είναι μόνο αν έχουμε δίπλωμα, αλλά αν εξακολουθούμε να μπορούμε και να πρέπει να το χρησιμοποιούμε.
Τι προβλέπει η νομοθεσία
Σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία, οι οδηγοί που φτάνουν στην ηλικία των 65 ετών οφείλουν να ανανεώνουν την άδεια οδήγησής τους κάθε τρία χρόνια, αρκεί να περνούν επιτυχώς συγκεκριμένους ιατρικούς ελέγχους. Μετά τα 80, οι απαιτήσεις αυξάνονται: η ανανέωση γίνεται ανά διετία και οι έλεγχοι γίνονται αυστηρότεροι, περιλαμβάνοντας παθολόγο, οφθαλμίατρο, ΩΡΛ και είτε νευρολόγο είτε ψυχίατρο.
Ο σκοπός αυτής της διαδικασίας είναι να διασφαλιστεί ότι ο ηλικιωμένος οδηγός διαθέτει τα απαραίτητα αντανακλαστικά, την όραση, την ακοή και τη νοητική εγρήγορση για να κυκλοφορεί με ασφάλεια στους δρόμους.
Η ηλικία δεν είναι ο μοναδικός παράγοντας
Οι ειδικοί τονίζουν ότι η χρονολογική ηλικία δεν αρκεί για να κριθεί αν κάποιος μπορεί να οδηγήσει. Η πραγματική εικόνα προκύπτει από την κατάσταση της υγείας, τις αντιδράσεις, τη συγκέντρωση και την αυτοπεποίθηση του οδηγού. Ένας ηλικιωμένος 85 ή και 90 ετών μπορεί να παραμένει ικανός, ενώ ένας νεότερος ίσως όχι.
Ποια σημάδια πρέπει να μας προβληματίσουν
Είναι σημαντικό να είμαστε ειλικρινείς με τον εαυτό μας και να προσέχουμε σημάδια που δείχνουν ότι ίσως έχει έρθει η στιγμή να απομακρυνθούμε από το τιμόνι:
Αργές ή διστακτικές αντιδράσεις σε απρόοπτα.
Δυσκολία στην αναγνώριση πινακίδων ή ενόχληση από φώτα.
Αίσθημα έντονου άγχους όταν οδηγούμε ή αποφυγή οδήγησης σε ώρες αιχμής.
Παρατηρήσεις ή ανησυχία από κοντινά μας πρόσωπα για τον τρόπο που οδηγούμε.
Αν τα παραπάνω μας αφορούν, είναι καλό να σκεφτούμε σοβαρά τη θέση μας πίσω από το τιμόνι.
Η δύσκολη, αλλά γενναία απόφαση
Δεν υπάρχει μια συγκεκριμένη ηλικία που σηματοδοτεί το τέλος της οδήγησης. Η απόφαση εξαρτάται από τα προσωπικά μας χαρακτηριστικά, τη γενική μας κατάσταση υγείας, την ικανότητά μας να διαχειριζόμαστε την κυκλοφορία και τους κινδύνους.
Αν αισθανόμαστε αβεβαιότητα, αν έχουμε χάσει την αυτοπεποίθησή μας ή αν η οδήγηση προκαλεί περισσότερο άγχος παρά διευκόλυνση, ίσως είναι ώρα να παραδώσουμε το δίπλωμα. Αυτό δεν σημαίνει απαραιτήτως περιορισμό ή απομόνωση, αλλά υπευθυνότητα. Είναι μια πράξη ωριμότητας και φροντίδας, τόσο για τον εαυτό μας όσο και για τους άλλους που μοιράζονται τον δρόμο μαζί μας.
