Στο προσχέδιο των δύο εκθέσεων του Γενικού Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών για την Αποστολή των Καλών του Υπηρεσιών και για την Ειρηνευτική Δύναμη στην Κύπρο κατά την περίοδο Δεκεμβρίου του 2024 – Ιουνίου 2025, καταδεικνύεται ότι παρά τη σχετική σταθερότητα και τις προσπάθειες οικοδόμησης εμπιστοσύνης, η πρόοδος προς συνολική λύση παραμένει περιορισμένη.
Επίσης, σύμφωνα με το Κυπριακό Πρακτορείο Ειδήσεων, στις παρατηρήσεις του, που συνοδεύουν την έκθεση αναφέρει ότι η πλήρης εφαρμογή του Κανονισμού της Πράσινης Γραμμής και το άνοιγμα τεσσάρων νέων σημείων διέλευσης, όπως συμφωνήθηκε στη Γενεύη, αποτελούν αναγκαία βήματα.
Στο μεταξύ σύμφωνα με τον ανταποκριτή του ΡΙΚ στη Νέα Υόρκη, Θανάση Τσίτσα, συμπερασματικά σημειώνεται ότι η έλλειψη εμπιστοσύνης, οι στρατιωτικές εντάσεις και οι μονομερείς ενέργειες συνεχίζουν να υπονομεύουν τις προσπάθειες για ειρήνη. Ο ΓΓ του ΟΗΕ, καλεί τις δύο πλευρές καθώς και τις εγγυήτριες δυνάμεις, να επιδείξουν πολιτική βούληση και να επαναλάβουν ουσιαστικό διάλογο.
Παράλληλα, τονίζει τη σημασία αξιοποίησης των υφιστάμενων τεχνικών και ανθρωπιστικών μηχανισμών για την ενίσχυση της συνεργασίας, της εμπιστοσύνης και της επαναπροσέγγισης. Συγκεκριμένα, στο προσχέδιο της έκθεσης για την Αποστολή Καλών Υπηρεσιών καταγράφεται ανανεωμένη διπλωματική δραστηριότητα, με αποκορύφωμα την άτυπη συνάντηση στη Γενεύη τον Μάρτιο 2025, όπου συμφωνήθηκαν έξι πρωτοβουλίες οικοδόμησης εμπιστοσύνης.
Υπογραμμίζεται ο σημαντικός ρόλος της προσωπικής απεσταλμένης του Γενικού Γραμματέα, ως προς την ενίσχυση των επαφών μεταξύ των δύο πλευρών. Την ίδια στιγμή, τονίζεται η ανάγκη ύπαρξης πολιτικής βούλησης και επισημαίνεται πως η λύση πρέπει να βασίζεται σε δικοινοτική, διζωνική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα. Σημειώνεται ότι, ο Ελληνοκύπριος ηγέτης εξέφρασε εκ νέου τη δέσμευσή του για συνομιλίες εντός του πλαισίου του ΟΗΕ, ενώ ο Τουρκοκύπριος ηγέτης εμμένει στη θέση για λύση δύο κρατών.
Η έκθεση για την UNFICYP, εστιάζει στη στρατιωτική και ανθρωπιστική κατάσταση επί του πεδίου.
Επισημαίνεται ότι, δεν σημειώθηκαν σοβαρές κρίσεις κατά μήκος της γραμμής αντιπαράθεσης, αλλά αναφέρεται ότι συνεχίστηκαν στρατιωτικές παραβιάσεις και από τις δύο πλευρές.
Σημειώνονται, επίσης, συνεχιζόμενες παραβιάσεις των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας στο Βαρώσι, όπως τεχνικές παρεμβάσεις και εγκατάσταση καμερών, καθώς και περιορισμοί στην ελευθερία κίνησης της αποστολής της Ουνφικύπ, σε κρίσιμες περιοχές όπως το Βαρώσι και τα Στροβίλια.
Ενθαρρυντικά χαρακτηρίζει ο ΓΓ των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες τα συγκεκριμένα βήματα που έγιναν στην άτυπη Διάσκεψη της Γενεύης, με μια σειρά από συγκεκριμένες πρωτοβουλίες που συμφωνήθηκαν και έχουν τη δυνατότητα να οικοδομήσουν εμπιστοσύνη μεταξύ των δύο πλευρών, σημειώνοντας παράλληλα ότι «εάν οι δύο πλευρές παραμείνουν δεσμευμένες, είναι δυνατά περαιτέρω θετικά βήματα».
«Αυτό, μαζί με την απόφαση όλων των μερών να πραγματοποιήσουν μια ακόμη άτυπη συνάντηση στα τέλη Ιουλίου, τη συμφωνία τους για τον διορισμό της Προσωπικής μου Απεσταλμένης και τις συναντήσεις μεταξύ των ηγετών στο νησί, αποτελούν ενδείξεις πιο στοχευμένων προσπαθειών για την εξεύρεση μιας πορείας προς τα εμπρός στο Κυπριακό. Εάν οι δύο πλευρές παραμείνουν δεσμευμένες, είναι δυνατά περαιτέρω θετικά βήματα», αναφέρει ο ΓΓ στο προσχέδιο της έκθεσής του για τις Καλές του Υπηρεσίες που κυκλοφόρησε χθες στα Ηνωμένα ‘Εθνη. Καλεί τις πλευρές να επιδείξουν «πνεύμα συμβιβασμού», ιδιαίτερα στα ζητήματα των σημείων διέλευσης και του φωτοβολταϊκού έργου εντός της ουδέτερης ζώνης, το οποίο χαρακτηρίζει «ουσιαστικό δείγμα πολιτικής βούλησης».
Ο ΓΓ τονίζει την ανάγκη για «ουσιαστικό διάλογο πέρα από τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης». «Πιστεύω ακράδαντα στη δύναμη τoυ συνεχιζόμενου διαλόγου για την αύξηση της εμπιστοσύνης. Επομένως, είναι σημαντικό να συνεργαστούμε για τα επόμενα βήματα, συμπεριλαμβανομένης της επικείμενης άτυπης συνάντησης σε διευρυμένη σύνθεση με τις πλευρές και τις εγγυήτριες δυνάμεις που αναμένεται στα τέλη Ιουλίου. Αναγνωρίζοντας τις συνεχιζόμενες διαφορές στις θέσεις [των δύο πλευρών] σχετικά με την ειρηνευτική διαδικασία, προτρέπω τα μέρη να συμμετάσχουν σε ουσιαστικές συζητήσεις, εκτός από πρωτοβουλίες οικοδόμησης εμπιστοσύνης», αναφέρει ο ΓΓ.
Ο Αντόνιο Γκουτέρες εκφράζει ανησυχία για τις «μονομερείς ενέργειες των δύο πλευρών εντός και γύρω από τη νεκρή ζώνη», προειδοποιώντας ότι «υπονομεύουν το στρατιωτικό status quo, την ακεραιότητα της νεκρής ζώνης και την εντολή του Συμβουλίου Ασφαλείας και δεν συμβάλλουν στη γενικότερη ειρηνευτική διαδικασία». Σχετικά με την περίκλειστη περιοχή των Βαρωσίων, υπενθυμίζει ότι «η θέση των Ηνωμένων Εθνών παραμένει αμετάβλητη», κάνοντας αναφορά στα ψηφίσματα του ΣΑ 550 (1984) και 789 (1992).
Ο Γενικός Γραμματέας καλεί τις εγγυήτριες δυνάμεις –Ελλάδα, Τουρκία και Ηνωμένο Βασίλειο– να συμβάλουν εποικοδομητικά και επαναβεβαιώνει τη δέσμευσή του να διατηρεί διάλογο με όλα τα μέρη, καθοδηγούμενος από τις σχετικές αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας. Ο ΓΓ κάνει αναφορά και σε περιφερειακή διπλωματική ύφεση, με βελτίωση των σχέσεων Ελλάδας–Τουρκίας, που δημιουργεί πιο ευνοϊκό περιβάλλον για το Κυπριακό.
Αναφορά κάνει και στις εκκλήσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας για «ενίσχυση της εμπλοκής της κοινωνίας των πολιτών», ιδίως της νεολαίας και των οργανώσεων γυναικών, και καλεί τους ηγέτες να ζητήσουν τη συμβολή της Τεχνικής Επιτροπής για την Ισότητα των Φύλων για καθορισμό συγκεκριμένων βημάτων προόδου. Παροτρύνει μεταξύ άλλων την ενίσχυση της Τεχνικής Επιτροπής για την Εκπαίδευση, μέσω και της στήριξης πρωτοβουλιών όπως το βραβευμένο πρόγραμμα “Imagine”.
Στην έκθεση αναφέρεται ότι πραγματοποιήθηκαν πάνω από 130 συνεδριάσεις των 13 τεχνικών επιτροπών με τη στήριξη της UNFICYP, διατηρήθηκε η ισορροπία φύλου (52% άνδρες – 48% γυναίκες). Η αποστολή του ΟΗΕ επίσης προώθησε δράσεις μέσω του αθλητισμού. Για το εμπόριο μέσω της Πράσινης Γραμμής αναφέρεται ότι μειώθηκε ελαφρώς στα 15,2 εκατ. ευρώ το 2024.
Αξίζει να σημειωθεί ότι το προσχέδιο της έκθεσης για τις Καλές Υπηρεσίες συνοδεύεται από γραπτά σημειώματα από τους δύο ηγέτες. Ο Πρόεδρος Χριστοδουλίδης επαναλαμβάνει τη δέσμευσή του για τη διαδικασία για εξεύρεση λύσης στη βάση διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας ενώ ο Τ/κ ηγέτης Ερσίν Τατάρ επαναλαμβάνει τα περί ισότιμης κυριαρχίας και διεθνούς στάτους και τις αξιώσεις για τα τρία Α (απευθείας πτήσεις, απευθείας εμπόριο και απευθείας [διεθνείς] σχέσεις).
