Κάτω από έναν ουρανό πνιγμένο σε βαριά σύννεφα, η Ευρωπαϊκή Ένωση στέκεται σε ένα σταυροδρόμι, με την απειλή ενός εμπορικού πολέμου να πλανιέται σαν φάντασμα πάνω από τον Ατλαντικό. Ο Ντόναλντ Τραμπ, με τη χαρακτηριστική του ορμή, κραδαίνει δασμούς 50% σαν όπλο, απειλώντας να συντρίψει τις ευρωπαϊκές εξαγωγές από τις 9 Ιουλίου 2025. Η Ευρώπη, ωστόσο, δεν σκύβει το κεφάλι. Οι ηγέτες της, σημαδεμένοι από τις ουλές της αποτυχημένης TTIP πριν από μια δεκαετία, δεν έχουν καμία διάθεση να υποκύψουν στις απαιτήσεις του.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Έρχεται χάος-Ο Νετανιάχου δημιουργεί τετελεσμένα! 450.000 στρατιώτες κινητοποιούνται, τι σχεδιάζει το Ισραήλ;
Η Διατλαντική Εταιρική Σχέση Εμπορίου και Επενδύσεων (TTIP), που το 2013 χαιρετίστηκε ως φρούριο της δυτικής οικονομικής ενότητας απέναντι στην Κίνα, κατέρρευσε σαν πύργος από άμμο το 2016. Οι Ευρωπαίοι πολιτικοί, πνιγμένοι από την οργή των ψηφοφόρων, δεν μπόρεσαν να πείσουν για τα οφέλη της. Η σκιά της αποτυχίας εκείνης ακόμα στοιχειώνει τις Βρυξέλλες. Οι φόβοι για την υπονόμευση των ευρωπαϊκών προτύπων υγείας και περιβάλλοντος από αμερικανικές πολυεθνικές παραμένουν ζωντανοί, σαν εφιάλτης που αρνείται να σβήσει. Μια νέα, βιαστική συμφωνία, όπως προειδοποιεί το Politico, θα ήταν το ίδιο τοξική, αν όχι πιο επικίνδυνη.
Η προθεσμία του Τραμπ πλησιάζει σαν καταιγίδα. Οι διπλωμάτες ψιθυρίζουν για μια πιθανή «μίνι συμφωνία», μια εύθραυστη προσπάθεια να κατευνάσουν την οργή του χωρίς να θυσιάσουν την ψυχή της ευρωπαϊκής ταυτότητας. Ο Μάρος Σέφκοβιτς και ο Χάουαρντ Λάτνικ, σαν στρατηγοί σε πολιορκία, διαπραγματεύονται για μέταλλα, αυτοκίνητα και φάρμακα, ενώ το βασικό τιμολόγιο, σήμερα στο 10%, κινδυνεύει να εκτοξευθεί στο 50%. Η ΕΕ προσφέρει μικρές παραχωρήσεις: μείωση δασμών σε βιομηχανικά προϊόντα, συνεργασία κατά των κινεζικών εξαγωγών, ίσως αναγνώριση των αμερικανικών προτύπων ασφαλείας για αυτοκίνητα ή κατάργηση δασμών στην αιθανόλη. Αλλά αυτά είναι σταγόνες στον ωκεανό, ανίσχυρες να αποτρέψουν τη σύγκρουση.
Η Γαλλία και η Γερμανία, φύλακες της ευρωπαϊκής γραμμής, υψώνουν τείχη. Ο Φρίντριχ Μερτς, νέος καγκελάριος, απομακρύνεται από τις φιλοδοξίες για μια «TTIP 2.0», ενώ ο Εμανουέλ Μακρόν, με βλέμμα παγωμένο, απορρίπτει κάθε συζήτηση για μεγάλες γεωργικές παραχωρήσεις. Οι Γάλλοι αγρότες, έτοιμοι να ξεχυθούν στα Ηλύσια Πεδία, είναι μια απειλή που κανείς δεν τολμά να αγνοήσει. Ο Ζαν-Λουκ Ντεμαρτί, βετεράνος των διαπραγματεύσεων της TTIP, προειδοποιεί με βαρύ τόνο: «Η επιστροφή σε τέτοιες συνομιλίες θα ήταν καταστροφή. Δεν οδηγεί πουθενά.»
Η εμπιστοσύνη έχει χαθεί. Ο Τραμπ, από την 20ή Ιανουαρίου, κατηγορεί την ΕΕ ως «χειρότερη από την Κίνα», ρίχνοντας αλάτι στις πληγές μιας διατλαντικής σχέσης αξίας 1,6 τρισεκατομμυρίων ευρώ. Οι Βρυξέλλες, απογοητευμένες από την αστάθεια της Ουάσινγκτον, βλέπουν τις ΗΠΑ όχι ως εταίρο, αλλά ως απρόβλεπτο αντίπαλο. «Δεν ξέρουν τι θέλουν», λέει ο Ντέιβιντ Χένιγκ, με φωνή που αντηχεί σαν προειδοποίηση. «Και δεν φαίνεται να θέλουν μια λογική συμφωνία.»
Η TTIP, κάποτε όνειρο ενότητας, παραμένει ένα ματωμένο μάθημα. Οι φόβοι για μυστικές συνομιλίες, για περιβαλλοντικές και εργασιακές υποχωρήσεις, για πολυεθνικές που αμφισβητούν την ευρωπαϊκή κυριαρχία μέσω διαιτησιών, δεν έχουν σβήσει. «Ήταν λάθος τότε, είναι λάθος και τώρα», λέει ένας διπλωμάτης, με το βλέμμα χαμηλωμένο. Η προθεσμία της 9ης Ιουλίου πλησιάζει, και η ΕΕ, παγιδευμένη ανάμεσα στην αξιοπρέπεια και την πίεση, παλεύει να αποτρέψει το χάος. Μια «μίνι συμφωνία» ίσως προσφέρει ανάσα, αλλά ο ορίζοντας παραμένει σκοτεινός, και ο κίνδυνος ενός πλήρους εμπορικού πολέμου παραμονεύει, έτοιμος να καταπιεί κάθε ελπίδα συνεργασίας.
