Βουβός πόνος και απέραντη θλίψη. Η Βρετανία θρηνεί την απώλεια της βασίλισσας Ελισάβετ που έφυγε χθες στα 96 της και αφού είχε περάσει 70 ολόκληρα χρόνια στο θρόνο του Ηνωμένου Βασιλείου. Μακροβιότερη μονάρχης στην ιστορία του Ηνωμένου Βασιλείου και μακροβιότερη βασίλισσα στα παγκόσμια χρονικά (το ρεκόρ κατέχει ο Λουδοβίκος ΙΔ΄ της Γαλλίας από το 1715 με 72 έτη βασιλείας), η Ελισάβετ Β’ κρατούσε γερά επί επτά δεκαετίες τα σκήπτρα όχι μόνο στο θρόνο της, αλλά και ολόκληρης της χώρας.
Οι σημαίες σε όλα τα κυβερνητικά κτήρια και τις δημόσιες υπηρεσίες, όπως και στα ανάκτορα, κυματίζουν μεσίστιες. Ο ιστότοπος της βασιλικής οικογένειας άλλαξε φόντο σε μαύρο.
Τα βρετανικά ταμπλόιτς συμμετέχουν και αυτά στο πένθος. Σύσσωμος ο Τύπος της Βρετανίας, όπως είναι φυσικό, προβάλει σχεδόν αποκλειστικά στα πρωτοσέλιδά του την είδηση του θανάτου της βασίλισσας Ελισάβετ. Όλα τα μονοπωλεί κάποια φωτογραφία της, σε διάφορες ηλικίες. Στα περισσότερα, το φόντο είναι μαύρο.
Η Guardian επέλεξε φωτογραφία της βασίλισσας καθώς κρατά τη βασιλική σφαίρα και το σκήπτρο της. Παρόμοια φωτογραφία επέλεξε η Independent. Η Daily Telegraph διάλεξε για τίτλο το απόφθεγμα της βασίλισσας Ελισάβετ «η θλίψη είναι το τίμημα που πληρώνουμε για την αγάπη». Η εφημερίδα Financial Times συνόψισε: «Η βασίλισσα Ελισάβετ Β', η μακροβιότερη μονάρχης της Βρετανίας, πέθανε προκαλώντας πένθος στον λαό της. Αντανακλώντας όμως μια ζωή καθήκοντος στην οποία ένωσε τη χώρα μέσα από 70 χρόνια βαρυσήμαντων αλλαγών».
Η εφημερίδα The Times επέλεξε τον τίτλο «Μια ζωή στο καθήκον», ενώ η Daily Mirror ευχαριστεί την βασίλισσα για όσα προσέφερε στο Ηνωμένο Βασίλειο. Η Daily Star διάλεξε τον τίτλο «Κάνατε το χρέος σας, κυρία», η Daily Mail «Οι καρδιές μας είναι ραγισμένες». Για τη Daily Express, «Η αγαπημένη μας βασίλισσα είναι νεκρή».
Τι θα γίνει με τη σορό και το πρωτόκολλο για το νέο βασιλιά
Το πρωτόκολλο για τη σημερινή ημέρα είναι εξαιρετικά «σφιχτό». Περίπου στις 10 το πρωί, ο νέος βασιλιάς της χώρας, ο μέχρι χθες πρίγκιπας Κάρολος, θα ανακηρυχθεί επισήμως μονάρχης του Ηνωμένου Βασιλείου από το Συμβούλιο Ενθρόνισης. Από εδώ και πέρα θα αποκαλείται βασιλιάς Κάρολος ο Γ΄, ενώ η σύζυγος του Καμίλα Πάρκερ Μπόουλς θα φέρει τον τίτλο της «βασιλικής συζύγου».
Όλοι οι άντρες του Συμβουλίου κατά την διάρκεια της τελετής υποχρεούνται να φορούν πρωινό κοστούμι με μαύρες ή σκούρες γραβάτες. Στη συνέχεια αναμένεται ο νέος βασιλιάς να απευθύνει το πρώτο του διάγγελμα στο βρετανικό λαό. Αργότερα θα συνεδριάσει το κοινοβούλιο για να αποτίσει φόρο τιμής στη βασίλισσα και να εγκρίνει το μήνυμα συλλυπητηρίων. Κατόπιν οι εργασίες του θα ανασταλούν για 10 ημέρες. Στις 15:30 η πρωθυπουργός της χώρας Λιζ Τρας και τα μέλη του υπουργικού συμβουλίου της θα μεταβούν στο παλάτι του Μπάκιγχαμ για ακρόαση με τον νέο βασιλιά.
Αύριο Σάββατο η σορός της βασίλισσας, κατά μία εκδοχή, αναμένεται να μεταφερθεί με το βασιλικό τραίνο από το Μπαλμόραλ στο παλάτι του Μπάκιγχαμ σύμφωνα με αυτά που προβλέπει η «Επιχείρηση Μονόκερος» αποτελεί μέρος της Επιχείρησης «London Bridge», το οποίο περιλαμβάνει το σχέδιο που θα ακολουθήσει μετά την αναγγελία θανάτου της Ελισάβετ. Ωστόσο, κατ’ άλλες πληροφορίες (υπάρχει και εναλλακτικό σχέδιο με την κωδική ονομασία «Operation Overstudy») θα μεταφερθεί οδικώς στο παλάτι του Χόλιρουντ στο Εδιμβούργο και την επομένη στον καθεδρικό ναό της πόλης, τον Άγιο Τζάιλς, όπου θα τελεστεί λειτουργία παρουσία του βασιλιά.
Ο βασιλιάς Κάρολος Γ΄ θα έχει ήδη ξεκινήσει περιοδεία σε όλες τις χώρες του Ηνωμένου Βασιλείου, όπως ορίζει το πρωτόκολλο. Πρώτος του σταθμός θα είναι η Σκοτία, κατόπιν θα μεταβεί στην Βόρεια Ιρλανδία και έπειτα στην Ουαλία.
Μεθαύριο Κυριακή η σορός της βασίλισσας, σύμφωνα πάντα με το δεύτερο σενάριο, θα μεταφερθεί με αεροσκάφος της RAF (της Πολεμικής Αεροπορίας) στο στρατιωτικό αεροδρόμιο Νόρθχολντ του δυτικού Λονδίνου και από εκεί οδικώς στο παλάτι του Μπάκιγχαμ.
Την Δευτέρα, πάνω σε κιλλίβαντα, συνοδεία στρατιωτικής πομπής και συγγενών, η σορός θα μεταφερθεί από το παλάτι του Μπάκιγχαμ στο Κοινοβούλιο όπου θα παραμείνει για τριήμερο λαϊκό προσκύνημα. Δέκα ημέρες μετά το θάνατο της, θα τελεστεί η κηδεία της βασίλισσας. Η ημέρα αυτή, κατά την οποία θα κηρυχθεί εθνικό πένθος, θα είναι επίσημη αργία.
Κατά πληροφορίες η σορός της βασίλισσας θα μεταφερθεί στις 10:50 από το κοινοβούλιο στο Αβαείο του Γουέστμινστερ όπου θα πραγματοποιηθεί μεγαλοπρεπής πολιτειακή κηδεία παρουσία ξένων ηγετών.
Πριν από την τελετή, θα τηρηθεί δύο λεπτών σιγή σε όλη τη χώρα. Αργότερα, η σορός θα μεταφερθεί στο κάστρο του Ουίνδσορ όπου περί τις 16:00 θα λάβει χώρα τελετή στο Παρεκκλήσι του Αγίου Γεωργίου, όπου είχε τελεστεί επίσης η κηδεία του πρίγκιπα Φιλίππου.
Οι αλλαγές στη σειρά διαδοχής
Η σύζυγός του βασιλιά Καρόλου Γ', Καμίλα, δούκισσα της Κορνουάλης, θα λάβει τον τίτλο «βασίλισσα - σύζυγος» (Queen Consort), αφού ο τίτλος της βασίλισσας είναι μόνο για τις εκ γενετής γααλαζοαίματες, σύμφωνα με το πρωτόκολλο.
Μετά τον θάνατο της Ελισάβετ μεταβάλλεται και η σειρά διαδοχής στο θρόνο της Γηραιάς Αλβιώνας. Με τον 73χρονο Κάρολο βασιλιά, ο πρωτότοκος γιος του, ο 39χρονος πρίγκιπας Ουίλιαμ, γίνεται διάδοχος του θρόνου ενώ ο 8χρονος γιος του, πρίγκιπας Γεώργιος είναι δεύτερος στην σειρά διαδοχής, η 6χρονη πριγκίπισσα Σάρλοτ τρίτη και ο 4χρονος πρίγκιπας Λούις τέταρτος στην σειρά διαδοχής. Ο πρίγκιπας Χάρι από έκτος για την διαδοχή του θρόνου ανεβαίνει στην πέμπτη θέση ενώ την έκτη και έβδομη θέση καταλαμβάνουν τα δύο παιδιά του, ο Άρτσι, 3 ετών και η Σάρλοτ, 15 μηνών, αντίστοιχα.
H βασίλισσα Ελισάβετ επισκέφθηκε την Ελλάδα μόνο μία φορά το 1950, δύο χρόνια πριν ανέβει στον θρόνο του Ηνωμένου Βασιλείου
Αν και πρόκειται για μία πολυταξιδεμένη βασίλισσα, αφού έχει επισκεφθεί πάνω από 100 χώρες στον κόσμο, η Ελισάβετ δεν επισκέφθηκε ποτέ την Ελλάδα – τουλάχιστον όχι ως βασίλισσα.
Η μοναδική φορά που βρέθηκε στην Αθήνα ήταν το 1950, όταν ήταν ακόμη πριγκίπισσα, δηλαδή δύο χρόνια πριν ανέβει στο θρόνο του Ηνωμένου Βασιλείου.
Γιατί δεν ήλθε ποτέ στην Ελλάδα ως βασίλισσα
Η επίσημη απουσία της βασίλισσας από την Ελλάδα – λέγεται ανεπίσημα ότι – έχει να κάνει με την κακή πορεία και το τέλος του βασιλικού θεσμού στη χώρα μας, αλλά και την καταδίκη του πατέρα του συζύγου της, Φιλίππου, από το Στρατοδικείο, μετά την Μικρασιατική Καταστροφή.
Το 1922, όταν ο πρίγκιπας Φίλιππος ήταν ενός έτους, η οικογένειά του εξορίστηκε μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και κατέφυγε στη Γαλλία, όπου άλλαξαν το επώνυμό τους σε Mountbatten.
Οι ιστορικοί και οι γνώστες των ζητημάτων του Παλατιού της Βρετανίας, υποστηρίζουν ότι ο Φίλιππος είχε άσχημες εντυπώσεις από την Ελλάδα, από τις διηγήσεις των οικείων του, γιατί «οδήγησαν σε δίκη τον πατέρα του – πρίγκιπα Ανδρέα – που λίγο έλλειψε να πεθάνει στο εκτελεστικό απόσπασμα».
Η επίσκεψη το 1950
Η Ελισάβετ, όταν ήταν μόλις 24 ετών, επισκέφθηκε την Ελλάδα με τον σύζυγό της, Φίλιππο, μετά από πρόσκληση του βασιλιά Παύλου, εξάδελφου του Φιλίππου.
Περπάτησαν στην Ακρόπολη και φυσικά επισκέφθηκαν το εκκλησάκι του Αγίου Φιλίππου στον λόφο της Δεξαμενής στη Νίκαια, το οποίο είχε ανεγερθεί προς τιμήν τους μετά τον αρραβώνα τους.
Στη χώρα μας, η Ελισάβετ ήλθε ανεπίσημα, και μόνο στην περιοχή των Αθηνών: από το πρωί της 6ης έως το βράδυ της 11ης Δεκεμβρίου 1950.
Την 24χρονο διάδοχο του βρετανικού θρόνου μετέφερε από τη Μάλτα το πολεμικό Surprise, το οποίο συνόδευε η φρεγάτα Magpie με κυβερνήτη τον Φίλιππο.
Είχε λιακάδα. Στη μικρή αποβάθρα του τότε Τουρκολίμανου, τους υποδέχθηκαν ο Παύλος και η Φρειδερίκη.
Ο βασιλιάς, δίπλα στον οποίο κάθισε η Ελισάβετ, οδηγούσε ο ίδιος το ντεκαποτάμπλ αυτοκίνητό του.
Στο πίσω κάθισμα κάθισαν η Φρειδερίκη και ο Φίλιππος.
Το εξαήμερο της πριγκίπισσας και οι αντιδράσεις των Αθηναίων
Οι εικόνες του ελληνικού εκείνου εξαημέρου στα μάτια της πριγκίπισσας διαδέχθηκαν η μία την άλλη σαν αστραπή:
Ο φαληρικός όρμος στον οποίο έριξαν άγκυρα τα δύο πολεμικά, το Τατόι όπου φιλοξενήθηκε με τον άνδρα της και στο βασιλικό κοιμητήριο του οποίου είναι θαμμένος ο πεθερός της.
Τα ανάκτορα και η βρετανική πρεσβεία, η πλατεία Συντάγματος – περιβαλλόμενη τότε ακόμη από νεοκλασικά μέγαρα – και όπου το πριγκιπικό ζεύγος κατέθεσε στεφάνι στο μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη.
Η πομπή στους αθηναϊκούς δρόμους με ανοιχτά αυτοκίνητα, εν μέσω πυκνού πλήθους που επευφημούσε – ωστόσο, δεν έλειψαν φωνές «Ζήτω η Ένωσις!» εναντίον της αγγλικής κατοχής της Κύπρου.
Ακολούθησε η τελετή ανακηρύξεως της Ελισάβετ σε επίτιμη δημότη Αθηναίων στο δημαρχείο, η άνοδος στην Ακρόπολη, το γεύμα στο Χαρβάτι (Παλλήνη), στην έπαυλη του Δ. Λεβίδη, μεγάλου αυλάρχη.
Μετά, η επίσκεψη στο εκκλησάκι των Αγίων Ελισάβετ και Φιλίππου στη Νίκαια, χτισμένο από τον εκεί δήμαρχο την εποχή του γάμου της Ελισάβετ με τον Φίλιππο και τέλος, η επιστροφή στην ακτή της Καστέλλας και η επιβίβαση στα πολεμικά πλοία…
Τα προσωπικά της φωτογραφικά λευκώματα, στα οποία απεικονίζονται κάποια στιγμιότυπα από τη σύντομη και μοναδική εκείνη επίσκεψη της Ελισάβετ στην Ελλάδα, βρίσκονται ακόμη στα χέρια της και δεν θα κατατεθούν στο βασιλικό φωτογραφικό αρχείο στο κάστρο του Oυίνδσορ, παρά μόνο όταν η ίδια θα έχει γίνει παρελθόν.
Ο Κλεισθένης Δασκαλάκος δημοσίευσε μια φωτογραφία της βασίλισσας Ελισάβετ κατά την επίσκεψή της στην Αθήνα.
Ο ίδιος την φωτογράφισε και σημείωσε στη λεζάντα:
«Ο Κλεισθένης φωτογραφίζει την Ελισάβετ τη μοναδική φορά που επισκέφθηκε την Ελλάδα τον Δεκέμβριο του 1950 πριν γίνει βασίλισσα.
Τη συνοδεύει ο πρίγκιπας Φίλιππος. Στην αδημοσίευτη μέχρι σήμερα φωτογραφία, τους βλέπουμε να πηγαίνουν προς το εκκλησάκι του Αγίου Φιλίππου στη Νίκαια».
