Τις νέες εύθραυστες ισορροπίες μεταξύ Τούρκων και Τουρκοκυπρίων, ενόψει της πολυαναμενόμενης άτυπης πενταμερούς για το Κυπριακό, στη Γενεύη, αναλύει στο Sputnik ο λέκτορας στο Τμήμα Τουρκικών και Μεσανατολικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Κύπρου Νίκος Μούδουρος.
Τα μάτια της Αθήνας, της Άγκυρας, αλλά και των διεθνών παικτών (ιδίως του Ηνωμένου Βασιλείου, που μετέχει ενεργά) είναι στραμμένα στην άτυπη πενταμερή διάσκεψη για το Κυπριακό, που θα διεξαχθεί στα τέλη του επόμενου μήνα, στη Γενεύη, με τους Τούρκους να αιτούνται τη δημιουργία δύο κρατών στο πλαίσιο μιας πολύ χαλαρής συνομοσπονδίας και τα Ηνωμένα Έθνη να ζητούν να «προσδιοριστεί αν υπάρχει κοινό έδαφος για να διαπραγματευθούν τα μέρη μια διαρκή λύση του κυπριακού προβλήματος, εντός ενός προβλεπτού ορίζοντα».
Ποιες είναι οι αληθινές προθέσεις όμως της τουρκικής-τουρκοκυπριακής μεριάς; Συμπίπτουν μεταξύ τους; Ποιες είναι οι ισορροπίες που διαμορφώνονται μεταξύ Τούρκων και Τουρκοκυπρίων και πώς αυτό μπορεί να επηρεάσει τις εξελίξεις στην προσεχή πολυαναμενόμενη πενταμερή;
«Δεν υπάρχει ισχυρή ελπίδα για κατάληξη σε μια ομοσπονδιακή λύση» εκτιμά ο έμπειρος στα πολιτικά ζητήματα της Μεγαλονήσου, λέκτορας στο Τμήμα Τουρκικών και Μεσανατολικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Κύπρου Νίκος Μούδουρος, ο οποίος διακρίνει ότι «αυξάνονται δραστικά εκείνα τα ιδεολογικά και πολιτισμικά στοιχεία που αποξενώνουν τους Τουρκοκύπριους από την ίδια τους την πατρίδα».
«Υπάρχει μια πιεστική κοινωνική μηχανική αλλαγής του κοσμικού DNA των Τουρκοκυπρίων, κάτι που δημιουργεί αντιδράσεις. Όμως, την ίδια στιγμή, η Άγκυρα σχεδιάζει και παρεμβάσεις εναντίον των δυναμικών μερών του κοινωνικού κινήματος της αντιπολίτευσης των Τουρκοκυπρίων που είναι οι συνδικαλιστικές οργανώσεις» επισημαίνει ο Κύπριος συνομιλητής μας.
«Το τουρκικό κράτος έχει μεταφερθεί στον πυρήνα της κοινωνικής ζωής των Τουρκοκυπρίων σχεδόν με όλους τους θεσμούς του και τις δομές. Αυτό το στοιχείο αλλάζει άρδην το ισοζύγιο πολιτικών ισορροπιών και φέρνει την Τουρκία ακριβώς "δίπλα" από την ελληνοκυπριακή κοινότητα» συνοψίζει.
- Είμαστε κοντά στην εξεύρεση λύσης; Θα είναι η διζωνική-δικοινοτική, κύριε Μούδουρε;
Στη βάση των σημερινών δεδομένων, τα οποία αφορούν στις δημόσιες τοποθετήσεις της Άγκυρας και της τουρκοκυπριακής ηγεσίας, δεν υπάρχει ισχυρή ελπίδα για κατάληξη σε μια ομοσπονδιακή λύση. Βεβαίως η Άγκυρα συνυπολογίζει και τις αυξανόμενες πλέον απόψεις για μια «χαλαρή διευθέτηση» που να παραπέμπει περισσότερο σε συνομοσπονδία, οι οποίες εκφράζονται και από ένα μέρος της ελληνοκυπριακής πολιτικής ελίτ. Συνεπώς έχουν ανοίξει δυναμικές με πιο έντονο το διχοτομικό στοιχείο. Χωρίς βεβαίως να σημαίνει ότι μέσα από την πενταμερή αυτές οι δυναμικές θα ολοκληρωθούν χωρίς προβλήματα και αντιστάσεις. Είναι όμως γεγονός ότι η ιδέα για το εφικτό μιας ομοσπονδιακής λύσης στην Κύπρο δέχεται σφοδρές πιέσεις.
- Τι έχει αλλάξει στην τουρκοκυπριακή κοινότητα;
Στην τουρκοκυπριακή κοινότητα έχουν αλλάξει πάρα πολλά πράγματα και σε όλα τα επίπεδα. Πέραν από την αλλαγή στην τουρκοκυπριακή ηγεσία με την παρουσία του Τατάρ -ενός πολιτικού με έντονες απόψεις για την λύση δύο κρατών/συνομοσπονδίας- στο κοινωνικοοικονομικό επίπεδο, οι δυναμικές που επικρατούν είναι αυτές της περαιτέρω ενσωμάτωσης των Κατεχομένων με την Τουρκία.
Από τη μια πλευρά, η οικονομική κατάρρευση στις συνθήκες της πανδημίας έγινε η αφορμή για μια ανανεωμένη παρουσία της Τουρκίας στο επίπεδο της χρηματοδότησης και της καθοδήγησης της οικονομίας των Τουρκοκυπρίων.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Τελείωσαν οι διερευνητικές και ξαναβγάζει πολεμικά πλοία η Άγκυρα στο Αιγαίο - «Χαστούκι» από τους Σαουδάραβες
Από την άλλη πλευρά, η ίδια η οικονομική εξάρτηση έχει μεγιστοποιήσει την παρέμβαση της Άγκυρας και σε τομείς όπως ο πολιτισμός και η εκπαίδευση. Υπάρχει μια πιεστική κοινωνική μηχανική αλλαγής του κοσμικού DNA των Τουρκοκυπρίων, κάτι που δημιουργεί αντιδράσεις. Όμως, την ίδια στιγμή, η Άγκυρα σχεδιάζει και παρεμβάσεις εναντίον των δυναμικών μερών του κοινωνικού κινήματος της αντιπολίτευσης των Τουρκοκυπρίων που είναι οι συνδικαλιστικές οργανώσεις. Συνεπώς θα μπορούσαμε να συμπεραίνουμε ότι οι σχέσεις Τουρκίας-Τουρκοκυπρίων εισήλθαν σε ένα νέο πλαίσιο που σε συνδυασμό με την οικονομική κρίση αποτελούν τα κύρια προβλήματα επιβίωσης των Τουρκοκυπρίων.
- Ποια θα είναι η στάση της Τουρκίας;
Η στάση της Τουρκίας, πέραν και έξω από τα τυπικά και επίσημα πλαίσια των διαπραγματεύσεων στο Κυπριακό, είναι ιδιαίτερα σημαντική γιατί φαίνεται να αναπτύσσει νέες μορφές διακυβέρνησης των Κατεχομένων. Και αυτή η πολιτική που καταγράφεται ιδιαίτερα μετά την κατάρρευση των συνομιλιών στο Κραν Μοντάνα παραπέμπει στη διαχείριση ενός «τουρκικού νομού» - μιας «περιοχής προσαρτημένης» στο πολικό σώμα της Τουρκίας.
Αυτή η δυναμική, από τη μια δημιουργεί έντονες αντιδράσεις από μέρη της τουρκοκυπριακής κοινότητας, αλλά από την άλλη, όντως περιθωριοποιεί τη δυναμικότητα της αντιπολίτευσης των Τουρκοκυπρίων. Το τουρκικό κράτος έχει μεταφερθεί στον πυρήνα της κοινωνικής ζωής των Τουρκοκυπρίων σχεδόν με όλους τους θεσμούς του και τις δομές. Αυτό το στοιχείο αλλάζει άρδην το ισοζύγιο πολιτικών ισορροπιών και φέρνει την Τουρκία ακριβώς «δίπλα» από την ελληνοκυπριακή κοινότητα. Παράλληλα, θα πρέπει να σημειωθεί ότι η ενίσχυση μιας πολιτικής που αντιλαμβάνεται τα Κατεχόμενα κυπριακά εδάφη ως έναν «τουρκικό νομό» πολλαπλασιάζει και τα φαινόμενα εισαγωγής της πολιτικής και πολιτισμικής πόλωσης της Τουρκίας στην Κύπρο και την τουρκοκυπριακή κοινότητα. Επομένως αυξάνονται δραστικά εκείνα τα ιδεολογικά και πολιτισμικά στοιχεία που αποξενώνουν τους Τουρκοκύπριους από την ίδια τους την πατρίδα.
