Το 2017, παρά τις αυστηρές προειδοποιήσεις των ΗΠΑ, η Τουρκία αποφάσισε να αγοράσει το ρωσικό σύστημα αεράμυνας S-400 Triumf. Τότε, η απόφαση χαιρετίστηκε ως μια τολμηρή κίνηση, που θα έστελνε ένα σαφές μήνυμα στην Ουάσινγκτον ότι η Άγκυρα έχει επιλογές!
Η αντίδραση των ΗΠΑ ήταν άμεση και αμείλικτη. Η Τουρκία, μέλος του προγράμματος μαχητικών F-35 Lightning II Joint Strike Fighter (JSF) από το 1999, απομακρύνθηκε από το πρόγραμμα.
Ωστόσο, η Τουρκία κράτησε σθεναρή στάση. Δήλωσε ότι θα αναπτύξει το δικό της μαχητικό αεροσκάφος stealth, το KAAN, και θα αναβαθμίσει μόνη της τον μεγάλο στόλο των F-16 Falcons.
Η Άγκυρα καυχήθηκε ότι σύντομα χώρες θα αγοράζουν το KAAN αντί για το F-35, και ότι πολλές άλλες χώρες θα απευθυνθούν στην Τουρκία για να αναβαθμίσουν τους στόλους των F-16 τους.
Για κάποια χρόνια, η πολιτική αυτή φαινόταν να αποδίδει. Από τη Σαουδική Αραβία ως τα ΗΑΕ, το Κατάρ ως το Πακιστάν, πολλές χώρες εξέφρασαν ενδιαφέρον για το KAAN. Η Turkish Aerospace Industries (TAI) βρίσκεται επίσης σε συνομιλίες με το Ισλαμαμπάντ για την αναβάθμιση των 74 μαχητικών F-16 του Πακιστάν.
Ωστόσο, οκτώ χρόνια μετά από εκείνη την καθοριστική απόφαση, η πολιτική της Τουρκίας καταρρέει με υπερηχητική ταχύτητα.
Τα προβλήματα έχουν πλέον φτάσει στην πόρτα του Τούρκου Προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
Σε μια κίνηση που περιγράφεται ως στρατηγική αλλά αποκαλύπτει τις βαθιές ανησυχίες της Άγκυρας για την απώλεια της αεροπορικής υπεροχής στην περιοχή, ο Ερντογάν επισκέπτεται πρωτεύουσες της Μέσης Ανατολής για να αγοράσει μεταχειρισμένα μαχητικά αεροσκάφη.
Από τα όνειρα να πουλήσει στα πλούσια σε πετρέλαιο βασίλεια το μαχητικό πέμπτης γενιάς KAAN, τώρα τους παρακαλεί να του δώσουν τα μεταχειρισμένα ευρωπαϊκά τους αεροσκάφη. Η τολμηρή γεωπολιτική κίνηση του Ερντογάν έχει κάνει τον κύκλο της.
Ο Ερντογάν ήθελε να δείξει στις ΗΠΑ ότι η Άγκυρα έχει κι άλλες επιλογές· οκτώ χρόνια μετά, συνειδητοποιεί ότι αυτές οι επιλογές περιλαμβάνουν την πόρτα χωρών της Μέσης Ανατολής, τις οποίες η Τουρκία θεωρεί κατώτερες στρατιωτικά και τεχνολογικά, για να αγοράσει τα μεταχειρισμένα τους αεροσκάφη.
Η Τουρκία παρακαλεί το Κατάρ και το Ομάν για μεταχειρισμένα Eurofighter
Η Τουρκία διαπραγματεύεται με το Κατάρ και το Ομάν για την απόκτηση μεταχειρισμένων μαχητικών Eurofighter Typhoon, στο πλαίσιο της προσπάθειάς της να ενισχύσει τις δυνατότητες της αεροπορίας της, δήλωσε ο Πρόεδρος Ερντογάν στους δημοσιογράφους την περασμένη εβδομάδα.
Η Τουρκία σχεδιάζει να αποκτήσει δεκάδες Eurofighter και άλλα προηγμένα αεροσκάφη ως προσωρινή λύση για την ενίσχυση του στόλου της, μέχρι να τεθεί σε λειτουργία το εγχώρια αναπτυγμένο μαχητικό πέμπτης γενιάς KAAN.
«Συζητήσαμε τις συνεχιζόμενες διαπραγματεύσεις με τις πλευρές του Κατάρ και του Ομάν σχετικά με την αγορά μαχητικών Eurofighter», δήλωσε ο Ερντογάν στις 23 Οκτωβρίου κατά τη διάρκεια πτήσης επιστροφής από περιοδεία στον Κόλπο που περιλάμβανε το Κατάρ και το Ομάν.
Αξιοσημείωτο είναι ότι τον Ιούλιο φέτος, η Τουρκία και το Ηνωμένο Βασίλειο υπέγραψαν προκαταρκτική συμφωνία για την πώληση Eurofighter Typhoon. Το Eurofighter Typhoon είναι μαχητικό 4.5ης γενιάς που κατασκευάζεται από κοινοπραξία τεσσάρων χωρών: Ηνωμένο Βασίλειο, Γερμανία, Ισπανία και Ιταλία.
Οποιαδήποτε πώληση Eurofighter απαιτεί ομόφωνη έγκριση από όλα τα μέλη της κοινοπραξίας. Στο παρελθόν, η Γερμανία έχει επανειλημμένα μπλοκάρει την πώληση Eurofighter στην Τουρκία λόγω του ιστορικού της στα ανθρώπινα δικαιώματα.
Ωστόσο, ακόμη και για την αγορά μεταχειρισμένων Eurofighter, η Τουρκία θα χρειαστεί εξαίρεση από τα τέσσερα μέλη της κοινοπραξίας.
Σύμφωνα με το Reuters, τα μέλη της κοινοπραξίας Eurofighter — Βρετανία, Γερμανία, Ιταλία και Ισπανία — αναμένεται να εγκρίνουν την πρόταση πώλησης μεταχειρισμένων αεροσκαφών, στο πλαίσιο της οποίας το Κατάρ και το Ομάν θα παρέχουν στην Τουρκία 28 νέα αεροσκάφη τα επόμενα χρόνια, εφόσον υπογραφεί η τελική συμφωνία.
Ο Ερντογάν αναμένεται να φιλοξενήσει τον Βρετανό Πρωθυπουργό Κιρ Στάρμερ και τον Γερμανό Καγκελάριο Φρίντριχ Μερτς αργότερα αυτόν τον μήνα, οπότε ενδέχεται να οριστικοποιηθούν οι συμφωνίες.
Στο μεταξύ, η Τουρκία, μέλος του ΝΑΤΟ, επιδιώκει επίσης την επιστροφή της στο πρόγραμμα μαχητικών F-35 υπό την ηγεσία των ΗΠΑ, από το οποίο απομακρύνθηκε το 2019.
Η Τουρκία προσπαθεί να εξασφαλίσει προεδρική «εξαίρεση» από τις κυρώσεις CAATSA που της επιβλήθηκαν για την αγορά του ρωσικού S-400.
Σύμφωνα με πηγές, ενώ τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Τουρκία έχουν εκφράσει την επιθυμία να επιλύσουν το ζήτημα των κυρώσεων CAATSA, ο Ερντογάν απέτυχε να το πράξει κατά τη συνάντησή του με τον Τραμπ στον Λευκό Οίκο τον Σεπτέμβριο.
Οι απεγνωσμένες προσπάθειες του Ερντογάν να κατευνάσει τον Τραμπ από τη μία πλευρά, τη Γερμανία από την άλλη, ενώ ταυτόχρονα παρακαλεί το Κατάρ και το Ομάν να αγοράσει τα μεταχειρισμένα τους αεροσκάφη, υπογραμμίζουν την αυξανόμενη ανησυχία της Τουρκίας για την απώλεια της αεροπορικής της υπεροχής σε μια περιοχή γεμάτη εντάσεις και καχυποψία.
Η Τουρκία Χάνει την Αεροπορική της Υπεροχή
Η Τουρκία βλέπει τον εαυτό της ως κληρονόμο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και ως περιφερειακή ηγεμονική δύναμη στη Μεσόγειο και τη Δυτική Ασία.
Στην περιοχή, η Τουρκία έχει δύο βασικούς αντιπάλους: το Ισραήλ και την Ελλάδα.
Το Ισραήλ ήδη επιχειρεί με μια ιδιαίτερα προσαρμοσμένη έκδοση του F-35, γνωστή ως F-35 Adir. Η χώρα έχει ήδη παραλάβει 46 από αυτά τα μαχητικά.
Το Ισραήλ έχει υπογράψει συμβάσεις για συνολικά 75 F-35I, με τα υπόλοιπα 29 να αναμένονται έως το 2030.
Η Ελλάδα δεν διαθέτει ακόμη F-35, καθώς οι παραδόσεις αναμένεται να ξεκινήσουν στα τέλη του 2028 (πρώτη παρτίδα) και να συνεχιστούν έως το 2030. Η Πολεμική Αεροπορία έχει επίσημα παραγγείλει 20 F-35A στο πλαίσιο συμφωνίας ύψους 3,5 δισ. δολαρίων που υπογράφηκε τον Ιούλιο του 2024, με δυνατότητα αγοράς επιπλέον 20 (σύνολο έως 40).
Η Ελλάδα διαθέτει επίσης στόλο 24 μαχητικών Dassault Rafale F3R πολλαπλών ρόλων, τα οποία επιχειρούν κυρίως από την 332 Μοίρα «Γεράκι» στην αεροπορική βάση της Τανάγρας. Περιλαμβάνονται 18 μονοθέσια και 6 διθέσια Rafale.
Τα τελευταία δύο χρόνια, το Ισραήλ έχει πλήξει τη Συρία, τη Γάζα, τον Λίβανο, το Ιράν, την Υεμένη και το Κατάρ. Η Τουρκία φοβάται ότι μπορεί να είναι ο επόμενος στόχος, καθώς έχει προσφέρει διπλωματική, οικονομική και στρατιωτική στήριξη στη Χαμάς επί σειρά ετών.
Τα συμφέροντα Τουρκίας και Ισραήλ συγκρούονται όλο και περισσότερο και στη Συρία. Το Ιράν διαθέτει ρωσικά συστήματα αεράμυνας, ενώ το Κατάρ φιλοξενεί τη μεγαλύτερη αμερικανική στρατιωτική βάση στη Μέση Ανατολή, καθώς και προηγμένα συστήματα αεράμυνας των ΗΠΑ.
Παρά την παρουσία αυτών των συστημάτων, το Ισραήλ κατάφερε να πλήξει αυτές τις χώρες χωρίς εμφανή δυσκολία, αυξάνοντας τις ανησυχίες στην Άγκυρα.
Η Τουρκία έχει καταλήξει στο συμπέρασμα ότι δεν μπορεί να περιμένει χρόνια για να τεθεί σε λειτουργία το KAAN και χρειάζεται μια ισχυρή προσωρινή λύση για να διατηρήσει αξιόπιστη αποτροπή έναντι του Ισραήλ και της Ελλάδας.
Τούρκοι αξιωματούχοι έχουν δηλώσει ότι η χώρα σχεδιάζει να αποκτήσει συνολικά 120 μαχητικά αεροσκάφη — 40 Eurofighter, 40 αμερικανικά F-16 και 40 F-35 — ως μεταβατικό στόλο μέχρι να τεθεί σε υπηρεσία το KAAN.
Άξιζε τελικά ο S-400 τον κόπο;
S-400 vs. F-35
Αρχικά, πρέπει να σημειωθεί ότι ένα σύστημα αεράμυνας δεν μπορεί να συγκριθεί με ένα μαχητικό stealth αεροσκάφος.
Ένα σύστημα αεράμυνας είναι αμυντική πλατφόρμα που αρνείται στον αντίπαλο την αεροπορική υπεροχή και προστατεύει από εναέριες απειλές, όπως drones και πυραύλους.
Αντίθετα, το F-35 είναι επιθετική πλατφόρμα, σχεδιασμένη για να διεισδύει και να εξαπολύει τιμωρητικά πλήγματα σε εχθρικό περιβάλλον.
Και τα δύο — S-400 και F-35 — έχουν δοκιμαστεί σε μάχη.
Ο S-400 έχει δοκιμαστεί στην Ουκρανία, όπου του αποδίδεται η κατάρριψη F-16. Έχει επίσης δοκιμαστεί στην Ινδία, όπου το Νέο Δελχί του αποδίδει την πιο μακρινή κατάρριψη στην ιστορία.
Σύμφωνα με την Ινδία, ο S-400 κατέρριψε μεγάλο πακιστανικό αεροσκάφος (πιθανώς AEW&C) σε απόσταση σχεδόν 300 χλμ.
Μάλιστα, η Ινδία είναι τόσο εντυπωσιασμένη από τις δυνατότητες του S-400 που, σύμφωνα με ινδικά μέσα, εξετάζει το ενδεχόμενο να διπλασιάσει την αρχική παραγγελία των πέντε συστοιχιών σε δέκα.
Από την άλλη, το Lockheed Martin F-35 είναι το πιο παραγόμενο και πιο περιζήτητο μαχητικό πέμπτης γενιάς στον κόσμο.
Το F-35 απέδειξε την αξία του στη σύγκρουση Ισραήλ–Ιράν, όπου η Ισραηλινή Πολεμική Αεροπορία εξαπέλυσε πολλαπλά πλήγματα εντός του Ιράν χωρίς δυσκολία.
Ακόμα και κατά τις βομβιστικές επιθέσεις των B-2 σε πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν, τα F-35 ηγήθηκαν του σχηματισμού.
Κατά τις επιθέσεις των B-2, τα F-35 και F-22 Raptors προηγήθηκαν, εξασφαλίζοντας αεροπορική υπεροχή και καταστολή αμυντικών συστημάτων ώστε τα B-2 να επιχειρήσουν με ασφάλεια.
Μιλώντας στην τηλεδιάσκεψη κερδών του β’ τριμήνου τον Σεπτέμβριο, ο CEO της Lockheed Martin, Jim Taiclet, δήλωσε ότι τα F-35 ηγήθηκαν των B-2 Spirit κατά την αποστολή βομβαρδισμού των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν στις 22 Ιουνίου.
Επαινώντας το F-35, ο Taiclet τόνισε την απόδοσή του στην Επιχείρηση Midnight Hammer. Υπογράμμισε ότι τα F-35 και F-22 εξασφάλισαν αεροπορική κυριαρχία και καταστολή αμυντικών συστημάτων, επιτρέποντας στα βομβαρδιστικά να φτάσουν στους στόχους τους.
«Οι πλατφόρμες μας λειτούργησαν ουσιαστικά απαρατήρητες σε έντονα αμυνόμενο και εχθρικό εναέριο χώρο, αναδεικνύοντας την αξία της προηγμένης τεχνολογίας stealth, του ηλεκτρονικού πολέμου και των ευρυζωνικών επικοινωνιών», δήλωσε.
Στον πόλεμο Ισραήλ–Ιράν, τα F-35I “Adir” του Ισραήλ, με συστήματα αυξημένης εμβέλειας και εγχώριας ανάπτυξης ηλεκτρονικού πολέμου, πραγματοποίησαν βαθιές διεισδύσεις στο Ιράν στο πλαίσιο της Επιχείρησης Rising Lion.
Οι αποστολές στόχευσαν πυρηνικές εγκαταστάσεις, πυραυλικά συστήματα και αεράμυνα. Η τεχνολογία stealth του F-35 ήταν κρίσιμη.
«Τα αεροσκάφη πέταξαν βαθιά στο Ιράν, αντιμετώπισαν ελάχιστη αντίσταση και επέστρεψαν χωρίς απώλειες», δήλωσαν Ισραηλινοί αξιωματούχοι.
Η δυνατότητα του F-35 να εντοπίζει, γεωεντοπίζει και εξουδετερώνει απειλές που εκπέμπουν ραντάρ, όπως τα ρωσικά συστήματα αεράμυνας, επέτρεψε στο Ισραήλ να διαλύσει τα δίκτυα διοίκησης και ελέγχου του Ιράν, τυφλώνοντας τις άμυνές του για επόμενα πλήγματα.
Παραμένει ασαφές αν ο S-400 μπορεί να εντοπίσει και να καταρρίψει το F-35 ή αν το F-35 μπορεί να εντοπίσει και να εξουδετερώσει τον S-400. Ποια πλατφόρμα υπερέχει είναι δύσκολο να προσδιοριστεί.
Η Τουρκία επιθυμεί απεγνωσμένα να επανενταχθεί στο πρόγραμμα F-35. Το μεγάλο ερώτημα είναι: άξιζε η απόφαση του Ερντογάν να αποκτήσει το ρωσικό S-400 όλη αυτή την ταλαιπωρία;
Οκτώ χρόνια μετά, ο Ερντογάν πιθανότατα έχει συνειδητοποιήσει ότι υπερεκτίμησε τις επιλογές του, οι οποίες πλέον περιορίζονται στην αγορά μεταχειρισμένων μαχητικών αεροσκαφών.
Πηγή: eurasiantimes.com
