Από τις αρχές του 2024, η Γαλλία και η Τουρκία, δύο "σύμμαχοι" στο ΝΑΤΟ με μακρά ιστορία εταιρικής σχέσης και κυρίως αντιπαλότητας, έχουν βρεθεί να πλοηγούνται σε ένα σύνθετο πλέγμα σχέσεων.
Η σχέση τους, που διαμορφώνεται από αποκλίνοντα συμφέροντα στη Λιβύη, Ανατολική Μεσόγειο, διαμάχες για τις βίζες, εξελισσόμενη εμπορική δυναμική και επαναλαμβανόμενες θρησκευτικές αντιπαραθέσεις, παραμένει ένα βαρόμετρο για την ευρύτερη ευρωπαϊκή και μεσογειακή γεωπολιτική.
Ωστόσο τον τελευταίο ενάμιση χρόνο φαίνεται πως η διαμάχη μεταξύ τους βρίσκεται σε ύφεση, ενώ παρατηρούμε ότι γίνονται μικρά μεν ουσιώδη δε βήματα προς τον διάλογο μεταξύ τους, γεγονός που για ευνόητους λόγους ενδιαφέρει πάρα πολύ την Ελλάδα.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Ασταμάτητες οι ροές στην Κρήτη! Δείτε βίντεο τη στιγμή της “απόβασης” μεταναστών ανάμεσα σε λουόμενους και τουρίστες
Λιβύη: Μια βαθιά γραμμή ρήγματος
Η Λιβύη παραμένει μια από τις πιο επίμονες πηγές διαφωνίας μεταξύ Παρισιού και Άγκυρας.
Από το 2020, η Τουρκία έχει παράσχει ισχυρή στρατιωτική υποστήριξη, συμπεριλαμβανομένων drones, συμβούλων και Σύριων μισθοφόρων στην αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ Κυβέρνηση Εθνικής Ενότητας (GNU) στην Τρίπολη.
Η Γαλλία, ενώ υποστηρίζει δημόσια μια ειρηνευτική διαδικασία υπό την ηγεσία του ΟΗΕ, έχει αντιμετωπίσει επανειλημμένες κατηγορίες για συγκαλυμμένη υποστήριξη του αντίπαλου Λιβυκού Εθνικού Στρατού (LNA) του Στρατηγού Χαλίφα Χαφτάρ στα ανατολικά, μαζί με την Αίγυπτο και τη Ρωσία.
Αυτός ο ανταγωνισμός καθοδηγείται από την επιθυμία και των δύο χωρών να διαμορφώσουν τη μελλοντική πολιτική τάξη της Λιβύης και να διασφαλίσουν τα ενεργειακά συμφέροντα.
Ένα ρεπορτάζ του Reuters από τον Μάιο του 2025 τόνισε πώς η δολοφονία του ηγέτη της πολιτοφυλακής Abdulghani Kikli στην Τρίπολη εδραίωσε περαιτέρω την κυριαρχία της GNU, ενισχύοντας την επιρροή της Τουρκίας και απογοητεύοντας τις γαλλικές προσπάθειες να διατηρήσει την επιρροή της μέσω του Haftar.
Η ναυτική αντιπαράθεση των δύο χωρών το 2020, η οποία οδήγησε τη Γαλλία να αναστείλει τον ρόλο της στην αποστολή του ΝΑΤΟ, εξακολουθεί να σκιάζει τη στρατιωτική τους συνεργασία.
Αυτές οι συνεχιζόμενες αποκλίσεις συνεχίζουν να επιβαρύνουν τη διμερή σχέση, με την Τουρκία να κατηγορεί τη Γαλλία ότι υπονομεύει τα ψηφίσματα του ΟΗΕ και τη Γαλλία να είναι επιφυλακτική για την αυξανόμενη περιφερειακή δυναμική της Τουρκίας.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ παίρνει διαστάσεις θύελλας! Ξεκίνησαν διασταυρώσεις και οι έλεγχοι στα ΑΦΜ
Διαφορές για τις Βίζες οδηγούν σε αδιέξοδο
Η πολιτική για τις βίζες έχει γίνει ένα σημαντικό πρόβλημα, ειδικά για την Άγκυρα. Οι Τούρκοι πολίτες αντιμετωπίζουν μερικές από τις αυστηρότερες απαιτήσεις βίζας Σένγκεν της ΕΕ, μια κατάσταση που επιδεινώνεται από τον σκεπτικισμό της Γαλλίας σχετικά με τις προοπτικές ένταξης της Τουρκίας στην ΕΕ.
Από το 2025, η Τουρκία παραμένει η μόνη υποψήφια χώρα της ΕΕ χωρίς απελευθέρωση των βίζα, ένα σημείο που επανειλημμένα τέθηκε από Τούρκους αξιωματούχους σε πρόσφατες συνομιλίες της ΕΕ.
Η απροθυμία της Γαλλίας να χαλαρώσει αυτούς τους περιορισμούς οφείλεται σε ανησυχίες για τη μετανάστευση και την ασφάλεια, καθώς και στην ανησυχία για την ολοένα και πιο ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική της Τουρκίας.
Αυτή η αντιπαράθεση έχει τροφοδοτήσει την απογοήτευση μεταξύ των Τούρκων επιχειρηματιών, φοιτητών και τουριστών, οι οποίοι βλέπουν το καθεστώς θεωρήσεων ως απόδειξη ευρωπαϊκής προκατάληψης.
Οι καμπάνιες στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και οι διπλωματικές διαμαρτυρίες έχουν γίνει πιο συχνές, με τον Τούρκο Υπουργό Εξωτερικών Χακάν Φιντάν να θέτει ως προτεραιότητα τη μεταρρύθμιση των θεωρήσεων στις συζητήσεις του με τον Γάλλο ομόλογό του, Ζαν-Νοέλ Μπαρό, τον Απρίλιο του 2025.
Το αδιέξοδο σχετικά με την κινητικότητα είναι εμβληματικό του ευρύτερου ελλείμματος εμπιστοσύνης μεταξύ των δύο χωρών.
Εμπόριο: Ισχυροί δεσμοί αλλά και τριβές
Παρά τις πολιτικές εντάσεις, η οικονομική αλληλεξάρτηση παραμένει μια σταθεροποιητική δύναμη.
Η Τελωνειακή Ένωση ΕΕ-Τουρκίας, που ισχύει από το 1996, έχει οδηγήσει σε σημαντική αύξηση του εμπορίου.
Το 2023, το διμερές εμπόριο μεταξύ Γαλλίας και Τουρκίας έφτασε τα 20,77 δισεκατομμύρια δολάρια, με τη Γαλλία να εξάγει αυτοκίνητα, φαρμακευτικά προϊόντα και αεροδιαστημικά προϊόντα, ενώ να εισάγει τουρκικά υφάσματα και μηχανήματα.
Ωστόσο, το ξεπερασμένο πλαίσιο της Τελωνειακής Ένωσης – εξαιρουμένων των ψηφιακών υπηρεσιών και των νέων εμπορικών τομέων – έχει οδηγήσει σε διαμάχες, με την Τουρκία να αισθάνεται ότι έχει αποκλειστεί από τις πρόσφατες συμφωνίες ελεύθερων συναλλαγών της ΕΕ.
Οι πρόσφατες συνεδριάσεις της JETCO (Κοινή Οικονομική και Εμπορική Επιτροπή) επικεντρώθηκαν στον εκσυγχρονισμό της Τελωνειακής Ένωσης, αλλά η επιμονή της Γαλλίας στην αμοιβαιότητα και την κανονιστική ευθυγράμμιση έχει επιβραδύνει την πρόοδο.
Το Παρίσι είναι επιφυλακτικό απέναντι στην εμβάθυνση των οικονομικών δεσμών της Άγκυρας με τη Ρωσία και την Κίνα, όπως τόνισε το Reuters τον Απρίλιο του 2025.
Παρ 'όλα αυτά, οι γαλλικές επενδύσεις στην Τουρκία παραμένουν ισχυρές, με πάνω από 1.600 γαλλικές εταιρείες να δραστηριοποιούνται στη χώρα, υπογραμμίζοντας τα αμοιβαία οφέλη της οικονομικής εμπλοκής.
Θρησκεία
Τα θρησκευτικά ζητήματα έχουν επανειλημμένα αναζωπυρωθεί, αντανακλώντας τη σύγκρουση μεταξύ του αυστηρού κοσμικού χαρακτήρα της Γαλλίας (laïcité) και της προώθησης της ισλαμικής ταυτότητας στο εξωτερικό από την Τουρκία.
Η δολοφονία του Γάλλου καθηγητή Samuel Paty το 2020, ακολουθούμενη από την καταστολή του «ισλαμιστικού αυτονομισμού» από τον Πρόεδρο Μακρόν, πυροδότησε διπλωματική κρίση, με τον Πρόεδρο Ερντογάν να αμφισβητεί την ψυχική υγεία του Μακρόν και να ζητά μποϊκοτάζ των γαλλικών προϊόντων.
Το 2025, οι νέοι νόμοι κατά του αυτονομισμού της Γαλλίας αναζωπύρωσαν τις εντάσεις, με τους Τούρκους αξιωματούχους και τα μέσα ενημέρωσης να κατηγορούν το Παρίσι ότι στοχοποιεί τις μουσουλμανικές κοινότητες.
Η Γαλλία, από την πλευρά της, γίνεται ολοένα και πιο επιφυλακτική απέναντι στη Διεύθυνση Θρησκευτικών Υποθέσεων της Τουρκίας (Diyanet) και την προσέγγισή της στα γαλλικά τζαμιά, θεωρώντας την ως εργαλείο γεωπολιτικής επιρροής.
Οι Τούρκοι διπλωμάτες αντιτείνουν ότι οι προσπάθειές τους στοχεύουν στην αντιμετώπιση του ριζοσπαστισμού και στην υποστήριξη των δικαιωμάτων των κοινοτήτων της διασποράς.
Αυτές οι διαμάχες έχουν εμβαθύνει την έλλειψη εμπιστοσύνης, με τις δύο πλευρές να κατηγορούν η μία την άλλη για παρεμβάσεις και προκατάληψη.
Συρία-Ανατολική Μεσόγειος-Ελλάδα-Κύπρος
Πέρα από τη Λιβύη, οι δύο χώρες έχουν συγκρουστεί για τη Συρία και την Ανατολική Μεσόγειο.
Η υποστήριξη της Γαλλίας προς τις κουρδικές δυνάμεις του YPG, τις οποίες η Τουρκία θεωρεί συνδεδεμένες με το PKK, υπήρξε ένα ιδιαίτερο σημείο ανάφλεξης.
Οι θαλάσσιες διαμάχες στην Ανατολική Μεσόγειο, ειδικά μετά τη ναυτιλιακή συμφωνία της Τουρκίας με τη Λιβύη το 2019, έχουν οδηγήσει τη Γαλλία να τάσσεται υπέρ της Ελλάδας και της Κύπρου ενάντια στις επεκτατικές διεκδικήσεις της Άγκυρας.
Ενδείξεις προσέγγισης
Ωστόσο, τα κοινά συμφέροντα στην αντιμετώπιση της ρωσικής επιρροής και στη διαχείριση των προσφυγικών ροών έχουν κατά καιρούς φέρει τις δύο πλευρές κοντά.
Τον Απρίλιο του 2025, μια κοινή γαλλο-τουρκική ανθρωπιστική πρωτοβουλία για τη Συρία σηματοδότησε μια σπάνια στιγμή ευθυγράμμισης, ακόμη και όταν οι υποκείμενες διαφωνίες επέμεναν.
Παρά τις πολλές πηγές τριβής, το 2024 και το 2025 έχουν γίνει κάποια διστακτικά βήματα προσέγγισης.
Η προσέγγιση της Τουρκίας με την Αίγυπτο, πρώην σύμμαχο του Χαφτάρ, άνοιξε νέα κανάλια διαλόγου στη Λιβύη.
Η Γαλλία, υπό πίεση να διαδραματίσει έναν πιο ουδέτερο διαμεσολαβητικό ρόλο, έχει μαλακώσει τη ρητορική της και έχει προτείνει κοινές πρωτοβουλίες στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ το 2025.
Οι οικονομικοί δεσμοί συνεχίζουν να στηρίζουν τη σχέση και οι δύο πλευρές έχουν δείξει προθυμία να διαχωρίσουν τις διαφορές υπέρ της συνεργασίας στο εμπόριο, την καταπολέμηση της τρομοκρατίας και την περιφερειακή ασφάλεια.
Οι θρησκευτικές εντάσεις, αν και επίμονες, έχουν δει πιο ήσυχη διπλωματία, με τον Μακρόν να διευκρινίζει ότι η στάση της Γαλλίας στοχεύει στον «ισλαμιστικό αυτονομισμό» και όχι στο ίδιο το Ισλάμ.
Τι μέλλει γενέσθαι
Η σχέση Γαλλίας-Τουρκίας από τον Ιανουάριο του 2024 ορίζεται από μια λεπτή ισορροπία αντιπαλότητας και αναγκαιότητας.
Οι βαθιές διαιρέσεις για τη Λιβύη, την πολιτική θεωρήσεων, το εμπόριο και τις θρησκευτικές υποθέσεις αντισταθμίζονται από αμοιβαία οικονομικά συμφέροντα, κοινές δεσμεύσεις στο ΝΑΤΟ και περιφερειακές προκλήσεις ασφάλειας.
Καθώς και οι δύο χώρες αντιμετωπίζουν μεταβαλλόμενες συμμαχίες και νέες απειλές, η σχέση τους παραμένει τόσο στρατηγική όσο και τεταμένη - χαρακτηριζόμενη από προσεκτική συνεργασία και ανεπίλυτες εντάσεις.
Τα επόμενα χρόνια θα δοκιμάσουν εάν η όποια προσέγγιση που επιχειρείται μπορεί να ξεπεράσει την εδραιωμένη δυσπιστία και να ανοίξει το δρόμο για μια πιο σταθερή εταιρική σχέση.
Άποψή μας είναι ότι η Γαλλία θα εξακολουθήσει να παραμένει πιστός σύμμαχος Ελλάδας-Κύπρου τόσο στο πλαίσιο της ΕΕ όσο και σε διμερές επίπεδο, με την χώρα μας από το 2006 να είναι μέλος των χωρών της Γαλλοφωνίας, γεγονός που προβλέπει δεσμεύσεις για κοινή εξωτερική πολιτική και άμυνα μεταξύ Αθήνας -Παρισίων.
Αυτό επαληθεύθηκε άλλωστε με την πρόσφατη αμυντική συμφωνία Ελλάδας-Γαλλίας, για την από κοινού ανάληψη δράσης σε περίπτωση επιθετικής ενέργειας τρίτου κράτους που θα απειλεί την Εθνική κυριαρχία μιας εκ των δύο χωρών.
Η χώρα μας θα πρέπει να προσέξει ως κόρη οφθαλμού την πολιτικο-στρατιωτική συνεργασία με την Γαλλία.
