Η Τουρκία και η Συρία συμμετέχουν σε μυστικές συνομιλίες για συμφωνία για τα θαλάσσια σύνορα, δηλώνει ο εξόριστος Τούρκος δημοσιογράφος Α.Μποζκούρτ.
Μια επιστολή που υπογράφηκε από τον Τούρκο Υπουργό Εξωτερικών Χακάν Φιντάν, επιβεβαιώνει για πρώτη φορά ότι βρίσκονται σε εξέλιξη μυστικές διαπραγματεύσεις για την οριοθέτηση των θαλάσσιων συνόρων μεταξύ Τουρκίας και Συρίας, μετά την ανατροπή του καθεστώτος Άσαντ από τζιχαντιστικές ομάδες που υποστηρίζονται από την Τουρκία πέρυσι.
Η επιστολή, την οποία έλαβε το Nordic Monitor, αποκαλύπτει ότι πολλά τουρκικά ιδρύματα έχουν λάβει εντολή να συντάξουν μια συμφωνία Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) με τη Συρία.
Οι λεπτομέρειες της επιστολής
Στην επιστολή, που απευθύνεται στο προεδρείο της Τουρκικής Εθνοσυνέλευσης, ο Φιντάν αναφέρει: «Μετά την ανατροπή του καθεστώτος Μπάαθ και τη μεταβίβαση της εξουσίας σε μεταβατική κυβέρνηση, διεξάγονται εργασίες για τον καθορισμό των θαλάσσιων ορίων με τη Συρία και την οριοθέτηση ζωνών πέρα από τα χωρικά ύδατα, με τρόπο που διασφαλίζει τα δικαιώματα και τα συμφέροντα της χώρας μας». Ο υπουργός τονίζει τη δέσμευση της Τουρκίας να προστατεύσει τα συμφέροντα της «ΤΔΒΚ» σε οποιαδήποτε συμφωνία με τη Δαμασκό
Ο Φιντάν απορρίπτει επίσης ισχυρισμούς ότι η Τουρκία δεσμεύτηκε να μην προχωρήσει σε συμφωνία με τη Συρία, κατά τη συνάντησή του στις 12 Ιανουαρίου 2025 στο Ριάντ με την Κάγια Κάλας, ύπατη εκπρόσωπο της ΕΕ για θέματα εξωτερικής πολιτικής. «Η ΕΕ δεν έχει δικαίωμα να σχολιάζει πιθανές συμφωνίες μεταξύ δύο κυρίαρχων κρατών για τις θαλάσσιες ζώνες τους», δηλώνει, επιμένοντας ότι οι επίσημες ανακοινώσεις του υπουργείου του αποτελούν τη μόνη αξιόπιστη πηγή
Στόχος είναι η διασφάλιση των συμφερόντων τόσο της Τουρκίας όσο και των Κατεχομένων της Κύπρου.
«Με την ανατροπή του καθεστώτος Μπάαθ και την μεταβίβαση της εξουσίας σε μια μεταβατική κυβέρνηση, καταβάλλονται προσπάθειες σε συντονισμό με τους αρμόδιους θεσμούς μας για τον καθορισμό των θαλάσσιων συνόρων με τη Συρία, και την οριοθέτηση των περιοχών θαλάσσιας δικαιοδοσίας πέραν των χωρικών υδάτων, με τρόπο που να προστατεύει τα δικαιώματα και τα συμφέροντα της χώρας μας», έγραψε ο Φιντάν στην επιστολή, με ημερομηνία 16 Ιουνίου και απευθυνόμενη στο Γραφείο του Προέδρου του Τουρκικού Κοινοβουλίου.
Ο Φιντάν τόνισε επίσης ότι η Τουρκία έχει δεσμευτεί να υπερασπιστεί τα δικαιώματα και τα συμφέροντα των Κατεχομένων, σε οποιαδήποτε μελλοντική συμφωνία θαλάσσιας οριοθέτησης με την Δαμασκό.
Η επιστολή αποτελεί την πρώτη επίσημη επιβεβαίωση ότι οι προετοιμασίες για μια τέτοια ναυτική συμφωνία βρίσκονται ήδη σε εξέλιξη, παρά τις προηγούμενες δημόσιες δηλώσεις του υπουργού Μεταφορών της Τουρκίας που υποδείκνυαν ότι η Άγκυρα εξέταζε μια τέτοια συμφωνία μόνο ως μελλοντική πιθανότητα.
Ο Φιντάν απέρριψε επίσης τους ισχυρισμούς ότι η Τουρκία είχε δεσμευτεί να μην επιδιώξει μια θαλάσσια συμφωνία με τη Συρία κατά τη διάρκεια της συνάντησής του στις 12 Ιανουαρίου 2025 στο Ριάντ με την Κάγια Κάλας, την ύπατη εκπρόσωπο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για εξωτερικές υποθέσεις και πολιτική ασφαλείας και αντιπρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
«Θα ήταν ωφέλιμο να ληφθούν υπόψη οι επίσημες δηλώσεις και δηλώσεις που έκανε το υπουργείο μας για το θέμα αυτό», είχε δηλώσει ο Φιντάν στην επιστολή, προσθέτοντας ότι: «η ΕΕ δεν έχει δικαίωμα να σχολιάσει μια πιθανή συμφωνία μεταξύ δύο κυρίαρχων κρατών σχετικά με τις περιοχές θαλάσσιας δικαιοδοσίας τους».
Μια τουρκοσυριακή ναυτική συμφωνία θα μπορούσε να αλλάξει σημαντικά την γεωπολιτική δυναμική της Ανατολικής Μεσογείου, η οποία έχει αναδειχθεί τα τελευταία χρόνια ως σημείο ανάφλεξης για περιφερειακές διαμάχες.
Η ανακάλυψη πλούσιων αποθεμάτων υδρογονανθράκων κάτω από τον βυθό της θάλασσας έχει οδηγήσει σε επικαλυπτόμενες αξιώσεις από πολλά παράκτια κράτη, με την Τουρκία στο επίκεντρο των διαφορών, να κινείται πλέον κατ´πα της Ελλάδας, της Κύπρου και της Αιγύπτου στην Λιβύη με το παράνομο Τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Δεδομένης της περίπλοκης ιστορίας της περιοχής και των επικαλυπτόμενων αξιώσεων ΑΟΖ, οποιαδήποτε συμφωνία μεταξύ Τουρκίας και Συρίας θα μπορούσε να κλιμακώσει περαιτέρω τις εντάσεις μεταξύ της Άγκυρας και των κρατών μελών της ΕΕ, Ελλάδας και Κύπρου, οδηγώντας τις Βρυξέλλες σε αντιπαράθεση με την εδώ και καιρό προβληματική υποψήφια χώρα της.
Η Τουρκία φαίνεται να εκμεταλλεύεται μια στρατηγική ευκαιρία σε μια μετά-Άσαντ Συρία, με επικεφαλής τον Πρόεδρο Άχμαντ Αλ-Σαράα, με τον οποίο Τούρκοι αξιωματούχοι έχουν εμπλακεί σε μακροχρόνια, αν και μυστική, συνεργασία.
Από την έναρξη του συριακού εμφυλίου πολέμου το 2011, η Τουρκία έχει υποστηρίξει και εξοπλίσει διάφορες τζιχαντιστικές ομάδες σε μια προσπάθεια να ανατρέψει τον Άσαντ.
Η Άγκυρα είχε προσπαθήσει προηγουμένως να καταλήξει σε συμφωνία θαλάσσιας οριοθέτησης με την κυβέρνηση Άσαντ, αλλά αυτές οι προσπάθειες εκτροχιάστηκαν από το ξέσπασμα της συριακής σύγκρουσης το 2011.
Αυτή τη φορά, μια επιτυχημένη συμφωνία όχι μόνο θα επισημοποιούσε τα θαλάσσια σύνορα της Τουρκίας με τη Συρία, αλλά θα ενίσχυε και τις νομικές αξιώσεις της Άγκυρας στην περιοχή, ενώ θα προσέφερε de facto αναγνώριση στα Κατεχόμενα και ενδεχομένως θα άνοιγε νέες περιοχές για εξερεύνηση ενέργειας.
Η συμφωνία Τουρκίας-Συρίας, θα μπορούσε επίσης να ανοίξει το δρόμο για την κοινή εξερεύνηση και εκμετάλλευση διασυνοριακών πόρων υδρογονανθράκων από την Τουρκία και την Συρία.
Δεδομένου ότι η Δαμασκός δεν έχει επί του παρόντος την ικανότητα να πραγματοποιεί υπεράκτιες γεωτρήσεις, η Άγκυρα πιθανότατα θα ηγηθεί των τεχνικών και επιχειρησιακών προσπαθειών στο πλαίσιο μιας τέτοιας συμφωνίας.
Ωστόσο, η προτεινόμενη συμφωνία αναμένεται να περιπλέξει περαιτέρω τις σχέσεις της Τουρκίας με τρίτες χώρες όπως η Κύπρος, το Ισραήλ και ο Λίβανος, καθεμία από τις οποίες έχει τα δικά της συμφέροντα στα αμφισβητούμενα ύδατα της Μεσογείου, και είναι επιφυλακτική απέναντι σε τυχόν κινήσεις που θα μπορούσαν να μεταβάλουν την ισορροπία των θαλάσσιων διεκδικήσεων.
Η Τουρκία έχει από καιρό αντιταχθεί στις συμφωνίες οριοθέτησης θαλάσσιων περιοχών που υπέγραψε η Κύπρος με την Αίγυπτο το 2003, με τον Λίβανο το 2007 και το Ισραήλ το 2010, υποστηρίζοντας ότι αυτές οι συμφωνίες παραβιάζουν τα δικαιώματα των Κατεχομένων.
Η Άγκυρα και τα Κατεχόμενα έχουν επίσης επικρίνει την απόφαση της Λευκωσίας να χορηγήσει άδειες εξερεύνησης για υπεράκτια μπλοκ υδρογονανθράκων.
Η Τουρκία φαίνεται να ακολουθεί ένα παρόμοιο σχέδιο με αυτό που χρησιμοποίησε με την Κυβέρνηση Εθνικής Συμφωνίας (GNA) της Λιβύης, η οποία κατέληξε σε μια αμφιλεγόμενη ναυτική συμφωνία του 2019.
Η συμφωνία αυτή κλιμάκωσε απότομα τις εντάσεις με την Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σε απάντηση στο ναυτιλιακό μνημόνιο Τουρκίας-Λιβύης, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δήλωσε στις 12 Δεκεμβρίου 2019 ότι η συμφωνία παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων κρατών, δεν συμμορφώνεται με το Δίκαιο της Θάλασσας των Ηνωμένων Εθνών και δεν μπορεί να παράγει νομικές συνέπειες για τρίτα κράτη.
