Του Καθηγητή Γιάννη Βαληνάκη
Μπήκαμε σε μια βδομάδα σημαντικών επισκέψεων και εξελίξεων., τόσο στο Ουκρανικό, όσο και για την περιοχή μας και τα ελληνοτουρκικά.
Ομολογώ ότι ανησυχώ διαβάζοντας ορισμένες κυβερνητικές «διαρροές» στα μέσα ενημέρωσης. Σταχυολογώ πρόχειρα μερικές χαρακτηριστικές: Η Ελλάδα «παρακολουθεί» την τουρκική κινητικότητα με «έντονη ενόχληση» και «ελπίζει» σε αυτοσυγκράτηση του Ερντογάν. Ταυτόχρονα εμφανίζεται «βέβαιη» ότι ο αναθεωρητισμός (δηλ. η δια της βίας προσπάθεια αλλαγής συνόρων) θα ηττηθεί, ο EastMed θα προχωρήσει, ο Ερντογάν υποσχέθηκε να μην σηκώσει τους τόνους.… Μετάφραση: η Ουκρανία θα …απωθήσει τον Πούτιν στα διεθνώς αναγνωρισμένα (τα προ του 2014) σύνορά της, ενώ η Τουρκία θα αναβαθμιστεί μεν, αλλά ..όχι σε βάρος μας…
Μακάρι τα πράγματα να ήταν τόσο απλά και ευχάριστα. Μακάρι να χειροκροτήσουμε θετικές εξελίξεις για τη χώρα. Όμως προσωπικά ανησυχώ με την τροπή των εξελίξεων (που όπως έχω επισημάνει ήταν και θα εξακολουθήσουν σε μεγάλο βαθμό να είναι προβλέψιμες).
Εξηγώ τηλεγραφικά γιατί:
1. Δεν διαφαίνεται από τις επίσημες και ανεπίσημες τοποθετήσεις ένα συνεκτικό και επεξεργασμένο εθνικό σχέδιο δράσης, εν μέσω μάλιστα ενός μεγάλου πολέμου. Πιστεύει κανείς ότι δεν χρειάζεται; Την ώρα που ο κόσμος αλλάζει, μπορούμε να συνεχίσουμε παραβλέποντας την ανάγκη για μια νέα στρατηγική;
2. Παρά τις γενικές αλλά και συγκεκριμένες προειδοποιήσεις που υπήρξαν προς την ελληνική πλευρά από φιλικές κυβερνήσεις, προκύπτει ότι η εισβολή δεν προβλέφθηκε και ο πόλεμος μας κατέλαβε εξ απήνης. Θα υπέθετε κανείς εξάλλου ότι θα συγκροτείτο μια μικτή ομάδα ειδικών (πχ. υπό το ΚΥΣΕΑ) για να μελετά τις επιπτώσεις: τα στρατιωτικά διδάγματα, τις διπλωματικές διεργασίες, τις ενεργειακές/οικονομικές παραμέτρους (αυτό έγινε) αλλά και την έγκαιρη απομάκρυνση των ομογενών από τη Μαριούπολη και πχ. την οργανωμένη μετεγκατάστασή τους στη Θράκη. Δεν κρίθηκε προφανώς χρήσιμη η ως άνω μελέτη και δεν έγινε. Δεν θεωρήθηκε καν αναγκαίο να υλοποιηθεί η προεκλογική εξαγγελία του Συμβουλίου Εθνικής Ασφάλειας.
3. Αν η ελληνική πολιτεία δια των αρμόδιων οργάνων της εκτιμά πράγματι ότι το αποτέλεσμα του πολέμου θα επιβεβαιώσει το απαραβίαστο των διεθνών συνόρων —άρα ότι οι ουκρανικές δυνάμεις θα απωθήσουν ακόμη και εκτός Ντόνμπας και Κριμαίας τον Πούτιν— τότε δίκαια προβλέπει το τέλος του αναθεωρητισμού και τη συντριβή των αντίστοιχων τουρκικών βλέψεων. Το πιθανότερο όμως σενάριο (που έχουμε επανειλημμένα αναλύσει) παραπέμπει σε ένα συμβιβασμό, με τη Ρωσία να κατακρατεί πιθανότατα μέρος τουλάχιστον των εδαφών που με βία αποκτήθηκαν. Σε αυτή την περίπτωση θα πρόκειται όμως για μια νέα λανθασμένη εκτίμηση.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ
Καθηγητής Βαληνάκης: Επειδή γίνεται πόλεμος στην Ουκρανία, γίναμε δύο καλοί σύμμαχοι με την Τουρκία; (Ηχητικό)
4. Οι τυχόν ανακριβείς προβλέψεις οδηγούν όμως σε αναποτελεσματικές κινήσεις και τελικά κατ’ελάχιστο σε χαμένες ευκαιρίες. Σύντομα θα μπορούσα να αναφερθώ ενδεικτικά στην μοναδική ευκαιρία για αντικατάσταση των άχρηστων ρωσικών S300 της Κρήτης με σύγχρονα συστήματα Πάτριοτ και μάλιστα δωρεάν από τις ΗΠΑ (καθώς και στη γενικότερη ανάλογη αντικατάσταση/άμεσο εκσυγχρονισμό των ρωσικών συστημάτων μας) κ.ά.
5. Κάθε κράτος-μέλος της ΕΕ και του ΝΑΤΟ είναι προφανές ότι ναι μεν συμμετέχει στο δυτικό σύστημα κυρώσεων, δεν παύει όμως, ανάλογα με τις ανάγκες του και την ευελιξία/ διορατικότητά του, να αγωνίζεται για την έντεχνη προώθηση των ιδιαίτερων δικών του συμφερόντων. Όσα κατ’εξοχήν το αντιλαμβάνονται έγκαιρα, προσφεύγουν και σε «έξυπνα παζάρια» με τις ΗΠΑ σε μια προσπάθεια να εξέλθουν της κρίσης με κέρδη, ή τουλάχιστον χωρίς σημαντικές ζημίες.
6. Στο πλαίσιο αυτό διακρίνεται μια επικοινωνιακή προσπάθεια να προετοιμαστεί η κοινή γνώμη για πιθανές επερχόμενες «απώλειες», όπως ενδεικτικά:
—η αναβάθμιση της Τουρκίας να θεωρηθεί νομοτελειακή,
—η Δύση να άρει ανεμπόδιστα (και χωρίς αντιστάθμισμα) τα τυπικά (S400 και F35, F16 ) και άτυπα (γερμανικά υποβρύχια, ισπανικό ελικοπτεροφόρο κλπ) εμπάργκο όπλων κατά της Τουρκίας,
—να δοθούν στην Άγκυρα, και χωρίς κανένα ουσιαστικό αντάλλαγμα, όλα όσα έχει απαιτήσει από την ΕΕ: την αναβαθμισμένη τελωνειακή ένωση, καίρια οικονομική ενίσχυση, την είσοδο στην ευρωπαική άμυνα δια της πίσω πόρτας (βλ. «Στρατηγική Πυξίδα» που πανηγυρίστηκε και ως επιτυχία μας), τον πολιτικό διάλογο υψηλού επιπέδου που την αναγνωρίζει ως Μεγάλη Δύναμη κ.ά.,
—να συναινέσουμε στην άμεση ένταξη Σουηδίας και Φιλλανδίας στο ΝΑΤΟ — δηλ. χωρών που απαιτούν να αποδεχθούμε τις δικές τους εκτιμήσεις απειλών και να αναλάβουμε νέους κινδύνους για χάρη τους απέναντι στη Ρωσία, την ίδια ώρα που περιφρονούν συστηματικά και γελοιοποιούν την τουρκική απειλή κατά της Ελλάδας και Κύπρου (η εμφάνιση μιας έξυπνης κυπριακής υποψηφιότητας στο ΝΑΤΟ θα δημιουργούσε εδώ ευκαιρίες για σημαντικά εθνικά κέρδη σε συνάρτηση με το βέβαιο τουρκικό βέτο)
—να θεωρηθεί επωφελής η μεταστροφή των συμμάχων μας (ΗΑΕ, Ισραήλ, ακόμη και Γαλλίας με τη συμπαραγωγή με Τουρκία των EuroSam, αλλά και των άλλοτε «τουρκοφάγων» της Αν.Λιβύης ) υπέρ του Ερντογάν αλλά και ικανοποιητικές οι οξύμωρες διαβεβαιώσεις τους ότι παραμένουν «σύμμαχοι …ίσων αποστάσεων» , και
—η όδευση του EastMed να γίνει τελικά μέσω Τουρκίας (ακυρώνοντας όλο τον ελληνικο/κυπριακό/ ισραηλινό σχεδιασμό του 2019 ) αλλά να πανηγυρίσουμε επιπλέον (διότι αντί ο αγωγός να συνεχίζει από την τουρκική Θράκη προς την Ευρώπη μέσω της Βουλγαρίας, θα διέρχεται αν συμφωνήσουμε μέσω της βόρειας Ελλάδας) .
Το παραπλανητικό δέλεαρ εδώ φαίνεται να είναι και στο Κυπριακό, προκειμένου η Λυεκωσία να αποδεχθεί τη διέλευση ενός τουρκοισραηλινού αγωγού από την κυπριακή ΑΟΖ. Μια δήθεν υποχώρηση του Ερντογάν από τη « λύση των δύο κρατών» στην συνομοσπονδιακή διάρθρωση του νησιού —που όμως είναι ακριβώς ο στόχος της Άγκυρας και η χειρότερη «λύση» για τον Ελληνισμό.
Ο «απομονωμένος» φαίνεται δυστυχώς να οδηγεί την γείτονα προς νέα σημαντική αναβάθμιση διεθνώς. Κατά το ήμισυ γιατί αντικειμενικά πρόκειται για μια χώρα με δυνατότητες. Αλλά κατά το έτερο ήμισυ γιατί η ηγεσία της προβλέπει ορθά τις εξελίξεις, αξιοποιεί τους μεταβαλλόμενους συσχετισμούς και δικαιώνεται συχνά εκ του αποτελέσματος. «Οσμίζεται» με ένστικτο τις ευκαιρίες —πολλές εκ των οποίων τις δημιουργεί η ίδια εκ του μηδενός, ανοίγοντας συνεχώς σειρά θεμάτων με όλους— «παζαρεύει» τα πάντα και μεθοδικά πιέζει, ελίσσεται, και τελικά συμβιβάζεται όταν αποκομίσει κέρδη.
Ας ελπίσουμε ότι τα χειρότερα θα αποφευχθούν —γιατί υπάρχουν ακόμη ευκαιρίες και δυνατότητες. Όμως ο γειτονικός αναθεωρητισμός δεν δείχνει να είναι στην εντατική, και ο θάνατός του μόνο βέβαιος δεν διαφαίνεται…
