Ο Αθανάσιος, Τραπεζούντιος του Πόντου, από ευσεβή και εύπορη οικογένεια, ολοκλήρωσε τις σπουδές στις περίφημες σχολές της Κωνσταντινούπολης.
Εκεί, καλλιέργησε την επιθυμία να γίνει μοναχός και να φθάσει στην ακρώρεια της ασκητικής ζωής. Πήγε σε Μοναστήρι στο όρος Κυμινάς της Μικράς Ασίας.
Στο σύντομο διάστημα εκεί ο Αθανάσιος, δοκιμάστηκε και διακρίθηκε για τις αρετές του. Έφθασε σε υψηλά πνευματικά επίπεδα, τον τιμούσαν συμμοναστές και προσκυνητές. Αποφάσισε να φύγει και πήγε στον Άθωνα κοντά σε έναν έμπειρο ασκητή, υπακούοντάς τον με ταπεινοφροσύνη.
Πορευόμενος στα ενδότερα της Αθωνικής ερήμου, μετά από κόπους και θυσίες, δημιούργησε την πρώτη Αγιορείτικη Μονή της Μεγίστης Λαύρας, με την συνεισφορά του γνώριμού του αυτοκράτορα Νικηφόρου Φωκά.
Ο Όσιος, αν και υπέργηρος, ανέβηκε για συντήρηση της οροφής, η οποία όμως κατέρρευσε και καταπλάκωσε τον ίδιο μαζί και άλλους μοναχούς της Μονής. Ο τρόπος εκδημίας του Οσίου Αθανασίου ήταν το επιστέγασμα των κόπων και των έργων του. Η προσφορά του Οσίου Αθανασίου, τόσο με την πνευματική άσκηση όσο και τη χειρωνακτική εργασία, παραμένει στην ιστορία του Μοναχισμού παράδειγμα ταπεινού, έντιμου και εργατικού μοναχού. Εκφράζει ο υμνογράφος τη συνείδηση της Εκκλησίας σε τροπάριο:
«Χαίροις τῶν Ἀσκητῶν ἀρχηγός, γεγενημένος, καὶ ἀήττητος πρόμαχος· παθῶν γὰρ τεμὼν τὰς ῥίζας, καὶ τῶν δαιμόνων ὁρμάς, ὑποστὰς ἀνδρείως, Ἀθανάσιε, αὐτῶν ἐθριάμβευσας, …» (Στιχηρὸν Προσόμοιον. Ἦχος πλ. α’ Χαίροις ἀσκητικῶν).
Ο μοναχός, από αγάπη προς το Θεό και τον άνθρωπο, αναχωρεί από τον κόσμο, εγκαταλείποντας το κοσμικό φρόνημα. Ταυτόχρονα παλεύει για την ένωση με το Νυμφίο Χριστό και αποστασιούμενος από το Διάβολο, προσεύχεται προς τον Τριαδικό Θεό, για ολόκληρη την ανθρωπότητα. Το ίδιο έργο επιτελεί ο κάθε Χριστιανός, των αναλογιών τηρουμένων, όποια κι αν είναι η επιλογή πορείας του μέσα στον καθημερινό βίο.
Του Επισκόπου Μεσαορίας Γρηγορίου
