Ανηφορίζοντας κανείς στην Άνω Πόλη της Θεσσαλονίκης συναντά τη Μονή Βλατάδων, γνωστή και ως Τσαούς Μοναστήρι, κοντά στην εμβληματική Πορτάρα και το βόρειο τμήμα των Βυζαντινών τειχών. Με θέα την πόλη της Θεσσαλονίκης- τις μέρες με καθαρή ατμόσφαιρα φαίνεται ακόμα και ο Όλυμπος- η μονή είναι το μοναδικό μοναστήρι της βυζαντινής περιόδου της πόλης που συνεχίζει να λειτουργεί αδιάκοπα μέχρι σήμερα.
Η ίδρυσή του τοποθετείται στα μέσα του 14ου αιώνα κι έγινε με βασιλικό χρυσόβουλο. Θεωρείται πολύ πιθανό να υπήρχε στο σημείο προγενέστερος βυζαντινός παλαιο-χριστιανικός ναός.
Η μονή υπάγεται στο Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως.
Το σημαντικότερο από τα αρχιτεκτονικά στοιχεία που διατηρούνται έως σήμερα είναι το ιερό ενώ τα χαρακτηριστικά των περισσότερων κτιρίων της μονής παραπέμπουν στην εποχή των Παλαιολόγων και οι τοιχογραφίες στα τέλη του 14ου αιώνα.
Σύμφωνα με τοπική παράδοση, η μονή είναι κτισμένη στον τόπο όπου κήρυττε ή διέμενε ο Απόστολος Παύλος κατά τη διαμονή του στην πόλη.
Εκτός από εικονίσματα της βυζαντινής εποχής με μεγάλη καλλιτεχνική και θρησκευτική αξία, στη μονή φιλοξενούνται θρησκευτικά και ιστορικά κειμήλια, χειρόγραφα, χρυσόβουλα, φιρμάνια, πατριαρχικά σιγίλια κ. ά.
